|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
polir (v. tr.) : aplanar / alisar (far venir lis) ; adornar / embelir ; adomegir / civilizar ; perfeccionar ; esmerar / afinar. polirelha (abs. Dicort) (adj. m. e f.) : multirelha / polisòc (de mai d'una relha) Ara, un tractor es mai que mai polirelha. polisacarid(e) nm, cf Ubaud Dicort : « (chimie) polysaccharide » (Rapin) polisemia : natura d'un mot qu'a mai d'una significacion : La vida es cara. Mon amiga m'es cara. polisemic, -a : de mai d'una significacion ; relatiu, -iva a la polisemia. Tèrme polisemic. polisillab [, -a adj e nm, cf Ubaud Dicort] : de mai d'una sillaba. polisillabic, -a adj, cf Ubaud Dicort : « polysyllabique » (Rapin) polisòc (abs. Dicort) : polirelha (de mai d'una relha / de mai d'un sòc) polispèrm 1 nm : uòu fecondat per mai d'un espermatozoïde. polispèrm 2, -a adj : natura d'una planta de mai d'un grelh. polispermia : natura de çò polispèrm. polissa nf : (contracte ; modèl de letras en tipografia), v. Ubaud Dicort, « police » (Per Noste, Basic). (# polícia) Polissa d'assegurança. polissard : instrument de dentista per desrabar las dents. polisseire, -eira n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui polit ; beau diseur, flatteur, enjôleur, euse » TdF políssia (R. IV, 591) / poliça (los 2, abs. Dicort) : acte ; contracte. (v. polissa, cf Ubaud Dicort p. 157) Poliça d'assegurança. polisson, -a adj e n, cf Ubaud Dicort : « polisson, onne, v. capon, marriàs ; vertugadin, v. borrelet (de jupa) ; t. injurieux pour désigner un agent de police » TdF ‘pouliçoun’. « polisson » (fr.) : coquin, coquinon, coquinòt, coquinàs. polissonada / polissonariá nf, cf Ubaud Dicort : « polissonnerie, v. caponariá » (v. TdF jos ‘pouliçounado’) polissonàs nm, cf Ubaud Dicort : « grand polisson, polisson éhonté, v. caponàs » (v. TdF) polissonejar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, polissonner, v. caponejar » (v. TdF) polissonòt, -a adj e n, cf Ubaud Dicort : « petit polisson, jeune polissonne, v. caponòt » (v. TdF) polistirèn : mena de matèria plastica. polisulfur nm : (quimia) « polysulfure » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 396) polit, -ida : que fa una impression agradiva per sa gràcia, sa polidesa, sa netetat... politecnic, -a adj : qu'abraça mantun art, mantuna sciéncia. Institut politecnic. politecnica nf : escòla superiora per i estudiar d'engenhaire. politecnician, -a adj e n : relatiu, -iva a l'escòla politecnica ; estudiant (a) o ancian(a) estudiant(a) de politecnica. politeïsme : doctrina dels que creson que i a mai d'un Dieu. politeïsta adj e n (m. e f.) : persona que crei que i a mai d'un Dieu. politic 1, -a adj : relatiu, -iva a la politica. Institucions politicas. politic 2 (subs. m.) : òme que fa de politica. Los braves politics son pas espesses (i n'a pas fòrça) politica (subs. f.) : direccion d'un Estat ; biais de lo dirigir ; ensemble dels afars d'un Estat ; activitat de q.q. que s'interèssa als afars d'un Estat ; biais de menar un afar. La politica francimanda es totjorn jacobinista. Politica de tecnicians. Far de politica. Èsser prudent es una bona politica. politicaire, -aira adj e n (pej.) : persona que fa de marrida