transitable, -bla (abs. Dicort) : que pòt èsser passat, -ada en transit. transitar (v. tr. e intr.) : far passar en transit ; èsser en transit. Transitar per Soïssa. transitari 1 [, -ària] n, cf Ubaud Dicort : comissionari en mercandisas que s'ocupa de lor importacion e de lor exportacion. transitari 2, -ària adj : relatiu, -iva al transit. Comèrci transitari. Frontièira transitària. transitiu, -iva adj (R. III, 573) : qualitat d'un vèrb qu'admet un complement dirècte o indirècte ; t. tecn. d'algèbra, de filosofia, de logica, de matematicas. Pèire manja una poma. (vèrb transitiu dirècte) Pèire parla a Jòrdi. (vèrb transitiu indirècte) Relacion transitiva (t. tecn. d'algèbra) Relacion binària transitiva : (t. tecn. de matematicas) Las relacions d'òrdre, d'equivaléncia son transitivas. transitivament (R. III, 573) : d'un biais transitiu. transitivitat nf : qualitat de çò transitiu ; proprietat d'un vèrb transitiu. La transitivitat d'un vèrb. transitòri, -a adj (R. III, 573) : passadís, -issa (que dura pas) ; que servís de transicion. Tot es transitòri dins aiceste mond. Solucion transitòria. Situacion transitòria. transitòriament : d'un biais transitòri. transitorietat (abs. Dicort e TdF) : estat de çò transitòri. translacion (R. II, 16) : accion o resulta de desplaçar q.q. o quicòm d'un airal a un autre ; t. tecn. de mecanica, d'astronomia, de geometria, de fisica, de drech, d'informatica, de lingüistica... La translacion de las relíquias de santa Fe. La translacion del sèti d'una societat. Lo movement de translacion de la Tèrra. translat nm, cf Ubaud Dicort : « copie, transcription, traduction » (v. TdF ‘traslat’) translatar (v. tr.) : far una translacion (t.a. çaisús) translatiu, -iva : que fa lo transfèrt de quicòm, d'un drech. Un acte translatiu de proprietat. translator 1 nm (abs. Dicort) : emetor d'un telescriptor ; tot aparelh emetor de senhals que tradusisson l'informacion a transmetre per un còdi, « translateur » (Rapin). translator 2 nm (abs. Dicort) (t. tecn. de botanica) : unitat de transpòrt de pollèn. transliteracion (t. tecn. de ling.) : transcripcion letra per letra dels signes d'un alfabet en los transpausant amb los signes d'un autre alfabet transliterar (v. tr.) : far correspondre a un signe d'una escriptura un signe d'una autra escriptura. translocacion (angl.) : càmbiament cromosomic que resulta de la transferéncia d'un fragment de cromosòma. translucid [ ~ translucide], -da adj : que laissa passar la lutz, mas pas plan los images. Una porcelana translucida. transluciditat nf : qualitat de çò translucid. La transluciditat d'un brilhant, d'un diamant. transluminal, -a (t. tecn. de med.) « transluminal, -e » (Rapin) Angioplastia transluminala. transmejar (v. tr.) (abs. Dicort) : desvirar (far passar al delà de quicòm mai). (v. trasmejar) transmeteire 1, -eira n, cf Ubaud Dicort : « personne qui transmet » (Rapin) transmeteire 2 nm : (fisica) « transmetteur » (Ubaud Dicc. scient. p. 299) transmetor nm (abs. Dicort) : aparelh, suls naviris o suls camins de fèrre, per transmetre los òrdres d'un responsable ; aparelh per transmetre los senhals telegrafics o radioelectrics, « transmetteur » (Rapin). (v. transmeteire 2) transmetre (v. tr.) : comunicar çò recebut ; permetre lo passatge ; mandar ; veïcular ; propagar. Transmetre quicòm a q.q. Transmetre una malautiá. Transmetre una proprietat, un òrdre, un son. Los metals transmeton lo corrent electric.		