pintada 1 nf : contengut d'una litra / contengut d'una pinta ; brava beguda de vin.

pintada 2 ~ pintrada nf, cf Ubaud Dicort : « peinture, description » TdF jos ‘pintadisso’

pintada 3 (aucèl) nf : v. pintarda, cf Ubaud Dicort.

pintadissa : pintura / descripcion.

pintadon nm, cf Ubaud Dicort : « (ornit.) pintadeau » (Laus). (v. pintardon)

pintaire 1, -aira n : pintonejaire, -a ;

pintaire 2, -aira n : penheire, -a ; pintorlaire, -a.

pintapati nm, cf Ubaud Dicort : « vidangeur, saligaud, v. curapati » TdF ‘pinto-pati’

pintar 1 [ ~ pintrar, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : pénher ; pintorlar (cobrir quicòm d'una sisa de color) ; fardar (R. III, 280) q.q. (li pintar los pòts, la cara...)

Pintar una pòrta.

Pintar un païsatge.

pintar (se) : se fardar.

pintar 2 (v. tr. e intr.) : far tròp beure q.q. ; « pinter, chopiner, sabler, boire » (v. TdF ‘pinta 2’)

Pintar lo vesin.

Pinta pas mal, il boit bien. (v. TdF)

pintar (se) : s'encigalar / se bandar (bèure tròp)

De quand en quand, se pintava amb de vinassa.

pintard : mascle de la pintarda / gal de Guinèa.

pintarda : feme del pintard / galina de Guinèa.

pintardon : pintard pichon o pintarda pichona.

pintariá nf, cf Ubaud Dicort : « Mestièr de la pintariá, métier du fabricant de pintes, du potier d’étain » (L. 295)

pintarossa nf, cf Ubaud Dicort : « petite roussette, poisson de mer, v. cata d’aiga » (v. TdF ‘pinto-rousso’)

pintat 1 ( ~ pintrat), -ada adj : pincelat, -ada (cobèrt, -a de pintura) ;

Fenèstra pintada.

Païsatge pintat.

pintat 2, -ada adj : bandat, -ada.

Persona pintada : persona encigalada / bandada.

pintatge nm, cf Ubaud Dicort : v. pintratge.

pintièr nm, -ièira : persona que fa o que vend de recipients d'estanh.

pinton : mièg litre de vin.

pintonar / pintonejar (v. intr.) : beure fòrça pintons.

A dich de pintonejar finiguèt que ne moriguèt.

pintonejaire, -aira n, cf Ubaud Dicort  : « nm, buveur, qui aime bien chopiner » TdF

pintonejar : v. pintonar.

pintor [, -a n] : penheire, -a persona que pinta, persona que penh.

pintoresc, -a : que se meritariá plan d'èsser pintat, -ada, d'èsser pench, -a ; que val la pena d'èsser vist o ausit.

Vista pintoresca.

Raconte pintoresc.

pintorescament : d'un biais pintoresc.

pintorlaire, -aira n : pejoratiu de pintor.

pintorlar / pintorlejar (v. pintorlejar 1) (v. tr.) : pejoratiu de pintar, de pénher.

pintorlatge : accion o resulta de pintorlar.

pintorlejar 1  (v. tr.) (v. TdF jos ‘pintoula’) : pejoratiu de pintar, de pénher ; mascarar / bochardar ;

pintorlejar 2 (v. intr.) : pintonejar.

pintòrra nf, cf Ubaud Dicort : « pintade » (Rapin)

pintrada nf : v. pintada 2.

pintradissa nf, cf Ubaud Dicort : v. pintadissa.

pintradura nf, cf Ubaud Dicort : « peinture » (Sèrras-Ess.)

« pintrar » (fr. l.p.) (pintrar v) : v. pintar 1 / pénher.

pintratge ~ pintatge nm, cf Ubaud Dicort : « action de peindre ou de barbouiller, barbouillage, ce qu’il coûte » TdF jos ‘pintage’

« pintre » (fr. l.p.) (pintre nm) : v. pintor (nm (classique), cf Ubaud Dicort) / penheire.

pintura : substància de color aprestada per pintar o per pénher ; art de pénher o de pintar ; descripcion ; òbra d'artista pintor.

Pòt de pintura.

