penetranta



	penetranta (subs. f.) : via de comunicacion que trauca dins una vila. penetrar 1 (v. tr.) : intrar endacòm (t. a.) La frescor del vent me penètra. penetrar 2 (v. intr.) : s'avançar endacòm (t. a.) Me calguèt penetrar pro luènh dins la selva. La lutz penètra pas dins aquela cava. penetrar (se) 3 v pron : se convéncer prigondament. Aquela vertat ne soi penetrat. penetratiu, -iva adj, cf Ubaud Dicort (R. III, 569) : qu'a la proprietat de penetrar. Una calor penetrativa penets nm pl (v. penet) : pès d'anhèl o de cabrit. pénger (non preconizat Dicort) : v. pénher. penh nf (v. Ubaud Dicort e Alibert) : sot / porcigòla (estable de pòrc). [v. Palay ‘pen(t)’] penheire, -eira [~ - eiritz] n : persona que penh, que pinta, que passa de pintura, que fa una òbra de pintura. pénher / pénger [veire pénher, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : pintar (passar de pintura) ; far òbra de penheire. penhon : ròda, rodeleta dentada que mordís una ròda pus bèla ; rafatum de lana. penhora nf / penhorament nm (L. 287 - R. VI, 411) (los 2, abs. Dicort) : gatge (R. III, 439). penhorar (v. tr.) (L. 287 - R. VI, 411) (abs. Dicort) : gatjar (R. VI, 302 - III, 440). penhuca nf (plt.) : (Xanthium strumarium), « glouteron, fruit de la bardane » TdF ‘pegnuco’ peniblament : amb dificultat. penible, -bla adj / penós, -osa (v. penós) / peniu, -iva (v. peniu 2) : que còsta de far / de mal far ; atrabalhit, -ida / laboriós, -osa / infatigable, -a ; « susceptible, v. fachet 2 » (v. TdF ‘penible’) ; de mal endurar / insuportable, -a. (t. a.) Trabalh penible. Persona penibla : infatigabla. Dròlle penible : dròlle insuportable. penicilli nm, cf Ubaud Dicort : v. penicillium. penicillina (del lat. penicillium notatum) : mena de fonge, de mosidura que sas proprietats antibioticas foguèron descobèrtas per l'anglés Fleeming en 1929. La penicillina salva fòrça malauts. penicilliòsi (f.) : micòsi amodada per una mosidura. penicillium (abs. Dicort) (lat. penicillium notatum) : mosidura verda d'unes formatges (blau d'Auvèrnha, Ròcafòrt...). (v penicilli) penièira nf (v. pena 3) : barta / campat de ginèstes. peninsula : porcion de tèrra quasi complètament enrodada d'aiga. La peninsula iberica. peninsular, -a : nadiu, -iva d'una peninsula ; relatiu, -iva a una peninsula. penis nm (lat.) : vèrga / vièt / vièch. peniténcia : penedença d'aver fach quicòm de travèrs ; expiacion d'un pecat confessat ; sacrament de la Glèisa catolica que perdona los pecats de las personas pententas que se confèssan ; mortificacions, june o abstinéncia. Balhar une peniténcia. Complir sa peniténcia. Far peniténcia. Metre q.q. en peniténcia. penitencial 1, -a adj : relatiu, -iva a la peniténcia. Òbras penitencialas. penitencial 2 nm, cf Ubaud Dicort : « (confession) pénitencier » (Rapin) penitenciari, -ària : relatiu, -iva a l'expiacion de la pena donada per un tribunal. Establiment penitenciari. Sistèma penitenciari. Sciéncia penitenciària. Colonia penitenciària. penitenciariá : tribunal eclesiastic de Roma. penitencièr : anciana colonia penitenciària ; preson dels condemnats a de longas penas. penitent, -a adj e n : persona que se penet d'aver pecat. (v. TdF) penitent blanc (plt.) : (Ornithogalum umbellatum) penitent blau (plt.) : (Muscari comosum) peniti (f.) : inflamacion del penis (lat.) peniu 1 nm, cf Ubaud Dicort : « pénil, pubis » TdF ‘peniéu 1’. [v. L. 288 ‘penilh’] peniu 2, -iva adj : penal, -a / penible, -a. penja nf : paquet de frucha suspenduda « paquet de raisins suspendus au plancher avec du fil, v. pendilhada » (Azaïs et TdF). penjacòl 1 adj e n, cf Ubaud Dicort (m. e f.) : còltòrt, -a ; ipocrita (inv.) ; beat, -a (fals devòt, falsa devòta) penja còl [penjacòl 2] (f.) : figa plan madura. (v. TdF ‘penjo-còu’) penjadís 1 nm (abs. Dicort e TdF) : terren en penda. (v. penjal)		penjaire, -aira [~ -airitz] adj e n : persona que pend quicòm. penjal : penda ; terren en penda. penjalut, -uda : que penja / en penda. penjant, -a : penjalut, -uda v. çaisús. penjar (v. tr. e intr.) : pendre ; pendolar. Penjar de l'ala : èsser malautís, -issa. penjar (se) : se pendre ; se clinar / s'aclinar. penjarilh / pinèl nm (v. Ubaud Dicort e Alibert) : quincalha que pendola al còl ; frucha que pendola. Un polit pinèl de frucha. penjason nf : v. penjadissa. penjolar (v. intr.) : pendolar. v. pendolar. penjolet, -a : que pendola. Figa penjoleta : figa qu'a secat sus la figuièira. penjorlar [veire penjolar, cf Ubaud Dicort] (v. intr.) : pendolejar. v. pendolar. penna (del lat. penna) ( abs. Dicort) [v. pena 3, cf Ubaud Dicort (R. IV, 491)] nf : pluma longa de l'ala o de la coa. « pennaisa » e derivats : v. punaisa. pennat, -ada adj, cf Ubaud Dicort (R. IV, 491) : provesit, -ida d'alas. Una ratapennada [v. ratapenada] es un animal pennat. pennatifid(e), -da adj, cf Ubaud Dicort : « (bot.) pennatifide » pennatilobat, -ada adj, cf Ubaud Dicort : « (bot.) pennatilobé, -e » pennatipartit, -ida adj, cf Ubaud Dicort : « (bot.) pennatipartite » pennatisècte, -ta adj, cf Ubaud Dicort : « (bot.) pennatiséqué, -e » PENNI- : forma prefixada del latin penna (pluma longa) « pennicar » : v. petnicar. pennifòrme, -ma : en forma de penna. pennigèr, -a : provesit, -ada de pennas. penombra : mièja claror / clar escur. Zòna de penombra. penombrós, -osa adj (abs. Dicort) : dins la penombra, « pénombreux » (Rapin). penon 1 nm : bandièira (R. IV, 409) ; lòbe de fetge o de paumon ; penon 2 nm, cf Ubaud Dicort : « petit pied, peton, v. penet ; talon d’un timon » (v. TdF ‘penoun 1’.) De penons, à petits pas, prudemment. (Lexic M. Roqueta) penon 3 nm, cf Ubaud Dicort (v. penh) : « petite étable, en Armagnac, v. estable » TdF ‘penoun 3’ penon 4 nm, cf Ubaud Dicort : guidon / antena / vèrga (mar.) ; « jeu nautique » (v. TdF ‘penoun 4’) penoncèl : placa metallica espintada sus la pòrta dels notaris, dels uissièrs, dels mètges (medecins), o a la pòrta de las ostelariás per indicar lor categoria. Lo penoncèl portava : Jòrdi Joglar, NOTARI. penonèl nm, cf Ubaud Dicort : (v. penon 2) penós, -osa adj : « en peine, penaud, v. nèc » ; peniu, -iva / penible, -a (v. TdF). La setmana penosa : la setmana santa. penotejar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, remuer les pieds, gambiller, en Languedoc » TdF. penotejar : v. penetejar (abs. Dicort). pens nm, cf Ubaud Dicort : « pensée (vieux), v. pensament 1, pensada » (v. TdF) pensa nf, cf Ubaud Dicort : « pensée, souci (vieux), v. pensament 1 » (v. TdF ‘pènso’) Metre a las pensas, donner à penser, à deviner. (v. Ubaud Dicort e TdF) pensable, -bla : imaginable, -bla. pensada 1 nf / pensa (v. pensa) : accion de pensar ; pensadissa ; opinion ; reflexion ; intencion ; projècte. Liura pensada, libre pensée. (v. Ubaud Dicort e Rapin) A la pensada, instantanément, avec la rapidité de la pensée. (v. TdF) pensada 2 nf : (plt.) (Viola tricolor), « pensée, plante et fleur, v. èrba de la trinitat » (v. TdF ‘pensado’) pensadís, -issa adj : que l'òm pòt pensar ; capable, -a de pensar. (v. TdF) pensadissa nf : reflexion, « temps pendant lequel on pense ; longues réflexions » TdF. pensador nm, cf Ubaud Dicort : « celui qui pense habituellement, penseur » TdF Conegut per un grand pensador. (v. TdF) pensaire, -aira [~ -airitz] n / pensador, -a (v. pensador) : persona que pensa. Liure pensaire, v. jos liure. pensament 1 nm : lanha / lagui / consir ; soscada / soscadissa ; preocupacion. (v. TdF ‘pensamen 1’) Pensament amorós. pensament 2 nm : remèdi que s'aplica sus la pèl en l'ajustant amb de bendas d'estòfa. pensamentós, -osa : lanhós, -osa / laguiós, -osa / consirós, -osa / soscadís, -issa. pensar 1 (v. tr. e intr.) : exercir sas facultats intellectualas ; aver d'idèas ; aver tala o tala opinion ; concebre quicòm ; soscar ; èsser aquí de far quicòm ; mancar a far quicòm ; imaginar. A agut pensat de se maridar, mas o a pas fach. Ai pensat morir : ai cujat morir / ai mancat a (occ.) ... pensar (se) : doblet de pensar 1. Me pensi que la vida es bravament passadissa. pensar 2 / pessar [veire pensar, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : avidar, « donner à manger aux enfants, aux malades, aux bestiaux » ; sonhar / s'ocupar de ; costosir / tolhorar / poponejar. (Alibert) pensar 3 (v. tr.) (v. TdF jos ‘pensa 2’) : netejar una plaga ; bendar una plaga.
	penjadís 2, -issa adj : que pend, que penja, « pendant, ante, pendu, ue, v. pendís 2 » TdF ‘penjadis’. Coa penjadissa. Lo degot qu’al bòrd del teule es penjadís... (v. TdF) Teulada penjadissa. penjadissa / penjason nf : accion de se pendre, « pendaison » TdF jos ‘penjadisso’. penjador 1 nm : cròc ; pòrtamantèl ; rastelièr. penjador 2, -doira adj : pendable, -a (que pòt èsser penjat, -ada) (v. TdF ‘penjadou 2’)