politica. politicalha nf, cf Ubaud Dicort 2022 : « politicaille » (v. çai jos) ; « politicaillerie » (Sèrras-Ess.) politicalhariá nf, cf Ubaud Dicort : « politicaillerie ». (v. politicariá) politicament : d'un biais politic. politicar, cf Ubaud Dicort : « v. intr. se mêler de politique » TdF ; « politiquer » (Laus) (v. politiquejar) politicariá nf : « politicaillerie » (Rapin) ; « politique politicienne » (Brun) (v. politicalhariá) politician, -a adj e n, cf Ubaud Dicort : « politicien, -enne » (Laus) politicoeconomic, -a adj, cf Ubaud Dicort : « poitico-économique » (Rapin) politiquejar, cf Ubaud Dicort : « v. intr. faire de la politique, causer politique » TdF politizacion : accion o resulta de politizar. politizar (v. tr.) : balhar un caractèr politic, una consciéncia politica. Politizar un afar. Politizar un debat. Politizar los obrièrs d'una fabrica. politologia nf, cf Ubaud Dicort : « politologie » (Per Noste) politonal, -a adj, cf Ubaud Dicort : « (mus.) polytonal, -e » (v. çai jos) politonalitat nf : « (mus.) polytonalité » (Per Noste) politric nm, cf Ubaud Dicort : « polytric, plante » TdF ‘poulitri’ poliuria nf, cf Ubaud Dicort : « (méd.) polyurie » (Per Noste, Laus, polivalensa [polivaléncia, cf Ubaud Dicort] nf : qualitat de çò polivalent. polivalent, -a : qu'a mai d'una fonccion ; qu'a mai d'una significacion ; qu'a mai d'un usatge ; qu'a mai d'una proprietat. Professor polivalent. Mot polivalent. Local polivalent. Vaccin polivalent. polivinilic, -a adj, cf Ubaud Dicort : (chim.) « polyvinylique » (Per Noste) (Totes los tèrmes medicals en poli-pòdon pas èsser retenguts dins un diccionari non medical.) pollambert nm, cf Ubaud Dicort : mena d'aucèl (Tetrao urogallus), « coq de bruyère » (Alibert). pollèn : totes los grans microscopics produsits per las estaminas e que son los elements mascles de las plantas a flors. pollinia nf, cf Ubaud Dicort : « (bot.) pollinie » (Rapin) pollinic, -a adj, cf Ubaud Dicort : « (bot.) pollinique » (Rapin) pollinifèr, -a : que transpòrta de pollèn. pollinizacion : transpòrt de pollèn sus un estigmata. pollinizaire, -aira adj, cf Ubaud Dicort : « pollinisateur, -trice » (v. pollinizar) pollinizar (v. tr.) : fecondar una flor. pollinizator, -tritz adj : « pollinisateur, -trice » (v. Per Noste). (v. pollinizaire) pollucion : evacuacion naturala d'espèrma (v. TdF) ; accion de polluir ; contaminacion. Pollucion de la mar pel mazot ; de las vilas pels gases. polluent, -a adj e nm, cf Ubaud Dicort : « polluant, -e » (Per Noste) polluir [ ~ polluïr] (v. tr.) : embrutar / lordejar / embochardir / passir ; contaminar. Pollux : estela bravament lugardejaira. polomar nm (t. tec. de cordièr) : ficèla grossa / cordilh ; fil de vela ; fil per far de filats pel ton. polon nm, cf Ubaud Dicort (v. pol) : « petit poulet, poussin, v. poleton, polzin ; grinette, gallinula noevia Lin.), sorte de poule d’eau » (v. TdF) polon gris nm, cf Ubaud Dicort : « râle d’eau nain » (v. TdF jos ‘pouloun’) polona nf, cf Ubaud Dicort : « petite poule, poulette, v. poleta » (v. TdF) polonés 1 nm (Alibert) : mena de campairòl (Boletus edulis) polonés 2, -esa : sortit, -ada de Polonha ; relatiu, -iva a Polonha ; lenga de Polonha. Una Polonesa.
