tenèbras (f. pl.) : escurina (escuritat) prigonda ; matinas del dijòus e del divendres de la setmana santa. Las tenèbras d'una nuèch sens luna. tenebror (f.) : tenèbras espessas. tenebrós, -osa : plen de tenèbras. Cauna (cavèrna) tenebrosa. Complòt tenebrós. tenebrosament : d'un biais tenebrós. teneca [tenèca, cf Ubaud Dicort p. 159] nf : tot çò que pendilha ; mena de tracanard. tenecar (v. intr. ) : pendilhar. tenedoira nf : arrapadoira (mena de rampa) tenedor 1 nm : airal per reclamar d'apleches. tenedor 2, -doira adj, cf Ubaud Dicort : « à tenir » (L. 361) teneire, -eira n : deteneire, -a ; menaire, -a de cavals. tenement : tèrra tenguda contra redevença ; que se ten del tròç ; domeni ; bòria / bòrda ; proprietat atenenta a l'ostal ; quartièr de comuna. Un brave tenement : una brava bòria. Es tot d'un tenement : tot se ten del tròç. tenéncia [veire tenença, cf Ubaud Dicort] nf : contenença / anar. tenencièr, -ièira : persona que ten un establiment reglementat pels poders publics. tenent 1 (subs. m.) : excrescéncia maurèla de la pèl. (v. TdF ‘tenènt 1’) tenent 2, -a (subst. e adj.) : teneire, -a ; cap de còla de trabalhaires ; tenaç, -a ; avar, -a ; atenent, -a. (v. TdF ‘tenènt 2’) tenent 3 prep, cf Ubaud Dicort : « Tenent la glèisa, attenant l’église » TdF jos ‘tenènt 2’ tenent 4 (a -) (loc. adv.) : a ras de. v. atenent. tenequièr : pal per fixar un filat de caça o de pesca. téner 1 / tenir [veire téner, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : aver dins la man ; manténer ; possedir ; ocupar ; conténer ; aprene ; reténer / arrestar ; servar ; complir ; estimar ; aderir ; mestrejar ; aver. Ten lo dròlle per la man. Ten la caval per la brida. Ten un vintenat de vacas. Ten una pichona bòria. Ten una brava posicion a Bordèu. Sarra-te, que tenes tròp de plaça ! Aquela barrica ten dos cents litres. Teni la novèla de mon cosin. Teni lo can pel colar. Téner la sopa al caud. Aquel deputat ten pas jamai sas promessas. Teni aquel òme per q.q. d'onèst. Aquel professor ten plan sos escolans. Quand la colèra lo ten, Dieu te'n garde ! Tenèm pas aquò dins nòstra botiga. Téner la rota. Téner la mar. Téner lo rire. Téner bon / téner lo còp. Téner un brave raumàs. Téner pè : caminar tan plan coma q.q. mai. Ten pas lièch. L'aficha tendrà, que l'ai plan empegada. téner (se) / tenir (se) [veire téner (se)] v pron : se manténer ; èsser unit un a l'autre ; se passar a ; prene tala o tala posicion ; èsser valable. Se ten a la branca per tombar pas. Se tenguèron per la man tot en caminant. Se sap pas téner en societat. La fièira se tenguèt pas a causa de la nèu. L'amassada se tendrà a la comuna, a nòu oras. Se téner drech. Se téner de genolhs. Ton rasonament se ten, aquò rai. téner (se'n) v pron : « s’en tenir » TdF jos ‘teni’ No'n tendrem a çò qu'avèm dich. Sabon pas a qué se’n téner, ils ne savent pas à quoi s’en tenir. (v. TdF) téner 2 / tenir [veire téner] + p.p. / téner de / tenir de [veire téner] + p.p. : quitar pas de. Ten plorat : plora sovent. Ten cantat / ten de cantat : quita pas de cantar. Ten plogut / ten de plogut : quita pas de plòure. Per la lenha te'n fagas pas, que te'n tendrai de facha. téner 3 a / tenir a [veire téner a] (v. tr. ind.) : èsser fixat ; èsser atenent ; aimar ; voler. Aquel cabinet ten a la paret. Son ostal ten a la glèisa. Ten a sa femna coma a sos uèlhs. Aquel ris i teni pas, qu'es tròp cuèch. Teni a parlar d'aquel afar. téner 4 de (v. tr. ind.) : revertar / semblar, « v. retraire » TdF jos ‘teni’ Ten de son paire. Ten de ieu : a lo mal de ieu. téner 5 de + p.p. : v. téner 2. teneron nm, cf Ubaud Dicort : « variété de raisin à gros grains ovales » TdF		teneson nf : tenguda ; estabilitat ; constància, « fermeté, persistance » (v. TdF ‘tenesoun’) ; durada / perseverança. tenètus nm, cf Ubaud Dicort : « routine, trantran, v. trantran » (v. TdF) tengam-tengam / tenguent-tenguent (loc. adv.) : « donnant-donnant, troc pour troc » (v. TdF ‘tenguen...’), te balhi aquò, mas me balhas aquò en contrapartida. tenguda : contengut ; biais de se vestir ; temps o lòc d'una amassada ; costum ; pastural. Sa tenguda vestimentària li va plan. Aquelas vacas an una brava tenguda. tenguent-tenguent loc adv : v. tengam-tengam. tengut, -uda part pass e adj, cf Ubaud Dicort : « tenu, ue, obligé, ée » TdF jos ‘teni’ ; « tengut a : tenu à » (Laus) tengut (a -) (loc. adv.