|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pacte nm (sab.), cf Ubaud
Dicort : pacha / convencion / mercat. (v. pache) Far pacte amb q.q. Pacte Civil de Solidaritat nm, cf Ubaud Dicort : PACS. pactejar (abs. Dicort) (v. intr.) : far pacte / far pacha amb q.q. (v. pachejar e pactizar) pactizar v, cf Ubaud Dicort :
« v intr, pactiser » (Laus) pactòl
nm, cf Ubaud Dicort :
« pactole » (Sèrras-Ess.) pade : cacet / caçairòla metallica (aisina per far la cosina) De tisana se pòt far dins un pade o dins un topin. « padebí » : v. padevin. padèla (subs. f. e adj.) : padena ; omoplata ; noseta ; bestiasson, -ona. Padèla
de las afachadas, poêle aux
châtaignes. (v. Ubaud Dicort e TdF) padelada : padenada (contengut d'una padèla, d'una padena) padelejar (v. tr. e intr.) : far freginar a
la padèla (padena) (v. padenar) padeleta nf, cf Ubaud Dicort :
« petite poêle » TdF padelin nm, cf Ubaud Dicort : « pot ou creuset, dans
lequel on fait fondre la matière du verre ;
poêlon » TdF padelon : padèla pichona / padena pichona. padena : aisina de fèrre redonda e de la coa longa per far freginar de carn, d'uòus o de legums. padena castanhièira nf, cf Ubaud Dicort : padena trauquilhada per far rostir de castanhas. padenada nf / padenat nm : contengut d'una padena. padenada de trufas : trufas copadas en rondèlas, en carrats o en tròces longaruts, e freginadas a la padena. padenada d'uèlhs : v. uèlh. padenaire / padenejaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui aime à frire ;
gourmand, ande » TdF jos ‘padenaire’ padenar / padenejar (v. intr. e tr.) (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘padena’) : cosinar a la padena. padenat nm : v. padenada. padenejada nf, cf Ubaud Dicort : v. padenada.
(v. TdF
jos
‘padenado’) padenejaire, -aira n :
v. padenaire. padenejar v : v. padenar. padeneta nf, cf Ubaud Dicort :
« petite poêle » TdF padenon : padena pichona. padevin nm (onom.) : mena d'aucèl (Emberiza hortulana) (v. TdF ‘padebi’) De-pan-de-pan-de-pan-de-vin : piulament del padevin. padoenc nm (v. Ubaud Dicort e TdF ‘padouen’) : pàtus / pastural (airal per far
pàisser lo bestial) padoïr (v. tr. e intr.) : far
pàisser lo bestial ; pàisser. padon 1 nm : pade pichon. padon 2 nm, cf Ubaud Dicort : « padou,
ruban dont on se servait pour serrer la queue des cheveux, v. cabelièira » (v. TdF) paelha nf (del cast. paella) : platat de ris sec a la valenciana (ris, carn, peis, legums, crustacèus e condiments) paf (m.) : faf / fafièr. v. papach. pàfia nf : (plt. que se'n manja la raiç) (Scolymus hispanicus) paga : accion de pagar ; çò pagat (pagament / salari) Aquel òme tòca una brava paga. Èsser de bona paga : èsser bon pagaire. Per la paga : en compensacion. pagable, -bla : que pòt èsser o que deu èsser pagat, -ada. Deute pagable dins l'annada. pagadís, -issa : qu'òm pòt pagar. pagador 1 [, -doira n, cf Ubaud Dicort], pagairitz (v. jos pagaire)
: pagaire, -a (persona que paga)
« payeur, euse, qui est chargé de payer, qui paye
volontiers ; caution responsable, v. respondeire »
(v. TdF ‘pagadou’) pagador 2, -doira adj, cf Ubaud Dicort : qu'òm deu pagar. (v. L. 273) « pagaficar » : v. palficar / palaficar (non preconizat Dicort) pagàia 1 nf, cf Ubaud Dicort : « pagaie, petite rame, aviron ; rame en
général » TdF
jos ‘pagaio’ En pagàia, t. de marine, précipitamment, pêle-mêle, en
désordre, de travers. (v.