|
|
Polonha : nom de país d'Euròpa. polonium (lat.) [polòni, cf Ubaud Dicort] nm : metal radioactiu. polòt nm, cf Ubaud Dicort : « t. de caresse, mignon, enfant chéri, v. minhòt » (v. TdF) (v. çai jos) polòta nf (plt.) : brama vaca (Colchicum autumnale) ; tèrme d'afeccion balhat a una galina o a una filheta [v. çai sus]. « polpa » 1 e derivats (cat.) : v. popa e pulpa (abs. Dicort). polpa 2 / polpra 1 (color) nf : veire porpra, cf Ubaud Dicort. polpra 2 nf : filet, « filets », partida carnosa de l'aucelum (v. Alibert). polpre nm : (saumièr), cf Ubaud Dicort. (v. polpres) polpres (m. pl. (Alibert)) : fustas. (v. çai sus) polprièr nm, cf Ubaud Dicort : « pourpier, v. bordolaiga » (v. TdF) pols 1 (m. s.) : batèc / batement de las artèrias ; tempes « tempe » TdF ‘pous 1’ (v. polses 1) ; sofle ; respiracion ; impuls ; butada / trucada ; còp ; macadura (v. TdF ‘pous 2’). Prene lo pols d'un malaut. Aver un pols normal. Téner lo pols, retenir son haleine ; se taire. (v. TdF) A tot pols : a ne pèrdre l'alen. Al pols de : jos l'impuls de. D'un pols : d'una ronçada. pols 2 (f. s. e nm (v. Ubaud Dicort e TdF ‘pous 3’)) / polses 2 (m. pl.) : « poussière, poudre, v. polsa 2 » (v. TdF) ; ac, -ses / ase, -s / àbet, -s / aròfa, -s / bolòfa, -s / palhús, -usses / òlva, -s / vòlva, -s / volòfa, -s ; ventum en general ; esflorada de verdet ; fòla farina. (v. Alibert pols 3). Tirar los polses al cuol de la maquina de batre. Carrejar los polses. pols 3 (m. s.) [nf (v. Ubaud Dicort e TdF ‘pous 5’), sovent al plural (v. Ubaud Dicort)] / polses (v. polses 3) : farinetas (bolida de farina de milh o de froment) Es una pols freja, es color de pols freja, c’est une figure de papier mâché. (v. TdF) polsa 1 nf : asma ; « pousse des chevaux [v. possa 3] » (Alibert) ; Aver las polsas : èsser asmatic ; guelsar. polsa 2 nf : posca. (v. polsas) polsada 1 nf : respiracion ; trabalh de contunh pendent un temps ; pausa après un esfòrç penible. Prene polsada : far una pausa. polsada 2 nf, cf Ubaud Dicort : « tourbillon de poussière » TdF ‘poussado’ polsador : ensemble dels organs de la respiracion. polsal nm, cf Ubaud Dicort : v. polsada 1. (v. TdF jos ‘poussado 1’) polsament nm, cf Ubaud Dicort : « impulsion » TdF ‘poussamen’ ; « pulsation » (L. 301) polsar 1 (v. intr.) : respirar ; far una pausa ; s'esventar (t. a.) Polsar espés : guelsar (« cleussar » en l.p.) polsar 2 nm, cf Ubaud Dicort : « Lo polsar, le souffle » TdF jos ‘poussa 2’ polsas (balòfas) nf pl cf Ubaud Dicort : v. polses 2. polsejament nm, cf Ubaud Dicort : « (effet que donne la poussière, la neige) poudroiement » (Laus) polsejar 1 (v. intr.) : bategar / palpitar (R. IV, 402) ; polsejar 2 (v. intr.) : far de posca / polverejar ; brumar / plovinejar. polses 1 nm pl, cf Ubaud Dicort : « les tempes » (v. TdF jos ‘pous 1’) polses 2 (balòfas) nm pl ~ polsas nf pl, cf Ubaud Dicort : « balles des gains, menue paille » TdF jos ‘pous 3’. (v. pols 2) polses 3 (farinetas) nm pl (Alibert e Azaïs) [nf pl, cf Ubaud Dicort] : v. jos pols 3 polset 1 nm : batèc / palpitacion ; polset 2 nm : posca fòrt fina per secar la tinta d'escriure (autres còps) ; ancian jòc de mainatges (amagar d'espillas dins la posca e las descobrir en lor lançant un lec (pèira plana) ; lo jogaire que ne descobrissiá mai aviá ganhat). polseta nf, cf Ubaud Dicort : « poussière fine, poudre de bois, vermoulure » TdF ‘pòusseto’ polsic, -a