Exposicion de pinturas.

pinturar (v. tr.) (R. IV, 477): cobrir de pintura.

pinturatge nm, cf Ubaud Dicort : « action de peindre, barbouillage, v. pintatge » (v. TdF)

pintusar v (Alibert ; abs. Dicort) : doblet de pinturar.

pinzèl [veire paissèl, cf Ubaud Dicort] nm : espicon (pal o pilar per sosténer una paret que penja o un arbre que penja...)

pinzelar [veire paisselar] (v. tr.) : espiconar (metre un espicon)

PIO- : formas prefixadas del grèc puòn (poire)

piobacillòsi (f.) : infeccion dels pòrcs e dels romiaires, amodada per un bacil piogèn.

piocianic : se ditz d'un bacil qu'amòda de poire.

piocianina : substància cristallizabla tirada del poire.

piocit (m.) : cellula del poire.

piodermia : tota mena de dermatòsi postemosa.

piodermiti (f.) : inflamacion aguda de la pèl, amb formacion de poire (impetigò, floroncs...)

pioemia : ensemble de las perturbacions morbosas amodadas pel passatge dins lo sang de micròbis patogèns que provòcan d'abscèsses de poire multiples.

piofreniti (f.) : nefriti postemosa.

piofrenòsi (f.) : abraguidura del ren e del bacinet.

pioftalmia : acomolament de poire dins l'uèlh.

piogèn, -a : qu'amòda la formacion de poire.

piogenèsi / piogenia (f.) : condicions e mecanismes de la formacion del poire.

piogenic, -a : amodat, -ada pel poire.

pioïde, -a : que revèrta lo poire.

piòla (L. 295) [veire picòla (v. Ubaud Dicort e TdF ] nf : destral / pigassa ; pica de picapeirièr ; rasclador de forn.

piolet nm (abs. Dicort) : dim. de piòla ; baston ferrat d'alpinista (aplechat d'un pic e d'una trenca), « piolet » (Laus, Basic).

pion 1 nm, cf Ubaud Dicort : « pion, pièce du jeu d’échecs ou de dames ; outil de chanvrier, v. picaire ; jeton ; écu, sou » TdF ‘pioun’. « pion » : peon.

« pion 2, -a » n  (abs. Dicort) : persona en carga d'escolans, « (fam.) pion, pionne » (Basic). (v. susvelhant)

pionaire, -aira (~ - airitz) n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui pionne, au jeu d’échecs ou de dames » TdF

pionar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, t. du jeu d’échecs, pionner  » TdF

pionefriti : nefriti purulenta.

pionièr, -ièira adj e n, cf Ubaud Dicort : « pionnier, v. gastador » (v. TdF) ; « pionnier, -ère (syn. precursor, -a) » (v. Basic).

piorrèa nf : rag de poire.

piós, -osa adj (R. IV, 543) : piu, pia / devòt, -a. 

 

piosalpinge (f.) : salpingiti postemosa.

(I a tròp de tèrmes medicals en pio- per los donar totes.)

piosament adv : devotament.

piòt : mena de gallinacèu (Gallus Indicus) ; nèci / bestia / bestiasson.

piòt salvatge : austarda (Otis tarda)

piòta : feme del piòt (Gallina Indica); nècia / bèstia / bestiassona.

piotada : coada de piòta ; clocada de piòts.

piotaire, -aira : persona que garda de piòts.

Èra aguda estada piotaira quand èra drolleta.

piotenc, -a ad (v. Ubaud Dicort e TdF)j : que i vei pas a calabrun, coma los piòts.

piotet nm, cf Ubaud Dicort : « dindonneau » TdF

piotièr, -ièira n, cf Ubaud Dicort : v. piotaire. (v. TdF jos ‘pioutaire’)

pioton nm, cf Ubaud Dicort : v. piotet. (v. TdF jos ‘pioutet’)

pipa : aplech per fumar de tabat, d'opium (lat.) ; barrica ; anciana mesura de capacitat de 400 a 450 litres.

Far una pipa (l.p.) : far una cigarreta manualament.

Fumar una pipa (l.p.) : fumar una cigarreta.

pipa redòla (a -), cf Ubaud Dicort : « en roulant comme un tonneau » (Alibert jos pipa).

« pipach » e derivats : v. papach e derivats.

pipada : contengut d'una pipa (t. a.) ; quila (v. aquel mot) ; chucada de fum (d'una pipa, d'una cigarreta, d'un cigarro) ; flor de brama vaca (Colchicum autumnale) ; flor de pipa (Tussilago Farfara) ; primadèla (plt.) (Primula officinalis) ; caça al fiulet.

pipaire, -aira [~ -airitz] n : fumaire, -a de pipa (v. TdF) ; caçaire,-a amb un fiulet (v. Azaïs).

pipalhar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, fumer la pipe, en mauvaise part » TdF jos ‘pipaia’

pipamost nm, cf Ubaud Dicort : « biberon, buveur, ivrogne » TdF ‘pipo-moust’

pipan : fustalha gròssa.

pipar (v. tr. e intr.) : fiuletar / piuletar (caçar amb un fiulet) ; trichar ; fumar la pipa ; aspirar un liquid amb una calamèla ; escupir agre (esser despieitat) ; baducar / badar / esperar.

Pipar los aucelons.

