procession : cortègi religiós ; tièira longa de personas.

Procession del Sant Sacrament.

Una longa procession de toristas.

processional : libre liturgic de pregàrias cantadas per las processions.

processionalament : en procession.

processionària adj f e nf, cf Ubaud Dicort : « (entom.) processionnaire » (Laus)

processus (lat.) [procèssus] nm : « processus » (Sèrras-Ess.), mecanisme.

pròche, -cha adj, cf Ubaud Dicort : « proche, prochain, aine » (v. TdF)

Pròche Orient n pr m, cf Ubaud Dicort : « Proche-Orient »

pròche-oriental, -a adj, cf Ubaud Dicort : « proche-oriental, -e » (v. çai sus)

proclamacion (R. II, 402) : accion de proclamar.

proclamar (v. tr.) : clamar / cridar ; publicar quicòm solemnalament.

Proclamar son innocéncia.

Proclamar los bans.

Proclamar l'independéncia.

Proclamar la Republica.

proclamator, -tritz n, cf Ubaud Dicort : « proclamateur, -trice » (Laus)

proclisi nf : mot ligat foneticament al mot seguent : L'òme. M'ausís. N'aurai. L'òme qu'ai vist, qu'ai ausit.

proclitic, -a : que fa proclisi.

pròcomunista adj e n (dels dos genres) , cf Ubaud Dicort : « procommuniste » (Rapin)

proconsul [procònsol] nm, cf Ubaud Dicort (arc.) (R. II, 462) : persona cargada del governament d'una província romana.

proconsular, -a (arc.) : relatiu, -iva a un proconsul.

proconsulat nm, cf Ubaud Dicort : « proconsulat » (Laus)

procreacion (R. II, 507) : accion de procrear.

procreador, -airitz (abs. Dicort) : persona que procrèa. (v. procreator)

procrear (v. tr. ) (R. II. 507) : engendrar.

procreator, -tritz n, cf Ubaud Dicort : « procréateur, -trice » (v. Per Noste)

PROCT- / PROCTO- : formas prefixadas del grèc proktòs (anus)

proctalgia : dolor a l'anus (lat.)

proctectomia : ablacion d'un tròç del rectum (lat.)

proctiti (f.) : inflamacion de l'anus.

proctològ, -a n, cf Ubaud Dicort : « proctologue » (v. Sèrras-Ess.)

proctologia : medecina que s'ocupa de l'anus e del rectum.

proctorrèa : escolament mucós per l'anus (lat.)

proctoscopia : examèn medical de l'anus e del rectum.

proctotomia : operacion cirurgicala de l'anus e del rectum.

procura : ofici de procuraire o de procuraira dins una institucion religiosa ; burèu qu'aicestes i trabalhan.

procuracion (R. II, 532) : poder qu'una persona dona a una autra per far quicòm a sa plaça.

procurador (abs. Dicort e TdF) / procuraire (v. procuraire) : carga d'unes fonccionaris de l'empèri roman [v. procurator] ; religiós encargat del temporal de son òrdre o de sa comunitat ; magistrat encargat de las fonccions del ministèri public a la Cort de cassacion, la Cort dels comptes o una cort d'apèl.

procuraire, -aira (~ airitz) (v. procurairitz) n (v. Ubaud Dicort) : « nm, procureur ; avoué » TdF

procurairitz (R. II, 532) : femenin de procurador, « procuratrice, procureuse, femme de procureur » TdF jos ‘proucurarello’.

procurar (v. tr.) (R. II, 532) : provesir ; s'ocupar de.

procurar (se) : trobar / obténer / crompar.

procurat nm (v. TdF) : prèire que fa fonccion de curat.

procuratiu, -iva (R. II, 532) (abs. Dicort) : que procura quicòm.

procurator nm : « procurateur (romain) » (Rapin, Fettuciari)

prodèl / pròdol nm (v. Ubaud Dicort e Alibert) : ajuda ; cadena estacada a la carreta, al brabant per ajustar un segond parelh de buòus al primièr.

Far prodèl : ajustar un segond parelh, un segond tractor, una autra persona... per tirar ; donar un còp de man / ajudar.

Fai-me prodèl, que n'ai bravament besonh.

prodig, -a adj e n : persona que degalha (que despensa sens comptar), que mesura pas son temps ; qu'es pas avar de conselhs.

Prodig de son argent.

Lo retorn de l'enfant prodig.

Èsser prodig de son temps, de recomandacions.

prodigalitat nf : vici o qualitat d'una persona prodiga.

prodigament : amb prodigalitat.

prodigança nf, cf Ubaud Dicort : v. prodigalitat. (v. TdF jos ‘proudigalita’)

prodigar (v. tr.) : degalhar (despensar sens comptar) ; calcular pas, mesurar pas (t. a.)

Prodigar de suènhs.

prodigi nm : causa o persona extraordinària.

Enfant prodigi.

prodigiós, -osa : meravilhós, -osa ; considerable, -a ; incredible, -a / incresable, -a (los 2, L. 215).

prodigiosament : d'un biais prodigiós.

prodiguejar v, cf Ubaud Dicort : v. prodigar. (v. TdF jos ‘proudiga’)

pròdol / prodèl nm : v. prodèl.

prodomal, -a adj, cf Ubaud Dicort : « qui affecte la sagesse, qui prend des airs d’homme sensé [v. prodòme] » (v. TdF ‘prudoumau’) ; « prud’homal, -e [v. prudomal] » (Sèrras-Ess.).

prodòme nm, cf Ubaud Dicort (L. 309) : « prud’homme, homme sage, homme expert et versé dans la connaissance de certaines choses, v. sapitor [v. prudòme] » (v. TdF jos ‘prudome’)

 

 

 

prodomiá nf, cf Ubaud Dicort (L. 309) : « prud’homie, probité, v. sagessa ; juridiction établie pour les faits de pêche et particulière au midi de la France » (v. TdF jos ‘prudoumié’)

prodròm nm, cf Ubaud Dicort : « prodrome » (v. Rapin)

produccion : accion de produire ; çò produit per la tèrra o l'industria ; rendament (R. VI, 461)

Produccion d'electricitat.