adj : asmatic, -a. polsidura nf, cf Ubaud Dicort : « pousse, asthme des chevaux, v. polsa 1 » (v. TdF ‘poussiduro’) polsièira 1 nf : asma ; polsièira 2 nf : posca ; airal que i s'amontetan los polses. (v. TdF jos ‘pòussiero 1’) Far de polsièira : far d'embarrasses. polsieirada nf, cf Ubaud Dicort : « couche de poussière ou de menue paille » TdF ‘pòussierado’ polsieirassa nf, cf Ubaud Dicort : « grande poussière, tas de poussière, poussière épaisse » TdF jos ‘pòussieras’ polsieirós, -osa : poscós, -osa. polsieirut, -uda adj, cf Ubaud Dicort : (v. polsieirós) polsièr : montet de posca ; palhusses. v. pols 2 / polses 2. Polsièr de carbon. polsinar (v. intr.) (abs. Dicort e Alibert) : doblet de polsejar. polsiu, -iva adj e nm : asmatic, -a. polsivós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : « poussif, ive, atteint de la pousse [v. polsidura] » TdF ‘póussivous’ polsós, -osa adj : polsieirós, -osa. polsut, -uda adj, cf Ubaud Dicort : v. polsós. (v. TdF jos ‘póussous’) poltra 1/ polta / pòutra / pòuta [los 4 e derivats, veire pautra e derivats, cf Ubaud Dicort] : pautra / liga / rausa / depaus de vin ; fanga. poltra 2 nf, cf Ubaud Dicort : « jeune ânesse, v. saumeta » (v. TdF ‘póutro 1’) poltralada (TdF ; non preconizat Dicort) : doblet de pautrada. poltralha nf sing : los ases en general ; tropelada d'ases [v. poltre 2] ; rafatalha del pòble ; marmalha. poltràs, -assa n (v. Ubaud Dicort) : « gros âne, grosse bourrique, âne bâté, lourdaud » TdF ‘póutras’ poltre 1 nm : aglàs (aucelàs de rapina) (Gyps fulvus) ; poltre pichon (Neophron percnopterus) ; poltre 2 nm : asenet / asenon / borricòt / borriquet (ase pichonèl) ; bestiasson / ignorant (escolan que sap pas grand causa) poltreta nf, cf Ubaud Dicort : « petite ânesse, v. saumeta » (v. TdF ‘póutreto’) poltrilhon nm, cf Ubaud Dicort : « petit âne, ânon, v. asenet » (v. TdF ‘póutrihoun’) poltrir [veire pautrir] (v. tr.) : somsir / pompir / prautir (espotir amb los pès) poltron, -a adj e n, cf Ubaud Dicort : « poltron, onne, pusillanime, v. petacha 2, coard ; ânon, v. poltrilhon » (v. TdF jos ‘póutroun’) poltronariá nf, cf Ubaud Dicort : « poltronnerie, v. petòcha, petarufa 2 » (v. TdF jos ‘póutrounarié’) poltronàs, -assa n, cf Ubaud Dicort : « gros poltron, grande poltronne » (v. TdF jos ‘póutrounas’) poltronejar v (v. Ubaud Dicort) : « v intr, avoir peur, faire le poltron » (v. TdF jos ‘póutrouneja’) polva nf (Laus) / polvàs nm (v. Alibert) (los 2, Ubaud Dicort) : posca / polsièira / polvera. polvera (L. 301) : posca / polsa / polsièira. polveratge nm, cf Ubaud Dicort : « pulvérage, ancien droit seigneurial que l’on faisait payer aux propriétaires des troupeaux transhumants, pour la poussière que ceux-ci soulèvent sur les routes » TdF ‘pouverage’ polverejar (v. tr.) : polsejar (far de posca) ; redusir en posca. polverèl nm : bruma / embrum / plovina / pluèja fina « pluie fine qui résulte du choc des lames ; tourbillon de vent ou de poussière, v. revolum » ; posca, (v. TdF ‘pouverèu’), « sable dolomitique des causses » (Brun Glossari Oc-Fr). polverièira nf, cf Ubaud Dicort : « poussière » (L. 301) polverièr nm, cf Ubaud Dicort : « poussière » (L. 301) ; « fat, faiseur d’embarras, v. arlèri » TdF ‘pouverié’ polverin : granissada ; fribolada / gibrada / albièira ; posaca fina ; polvera / podra fòrt fina de canon. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|