|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
procession : cortègi religiós ; tièira longa de personas. Procession del Sant Sacrament. Una longa procession de toristas. processional : libre liturgic de pregàrias cantadas per las processions. processionalament : en procession. processionària adj f e nf, cf Ubaud Dicort : « (entom.)
processionnaire » (Laus) processus (lat.) [procèssus] nm : « processus » (Sèrras-Ess.), mecanisme. pròche, -cha adj, cf Ubaud Dicort :
« proche, prochain, aine » (v. TdF) Pròche
Orient n pr m,
cf Ubaud Dicort :
« Proche-Orient » pròche-oriental, -a adj, cf Ubaud Dicort :
« proche-oriental, -e » (v. çai sus) proclamacion (R. II, 402) : accion de proclamar. proclamar (v. tr.) : clamar / cridar ; publicar quicòm solemnalament. Proclamar son
innocéncia. Proclamar los bans. Proclamar
l'independéncia. Proclamar la Republica. proclamator,
-tritz n, cf Ubaud Dicort :
« proclamateur, -trice »
(Laus) proclisi nf : mot ligat foneticament al mot seguent : L'òme. M'ausís. N'aurai. L'òme qu'ai vist, qu'ai ausit. proclitic, -a : que fa proclisi. pròcomunista adj e n (dels dos
genres) , cf Ubaud Dicort : « procommuniste » (Rapin) proconsul [procònsol] nm, cf Ubaud Dicort (arc.) (R. II, 462) : persona cargada del governament d'una
província romana. proconsular, -a (arc.) : relatiu, -iva a un
proconsul. proconsulat
nm, cf Ubaud Dicort :
« proconsulat » (Laus) procreacion (R. II, 507) : accion de
procrear. procreador, -airitz (abs. Dicort) : persona que procrèa. (v. procreator) procrear (v. tr. ) (R. II. 507) :
engendrar. procreator,
-tritz n, cf Ubaud Dicort :
« procréateur, -trice » (v. Per
Noste) PROCT- / PROCTO- : formas prefixadas del
grèc proktòs (anus) proctalgia : dolor a l'anus (lat.) proctectomia : ablacion d'un
tròç del rectum (lat.) proctiti (f.) : inflamacion de l'anus. proctològ, -a n, cf Ubaud Dicort : « proctologue » (v.
Sèrras-Ess.) proctologia : medecina que s'ocupa de l'anus e del rectum. proctorrèa : escolament mucós per l'anus (lat.) proctoscopia : examèn medical de l'anus e del rectum. proctotomia : operacion cirurgicala de l'anus e del rectum. procura : ofici de procuraire o de procuraira dins una institucion religiosa ; burèu qu'aicestes i trabalhan. procuracion (R. II, 532) : poder qu'una persona dona a una autra per far quicòm a sa plaça. procurador (abs. Dicort e TdF) / procuraire
(v. procuraire) : carga d'unes fonccionaris de
l'empèri roman [v. procurator] ; religiós
encargat del temporal de son òrdre o de sa comunitat ; magistrat
encargat de las fonccions del ministèri public a la Cort de cassacion,
la Cort dels comptes o una cort d'apèl. procuraire, -aira (~ airitz) (v. procurairitz) n (v. Ubaud Dicort) : « nm, procureur ;
avoué » TdF procurairitz (R. II, 532) : femenin de procurador, « procuratrice, procureuse, femme de procureur » TdF jos ‘proucurarello’. procurar (v. tr.) (R. II, 532) : provesir ; s'ocupar de. procurar (se) : trobar / obténer / crompar. procurat nm (v. TdF) : prèire que fa fonccion de curat. procuratiu, -iva (R. II, 532) (abs. Dicort) : que procura quicòm. procurator nm : « procurateur (romain) » (Rapin, Fettuciari) prodèl / pròdol nm (v. Ubaud Dicort e Alibert) : ajuda ; cadena estacada a la carreta, al brabant per ajustar un segond parelh de buòus al primièr. Far prodèl : ajustar un segond parelh, un segond tractor,
una autra persona... per tirar ; donar un còp de man / ajudar. Fai-me prodèl, que n'ai bravament besonh. prodig, -a adj e n : persona que degalha (que despensa sens comptar), que mesura pas son temps ; qu'es pas avar de conselhs. Prodig de son argent. Lo retorn de l'enfant prodig. Èsser prodig de son temps, de recomandacions. prodigalitat nf : vici o qualitat d'una persona prodiga. prodigament : amb prodigalitat. prodigança
nf, cf Ubaud Dicort :
v. prodigalitat. (v. TdF jos ‘proudigalita’) prodigar (v. tr.) : degalhar (despensar sens comptar) ; calcular pas, mesurar pas (t. a.) Prodigar de suènhs. prodigi nm : causa o persona
extraordinària. Enfant prodigi. prodigiós, -osa : meravilhós, -osa ; considerable, -a ; incredible, -a / incresable, -a (los 2, L. 215). prodigiosament : d'un biais prodigiós. prodiguejar v, cf Ubaud Dicort :
v. prodigar. (v. TdF jos ‘proudiga’) pròdol / prodèl nm : v. prodèl. prodomal, -a adj, cf Ubaud Dicort : « qui affecte la
sagesse, qui prend des airs d’homme sensé [v. prodòme] » (v. TdF ‘prudoumau’) ;
« prud’homal, -e [v. prudomal] »
(Sèrras-Ess.). prodòme nm, cf Ubaud Dicort (L. 309) : « prud’homme,
homme sage, homme expert et versé dans la connaissance de certaines
choses, v. sapitor [v. prudòme] » (v. TdF jos ‘prudome’) |
|
prodomiá nf, cf Ubaud Dicort (L. 309) : « prud’homie,
probité, v. sagessa ;
juridiction établie pour les faits de pêche et
particulière au midi de la France » (v. TdF jos ‘prudoumié’) prodròm nm, cf Ubaud Dicort :
« prodrome » (v. Rapin) produccion : accion de produire ; çò produit per la tèrra o l'industria ; rendament (R. VI, 461) Produccion d'electricitat. Lo còst de produccion. Mejans de produccion. Produccions naturalas. produch / produit [veire produch, cf Ubaud Dicort] nm : çò produit (t. a.) ; resulta de la multiplicacion de dos nombres. Un produit per far la
vaissèla. Un produit quimic. Lo produit del trabalh. Lo produit de dos nombres. produch en crotz nm : (matematica) « produit en croix » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 116) produch escalar nm : (matematica)
« produit scalaire » (v. Ubaud Dicc. scient.