Ubaud Dicort e TdF). (v. çai jos) pagàia 2 (desòrdre) nf, cf Ubaud Dicort : « désordre,
pagaille »
(Sèrras-Ess.). (v. rambalh) pagaiaire, -aira n, cf Ubaud Dicort :
« (rameur) pagayeur, euse » (Per
Noste) pagaiar v, cf Ubaud Dicort :
« v intr, (ramer avec la pagaie)
pagayer » (Per Noste) pagaiós, -osa adj, cf Ubaud Dicort
(v. pagàia 2) :
« désordonné, -e » (Sèrras-Ess.) pagaire, -aira [~ -airitz] n : pagador, pagairitz (persona que paga) pagaleugièr, -a : marrit pagaire, marrida pagaira. pagament : paga / salari. pagan, -a (adj. e subs.) : adèpte, -a del politeïsme. paganiá nf, cf Ubaud Dicort : « terre des
païens » (L. 273) paganisme : religion dels pagans ; condicion de pagan. paganizacion : accion de paganizar o de se paganizar. paganizar (v. tr.) : far venir mai o mens pagan ; convertir al paganisme. paganizar (se) : venir mai o mens pagan ; se convertir al paganisme. pagant, -a adj e n : participi present del vèrb pagar, « payant, ante » TdF. pagar (v. tr.) : balhar a q.q. l'argent qu'òm li deu. Pagar al comptant : pagar truca-truquet / pagar tin-tin. Pagar sos deutes. Pagar de sa persona : se despensar. pagar (se) : s'ofrir un plaser (t. a.) Se pagar de bon temps : la se passar plan. Se pagar un brave repais. pagason nf :
accion de pagar. page : jovent qu'èra al servici d'un prince ; rebrot de plt. ; espiga laterala e de rai. (v. TdF) pagèl : mena de peis (Sparus erythrius) pagèla : mesura anciana pel vin (dins los 60 litres), pel fust o per quicòm mai ; patron / modèl ; talha / grandor ; esclapa / estèla ; filha o femna mal facha. Anar de pagèla, aller de pair. (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘pagello’) Es de ma pagèla : es de ma talha. Far bona pagèla : far bona mesura. Prene pagèla : desvirar un naviri (vent) |
|
pageladura nf, cf Ubaud Dicort :
« mesurage » (L. 273) pagelaire, -aira : persona que mesura quicòm. pagelar (v. tr.) : mesurar / estasar / estimar / avalorar / arpentar. pagelina nf, cf Ubaud Dicort :
« peigne de saint Jacques, mollusque » TdF pagés, -esa n, cf Ubaud Dicort : païsan, -a qu'a dequé / brave proprietari, brava proprietària / femna de pagés ; megièr, -ièira / bordièr, -ièira dins l'aisança ; femna de megièr. pagesiá : brava bòria ; condicion d'agricultor, -tritz ; demòra de païsans ; los païsans en general. pageson / pagesòt, -a n, cf Ubaud Dicort : « petit paysan,
jeune villageoise » (v. TdF jos ‘pagesot’) pagessa nf, cf Ubaud Dicort (v. page) : « jeune
suivante » (v. TdF) pagina nf (v. Ubaud Dicort e Alibert) : fuèlh de libre, de quasèrn... « paja » (fr. de l. p) Un libràs de 1 000
paginas. Un quasernet de 20 paginas Virar la pagina : oblidar çò passat. paginacion : accion de paginar ; biais de paginar. paginada nf, v. Ubaud Dicort Errata web :
« page » (Rapin) paginar (v. tr.) : numerar (R. IV, 347) las paginas d'un libre. paginassa nf, cf Ubaud Dicort :
« grande page » TdF pagòda nf (del portugués pagoda) : temple d'Extrèm Orient. pagre : mena de peis (Pagrus vulgaris / Sparus pagrus) pagreta nf, cf Ubaud Dicort :
« poisson de mer que Risso a nommé sparus Caissoti,
v. peis-blanc » TdF « paguissa » : v. palissa. paimason nf, cf Ubaud Dicort : « pâmoison » (TdF ‘peimesoun’) paimar v : « v. intr. pâmer,
défaillir, v. còrfalhir »
(v. TdF
jos ‘peima’) paimar (se) v pron : « se pâmer, v. estavanir (s') » (v. TdF jos
‘peima’) paime, -ma adj : « mort de fatigue,
excédé, ée, engourdi, ie, tranquille » (v. TdF jos ‘pèime’) pairal, -a / pairenal, -a : relatiu, -iva al paire. Amor pairal. Autoritat pairenala. pairar (se) v pron : se privar de quicòm / se passar de quicòm, « se garder » (Alibert). pairàs nm, cf Ubaud Dicort :