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : de contunh / totjorn. tengut (de -) loc adv, cf Ubaud Dicort : (v. tengut (a -)) tenhas (abs. Dicort) / tinhas (pl. de tinha) : sidolas / engeladuras. tenhedor 1 nm, cf Ubaud Dicort : « teinturier » (L. 361) tenhedor, 2 –doira adj, cf Ubaud Dicort : « qui teint » (Sèrras-Ess.) tenhedura nf, cf Ubaud Dicort : « teinture » TdF ‘tegneduro’ ténher / ténger [veire ténher, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : tintar / tinturar. (v. TdF ‘tegne’) tenià (m.) [tènia nf, cf Ubaud Dicort] : vèrm solitari. (Taenia) teniasi (f.) : envasiment del còrs pel tenià. tenicida (adj. m. e f. e subs. m.) (abs. Dicort) : que tua lo tenià, « ténicide » (Rapin). Un tenicida. Una dròga tenicida. tenifòrme, -ma : que revèrta la forma del tenià. tenifug, -a (Laus ; abs. Dicort) : que fa la contra al tenià. tenilha / telina : craca (cauquilha marina bivalva) (v. TdF ‘teniho’) tenilhièr nm, cf Ubaud Dicort : « pagel mormyre, poisson de mer [v. mòrme] » TdF ‘tenihié’ teniòla [teniòlas nf pl, cf Ubaud Dicort p. 159] : frecham / fregilhas / viscèras gròssas d'un animal (còr, mèlsa, fetge e mai que mai paumons) fregidas a la padena. tenir v (non preconizat Dicort) : v. téner. tennis [tènnis] nm (angl.) ('tenis) : jòc de palma que se jòga sus un terren rectangular divisat per un filat. Dos o quatre jogaires se mandan la palma per dessús lo filat, amb una raqueta. Soi pas jamai estat jogaire de tennis. tennis [tènnis] de taula nm : ping-pong (onom. angl.) TENO- : forma prefixada del grèc tenòn (tendon) tenodèsi (f.) : sutura d'una cima de tendon a un òs. tenon : partida salhenta d'una pèça de fust que s'encastra dins l'entalha d'una autra pèça de fust sonada mortaisa. tenonaira : maquina per far de tenons. tenonar (v. tr.) : far de tenons. t. tecn. de menusièr. tenologia : partida de l'anatomia relativa als tendons. tenoniti (f.) / tendiniti : inflamacion d'un tendon. tenopatia : nom generic de las afeccions dels tendons. tenoplastia : reparacion cirurgicala d'un tendon. tenor 1 nf (R. V, 334) : contengut exacte d'un escrich ; çò d'una substància contenguda dins un còrs. La tenor d'un manuscrit. La tenor d'una letra. La tenor d'un vin en alcoòl. tenòr [tenor 2] (cantaire) nm, cf Ubaud Dicort : votz d'òme pus nauta de totas ; cantaire que possedís aquela mena de votz ; persona de primièr plan. A una votz de tenòr. Los tenòrs de la politica. tenorrafia : sutura de tendons. tenosinoviti (f.) : inflamacion d'un tendon e de sa gaina. tenositi (f.) ; doblet de tendiniti. tenostòsi (f.) : ossificacion d'un tendon. tenotòm : lanceta de cirugian per seccionar un tendon. tenotomia : accion de seccionar un tendon. tenqueta nf, cf Ubaud Dicort : « petite tanche [v. tenca] » TdF tensioactiu, -iva adj, cf Ubaud Dicort : « tensioactif, -ive » (Per Noste) tensiomètre : aparelh per mesurar la pression d'un gas. tensiometria : mesura de la tension superficiala d'un liquid. tension : accion o resulta de tibar o d'estirar a fons (t. a.) ; pression de gas, de vapor ; desacòrd (t.a.) ; pression en general. I a de tensions dins totes los partits politics. Tension electrica. Tension arteriala. Tension oculara. Tension vasculara. tensor adj m e nm, cf Ubaud Dicort : « (anat., mat.) tenseur » (Laus) tensorial, -a adj, cf Ubaud Dicort : « (mat.) tensoriel, -elle » (Laus) tent nm, cf Ubaud Dicort : v. tench. tenta 1 nf, cf Ubaud Dicort : « sonde de chirurgien, v. sonda » (v. TdF ‘tènto’) tenta 2 nf : v. tenda, cf Ubaud Dicort.