p. 116) produch interior brut (PIB) nm, cf Ubaud Dicort :
« (écon.) produit intérieur brut » produch vectorial nm : (matematica)
« produit vectoriel » (v. Ubaud Dicc.
scient. p. 116) productiu, -iva : que fa de rendament (R. VI, 461). Una tèrra productiva. Un trabalh productiu. productivitat nf, cf Ubaud Dicort :
« productivité »
(Rapin) productor 1, -tritz n, cf Ubaud Dicort : persona o maquina que produís, « producteur, -trice, récoltant, -e (Laus). productor 2, -tritz adj (Laus) : « producteur, -trice » (Rapin) Una maquina productritz d'electricitat. produire / produsir (v. tr.) : balhar / donar / far de rendament ; donar naissença a. La tèrra produsís de vianda pels òmes e pels
animals Occitània produsiguèt dins los 500 trobadors. proèmi nm, cf Ubaud Dicort :
« préambule, avant-propos, v. abansprepaus » (v. TdF) proeminéisser (v. tr.) (R. III, 113) (abs. Dicort) : despassar. proeminéncia (R. VI, 438) : quicòm que despassa çò a l'entorn. proeminent, -a : que despassa çò a l'entorn. Besson aviá un nas bravament proeminent. Front proeminent. Vertèbra proeminenta. proesa nf (R.
IV, 659) : espet / acte de granda valor ;
« récit d’aventures, conte, fable »
TdF jos ‘prouesso’. L'òme es capable de far de proesas. pròeuropèu, -èa adj e n, cf Ubaud Dicort :
« pro-européen / proeuropéen, -enne » profaça nf (v. Ubaud Dicort e TdF ‘prou-fasso’) (arc.) : compliment ; felicitacion ; desir de prosperitat presentat a q.q. profan , -a (adj. e subs.) : contrari de sacrat ; non-iniciat, -ada. Çò profan e
çò sacrat. L'art profan e l'art sacrat. Soi un profan en fòrça causas. profanacion : accion de profanar quicòm ; degradacion. profanador, -airitz (abs.
Dicort) : persona que
profana quicòm. (v. profanator) profanaire,
-aira n, cf
Ubaud Dicort :
« profanateur » TdF profanar (v. tr.) : respectar pas lo caractèr sacrat de quicòm. Profanar una tomba. Profanar l'ostia. profanator, -tritz adj e n, cf Ubaud Dicort :
« profanateur, -trice »
(v. Fettuciari) profechablament adv, cf Ubaud Dicort :
« profitablement » (v. profechable) profechable, -bla adj, cf Ubaud Dicort : que pòt èsser profechat (profeitat / profitat, -ada) profechaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « profiteur, euse » (v. Fettuciari) (v. jos profitaire) profechar, cf Ubaud Dicort (v. tr. indirècte e tr. dir.) : profeitar / profitar [v. jos profitar]. Profechar la seda dels manhans, mettre à profit la
soie des vers à soie. (v. TdF jos ‘prouficha’) profechós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : que profiècha de ; que profiècha a ; util, -a ; avantatjós, -osa. (v. jos profitós) profechosament adv, cf Ubaud Dicort : d'un biais profechós. (v. profitosament) profecia : prediccion d'un profèta. profeitaire,
-aira n : veire profechaire,
cf Ubaud Dicort. profeitar [veire profechar, cf Ubaud Dicort] (v. tr. indirècte) : doblet de profechar. profeitós (non preconizat Dicort), -osa : doblet de profechós. profeitosament adv (non preconizat Dicort) : doblet de profechosament. proferir (v. tr.) : clamar quicòm. Proferir d'insoléncias.
Proferir de menaças. proferris (far -) loc v, cf Ubaud Dicort : « faire amende
honorable »
(Alibert) profèrta : gròssa torta de pan benesida a la glèisa e venduda a l'enquant après l'ofici per ne far dire de messas per las armas del purgatòri (costuma roergata que se far encara dins qualques glèisas, al jorn de uèi) ; solenca de las sègas (fèsta de fin de sègas) profés, -essa [profès, -èssa adj e n (v. Ubaud Dicort e
TdF)] : persona qu'a prononciats sos vòts,
après son noviciat, per viure dins un òrdre religiós. v. juniorat - juvenat e noviciat. professar 1 (v. tr.) : ensenhar una
disciplina ; exprimar una opinion personala. Professar l'anglés,
l'espanòl, lo rus... Professar son anticlericalisme. professar 2 (v. intr.) : Professar dins un licèu. profession : mestièr ; declaracion publica. Profession liberala : profession d'òrdre intellectual. Far profession d'ateïsme. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|