Lo còst de produccion.

Mejans de produccion.

Produccions naturalas.

produch / produit [veire produch, cf Ubaud Dicort] nm : çò produit (t. a.) ; resulta de la multiplicacion de dos nombres.

Un produit per far la vaissèla.

Un produit quimic.

Lo produit del trabalh.

Lo produit de dos nombres.

produch en crotz nm : (matematica) « produit en croix » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 116)

produch escalar nm : (matematica) « produit scalaire » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 116)

produch interior brut (PIB) nm, cf Ubaud Dicort : « (écon.) produit intérieur brut »

produch vectorial nm : (matematica) « produit vectoriel » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 116)

productiu, -iva : que fa de rendament (R. VI, 461).

Una tèrra productiva.

Un trabalh productiu.

productivitat nf, cf Ubaud Dicort : « productivité » (Rapin)

productor 1, -tritz n, cf Ubaud Dicort : persona o maquina que produís, « producteur, -trice, récoltant, -e (Laus).

productor 2, -tritz adj (Laus) : « producteur, -trice » (Rapin)

Una maquina productritz d'electricitat.

produire / produsir (v. tr.) : balhar / donar / far de rendament ; donar naissença a.

La tèrra produsís de vianda pels òmes e pels animals

Occitània produsiguèt dins los 500 trobadors.

proèmi nm, cf Ubaud Dicort : « préambule, avant-propos, v. abansprepaus » (v. TdF)

proeminéisser (v. tr.) (R. III, 113) (abs. Dicort) : despassar.

proeminéncia (R. VI, 438) : quicòm que despassa çò a l'entorn.

proeminent, -a : que despassa çò a l'entorn.

Besson aviá un nas bravament proeminent.

Front proeminent.

Vertèbra proeminenta.

proesa nf (R. IV, 659) : espet / acte de granda valor ; « récit d’aventures, conte, fable » TdF jos ‘prouesso’.

L'òme es capable de far de proesas.

pròeuropèu, -èa adj e n, cf Ubaud Dicort : « pro-européen / proeuropéen, -enne »

profaça nf  (v. Ubaud Dicort e TdF ‘prou-fasso’) (arc.) : compliment ; felicitacion ; desir de prosperitat presentat a q.q.

profan , -a (adj. e subs.) : contrari de sacrat ; non-iniciat, -ada.

Çò profan e çò sacrat.

L'art profan e l'art sacrat.

Soi un profan en fòrça causas.

profanacion : accion de profanar quicòm ; degradacion.

profanador, -airitz (abs. Dicort) : persona que profana quicòm. (v. profanator)

profanaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « profanateur » TdF

profanar (v. tr.) : respectar pas lo caractèr sacrat de quicòm.

Profanar una tomba.

Profanar l'ostia.

profanator, -tritz adj e n, cf Ubaud Dicort : « profanateur, -trice » (v. Fettuciari)

profechablament adv, cf Ubaud Dicort : « profitablement » (v. profechable)

profechable, -bla adj, cf Ubaud Dicort : que pòt èsser profechat (profeitat / profitat, -ada)

profechaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « profiteur, euse » (v. Fettuciari) (v. jos profitaire)

profechar, cf Ubaud Dicort (v. tr. indirècte e tr. dir.) : profeitar / profitar [v. jos profitar].

Profechar la seda dels manhans, mettre à profit la soie des vers à soie. (v. TdF jos ‘prouficha’)

profechós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : que profiècha de ; que profiècha a ; util, -a ; avantatjós, -osa. (v. jos profitós)

profechosament adv, cf Ubaud Dicort : d'un biais profechós. (v. profitosament)

profecia : prediccion d'un profèta.

profeitaire, -aira : veire profechaire, cf Ubaud Dicort.

profeitar [veire profechar, cf Ubaud Dicort] (v. tr. indirècte) : doblet de profechar.

profeitós (non preconizat Dicort), -osa : doblet de profechós.

profeitosament adv (non preconizat Dicort) : doblet de profechosament.

proferir (v. tr.) : clamar quicòm.

Proferir d'insoléncias.

Proferir de menaças.

proferris (far -) loc v, cf Ubaud Dicort : « faire amende honorable » (Alibert)

profèrta : gròssa torta de pan benesida a la glèisa e venduda a l'enquant après l'ofici per ne far dire de messas per las armas del purgatòri (costuma roergata que se far encara dins qualques glèisas, al jorn de uèi) ; solenca de las sègas (fèsta de fin de sègas)

profés, -essa [profès, -èssa adj e  n (v. Ubaud Dicort e TdF)] : persona qu'a prononciats sos vòts, après son noviciat, per viure dins un òrdre religiós. v. juniorat - juvenat e noviciat.

professar 1 (v. tr.) : ensenhar una disciplina ; exprimar una opinion personala.

Professar l'anglés, l'espanòl, lo rus...

Professar son anticlericalisme.

professar 2 (v. intr.) :

Professar dins un licèu.

profession : mestièr ; declaracion publica.

Profession liberala : profession d'òrdre intellectual.

Far profession d'ateïsme.