transmetre (se) : se comunicar ; se propagar. D'unas malautiás se transmeton ereditàriament. Aquò se transmet de generacion en generacion. transmigracion : accion o resulta de transmigrar ; forma de metempsicòsi. Lo mond indó i crei a la transmigracion. transmigracionisme : cresença en la metempsicòsi. transmigrar (v. intr.) : abandonar un país per anar viure dins un autre ; passar d'un còrs dins un autre (en parlant de la metempsicòsi) Fòrça afangalats son forçats de transmigrar. transmissibilitat nf : estat de çò transmissible. Transmissibilitat d'un privilègi. Transmissibilitat d'un caractèr biologic. transmissible, -bla : que pòt èsser transmés, -esa. La diabèta es una malautiá transmissibla. transmission : accion o resulta de transmetre o de se transmetre ; propagacion ; ensemble dels organs interpausats, dins una automobila, entre lo motor e las ròdas motrises ; comunicacion del movement d'un organ a un autre. Transmission d'una letra, d'un messatge. Transmission telefonica, telegrafica, per internèt. Transmission d'un patrimòni, d'un domeni... Transmission de pensada. Transmission de donadas. Transmission d'una malautiá. La transmission de la lutz, del son, de la calor. Transmission mecanica. Correjas de transmission. transmodulacion : desformacion d'un senhal radioelectric. transmudabilitat nf : qualitat de çò transmudable. transmudable, -bla (R. IV, 284) : que pòt èsser transmudat. transmudador, -airitz (abs. Dicort) : que transmuda. La fòrça transmudairitz de la Paraula de Dieu. transmudament (R. IV, 284) : accion o resulta de transmudar o de se transmudar. transmudar (v. tr.) (R. IV, 284) : « déplacer » ; cambiar la natura de ; far passar a l'estat de quicòm mai ; « transvaser, soutirer le vin, v. trasvojar ». (v. TdF jos ‘tremuda’) A la messa, Dieu transmuda lo pan e lo vin. transmudar (se) : cambiar de natura. transmutacion (R. IV, 284) : transformacion d'un metal en un autre metal ; transformacion d'elements quimics, siá espontanèa, siá per bombardament dels atòms per de corpusculs d'una granda energia cinetica ; transformacion d'un cromosòma que ven pas d'una mutacion genetica ; transformacion d'un nucli atomic en un autre nucli. transmutatiu, -iva / transmutatòri, -a (los 2, abs. Dicort) : que pòt transmudar. transnacional, -a : multinacional, -a. transnominacion nf, cf Ubaud Dicort : « transnomination, figure de mots [= métonymie] » (R. IV 323) transoceanic, -a : que travèrsa l'ocean. transoccitan, -a adj (abs. Dicort) : que despassa las talveras d'Occitània ; panoccitan, -a (que va d'un costat a l'autre d'Occitània) (v. panoccitan). Lo vocabulari scientific es transoccitan. transorizont (adj. m. e f.) (abs. Dicort) : material radioelectric que sa portada es pas limitada per l'orizont. Un radar es transorizont. transparéisser v, cf Ubaud Dicort : « v intr, transparaître » (Laus, Rapin) transparéncia (R. IV, 429) : proprietat de çò transparent. transparent 1 nm : fuèlh de papièr que i son traçadas de regas negras, e que, plaçat jos un papièr d'escriure, permet de regar drech ; preparacion que l'òm aplica sus de colors per lor balhar mai de brilhant ; document sus supòrt transparent, e esclairat de per dejós o de per darrièr, per projeccion sus una tèla (tela) o una paret. Me soi estat servit d'un transparent. transparent 2, -a adj (R. IV, 429) : que se laissa traversar per la lutz e permet de véser clarament los objèctes ni per son espessor ; que se laissa penetrar, sasir, véser aisidament ; que son sens amagat se devina aisidament. Una aiga transparenta. Un agach transparent. Rauba transparenta. Un sosentendut transparent. transparentament (abs. Dicort) : d'un biais transparent.