« mauvais père, v. pairastre » (v. TdF ‘peiras 1’ pairastre : l'òme que sa femna a de mainatges d'un autre lièch. pairatge nm, cf Ubaud Dicort :
« paternité, v. paternitat » (v. TdF jos ‘peirage’) paire nm : l'òme qu'a engendrat un mainatge o de mainatges ; mèstre vailet ; regidor ; paire espiritual. (v. TdF ‘paire 1’) paire blanc [paireblanc nm, cf Ubaud Dicort] : mena d'aucèl (Falco gallicus), « jean-le-blanc,
oiseau de proie » (v. TdF suppl) paire boscàs / paire de noirissa / paire noiriguièr / paire-noirís nm, cf Ubaud Dicort : « père nourricier » TdF jos ‘paire 1’ Paire Nadal ~ Mèstre Nadal nm, cf Ubaud Dicort : « père
Noël » paire noiriguièr nm :
v. paire boscàs. pairegrand : papeta / papet (lo paire del paire o de la maire) pairejar (v. intr.) : aimar sos parents e se n'ocupar (v. Alibert) ; « aimer ou honorer son père, l’assister, le secourir, v. mairejar ; ressembler à son père » (v. TdF jos ‘peireja 2’). pairenal, -a adj : v. pairal. pairenoiriç [paire-noirís, cf Ubaud Dicort] nm : v. paire boscàs. Sant Josèp foguèt lo pairenoiriç de Jèsus. pairin : lo qu'a per fonccion de presentar un mainatge a batejar, e de velhar a sa formacion religiosa ; lo que presenta q.q. en general per tala o tala fonccion. pairinejar (v. tr.) : servir de pairin (t. a.) Lo diccionari d'Alibèrt foguèt pairinejat per l'I.E.O. pairòl : recipient emisferic de coire o d'autre metal per far bolir d'aiga o per far còire quicòm ; baissa / fonsa / fons (airal entraucat) ; trauc d'un ròc que tomba dins l'aiga ; concavitat (R. II, 366) pairòla nf : pairòl grand v. p. 20, en bas de p. ; caudièira ; blachin (recipient de coire per l'aiguièira) pairolada nf :
contengut d'una pairòla v. pairòla. ; « t. de
pêcheur, matelote de poisson » TdF ‘peiroulado’ Anar a la
pairolada, aller pêcher pour
manger. (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘peiroulado’) pairolariá nf : art de far de pairòls o de pairòlas ; airal que i se fan de pairòls o de pairòlas ; « court-bouillon de poissons chez les pêcheurs » (Alibert). pairolàs nm, cf Ubaud Dicort : « grand chaudron, vilain
chaudron » TdF ‘peiroulas’ pairolat : contengut d'un pairòl. pairolau, -ala adj, cf Ubaud Dicort :
« paternel, elle, v. pairal » (v. TdF jos ‘peirenau’) pairolejar (v. intr.) : rasonar coma un pairòl / rasonar coma un esclòp. pairolet nm (plt.) : flor de mai (Caltha palustris) ; « petit chaudron ; bénitier d’un aspersoir ; bulle d’eau, bulle de savon ; petit creux ; sarment de vigne qu’on entortille autour d’un cep, afin de faire un provin l’année suivante ; châtaignier qui porte la châtaigne pairoleta » TdF jos ‘peiroulet’ pairoleta nf, cf Ubaud Dicort :
« variété de châtaigne connue dans les
Cévennes ; populage, souci d’eau, plante » TdF jos ‘peirouleto’ pairoletada nf / pairoletat nm, cf Ubaud Dicort :
« petite chaudronnée » TdF jos ‘peirouletado’ pairoleton nm, cf Ubaud Dicort :
« très petit chaudron » TdF ‘peirouletoun’ pairolièira nf, cf Ubaud Dicort : « femme ou fille de
chaudronnier » TdF jos ‘peirouliero’ pairolièr 1 nm (v. Ubaud Dicort e Alibert), -ièira (v pairolièira) : persona que fa de pairòls e de pairòlas ; pairolièr 2, -ièira (abs. Dicort) : persona
que fa las paraulas d'una cançon. (v. paraulièr) pairolon nm, cf Ubaud Dicort :
« petit chaudron » TdF ‘peirouloun’ pairon : camba d'arbre ; marc (branca mèstra) paironar (v. intr.) (v. TdF ‘peirouna’) : gaissar / gaissonar (far de rebrots) pairugal [veire pairal; pairenal, cf Ubaud Dicort], -a adj : doblet de pairal, -a. Autoritat pairugala. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|