Pipar una bevenda.

piparda nf : pipa gròssa ; barrica gròssa, « pipe, gros tonneau » (Honnorat).

pipardassa nf, cf Ubaud Dicort : (v. piparda)

piparedòla nf, cf Ubaud Dicort : « rotation d’un tonneau ; tour sur soi-même » (TdF ‘pipo-redolo’)

piparedòla (a -) (abs. Dicort) : en redolant coma una barrica. (v. pipa redòla (a))

pipariá nf, cf Ubaud Dicort : « action de fumer la pipe incessamment » (v. TdF)

piparòt nm, cf Ubaud Dicort : « petit tonneau, v. pipòt » (v. TdF)

pipasang nm, cf Ubaud Dicort : « sangsue ; vampire » TdF ‘pipo-sang’

pipassa nf, cf Ubaud Dicort : « grosse pipe, vilaine pipe, v. cachimbau » TdF ; « grande barrique » (Azaïs)

pipaudon nm, cf Ubaud Dicort : v. popardon. (v. TdF jos ‘pipaudoun’)

pipejar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, aspirer un peu, prendre avec les lèvres, fumer la pipe » TdF

piperada nf, cf Ubaud Dicort : « piperade » (Per Noste)

pipeta : tub de veire, graduat o pas, per prelevar un liquid per succion ; pipa pichona o polida ; ibronha.

Pipeta de quimista.

Pipeta de cava per tastar lo vin.

pipetar (v. tr. e intr.) : pipetar un liquid : se servir d'una pipeta.

pipi nm, cf Ubaud Dicort : « proxénète, v. macarèl » (v. TdF)

Marit pipi, mari complaisant. (v. TdF)

« pipinhar » : v. pevinhar.

pipiu nm, cf Ubaud Dicort : « petit poussin » (v. TdF jos ‘pipéu’)

pipol nm (non preconizat Dicort) : v. pibol.

pipòt nm : barrica pichona ; barral ; « petit homme ventru ; tumeur, œdème » (v. TdF).

Als quatre pipòts : de cuols, « les quatre fers en l’air » (Lagarde) ; forra-borra.

pipotièr : tonelièr.

piquèrna nf, cf Ubaud Dicort : « chassie, humeur des yeux, v. cassida » (v. TdF)

piquernós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : « chassieux, euse, v. laganhós » (v. TdF)

piquet 1 nm (dim. de pica, de l'onom. pic ! comuna a las lengas romanas e germanicas) : pal picat (plantat) en tèrra per estacar un ase, un caval, una cabra... ; escag de soldats que lors cavals èran estacats a un postèl ; escag de personas encargadas de quicòm ; « (jeu de cartes) piquet » (Laus).

Piquet de cauma.

Piquet d'encendi...

piquet 2 nm, cf Ubaud Dicort : « sorte de drap » (L. 295)

piquet 3, -a adj, cf Ubaud Dicort : « qui est irascible, qui se pique facilement ; être un peu aigre, en parlant du vin » (Palay)

piqueta 1 nf, cf Ubaud Dicort : « serpe, serfouette ; outil pour ôter le tartre des tonneaux » (v. TdF ‘piqueto 1’)

piqueta 2 nf, cf Ubaud Dicort : « jeu qu’on fait avec des épingles cachées dans la poussière ; variété de petite olive » TdF  ‘piqueto 2’

piqueta 3 nf, cf Ubaud Dicort : « pic grimpereau » TdF ‘piqueto 3’

piqueta 4 nf (l.p.) : aigada (vin marrit)

M'estimi mai beure d'aiga que non pas de piqueta.

piquetada nf, cf Ubaud Dicort : « rangée de piquets ; rangée de pieux » TdF

piquetaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « nm, jalonneur » (Per Noste)

piquetar (v. tr.) : plantar de piquets (t. a.) ; « soutenir avec des étais » TdF

piquetàs nm, cf Ubaud Dicort : « gros, grand piquet » (Palay)

piquetatge nm, cf Ubaud Dicort : « piquetage » (Rapin)

piqueton nm, cf Ubaud Dicort : « serpette, bec-de-corbeau (couteau tranchant et recourbé) » (Per Noste)

piquetòt nm, cf Ubaud Dicort : « petit piquet » (Palay)

piquièira nf, cf Ubaud Dicort : « pique, rivalité, débat, querelle, fâcherie, emportement, colère, dépit » TdF

piquièr nm, cf Ubaud Dicort : « soldat armé d’une pique » (v. TdF)

pirala nf, cf Ubaud Dicort : « pyrale, insecte de la vigne » TdF

piralèn nm, cf Ubaud Dicort : « (techn.) pyralène » (Per Noste)

piramida [piramide nf, cf Ubaud Dicort] : mena de polièdre ; edifici en forma de polièdre.

Las piramidas d'Egipte.

piramidal, -a : en forma de piramida.

piramidala nf, cf Ubaud Dicort : « campanule pyramidale, plante » TdF

piramidalament : d'un biais piramidal.

piranha (f.) (Laus ; abs. Dicort) (del portugués piranha) : peis d'Amazonia feròç que jamai.

pirastre nm, cf Ubaud Dicort : « poirier sauvage, v. perussièr » (v. TdF)