|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
morton nm (v. Ubaud Dicort e TdF), -a : mòrt-nat, mòrta-nada. mortuari 1, -ària adj: relatiu, -iva a la mòrt. Drap mortuari. Ostal mortuari. Registre mortuari. mortuari 2 (m.) (abs. Dicort) : anóncia oficiala facha a la familha de la mòrt d'un soldat, « extrait mortuaire, v. mortuorum » TdF, « acte mortuaire » (Rapin). mortuèlh adj e n (dels dos genres), cf Ubaud Dicort : « qui a du noir autour de l’oeil » TdF suppl mortuorum nm, cf Ubaud Dicort : « extrait mortuaire, acte de décès » (v. TdF ‘mortuòrum’) Messa de mortuorum, messe des morts. (v. TdF) morut, -uda (abs. Dicort) : doblets de morrut, -uda, formats a partir de mor doblet de morre. (v. morrut) « mòrva » (mòrva nf) e derivats : v. vòrma e derivats. morvedre nm, cf Ubaud Dicort : « variété de raisin noir, à grains ronds et mous, séparés » (v. TdF jos ‘mourvède’) morvèl nm : v. vormèl. morvelada nf : v. vormelada. morvelatge nm, cf Ubaud Dicort : « mucosité, mucilage » TdF morvelejar v : v. vormelejar. morveleta nf, cf Ubaud Dicort : « hygrphorus arbustivus (Fries), espèce de champignon » TdF suppl morvelièira nf, cf Ubaud Dicort : « naseau, narine d’animal » TdF morvelós, -osa adj : v. vormelós. morven / morvís nm (plt.) : (Juniperus phoenicea) morvenada [morveneda, cf Ubaud Dicort p. 155] nf : airal abondós en morvens. (v. TdF ‘mourvenedo’) morvís nm (pl : morvises), cf Ubaud Dicort : v. morven. morvós, -osa adj : v. vormós. morvoset ~ vormosòt, -a adj, cf Ubaud Dicort : v. vormosòt. mos 1 (arc.) : abreviacion de Monsénher. mos 2, -mossa / mus, -ssa [veire mos, cf Ubaud Dicort] adj : asimat / desafilat / desagusat, -ada ; desbanat, -ada ; cortaurelhat, -ada. Dalha mossa. Cotèl mos. Vaca mossa. Feda mossa : feda cortaurelhada. mos 2 (adj. possessiu masculin plural) : « mes » Mos amics. Mos oncles. « mòs » nm : v. mòrs. mosaïc 1 (m.) : incrustacion de tròçes de pèira, de veire... de diferentas colors sus un pelsòl, una paret... mosaïc 2, -a adj : relatiu, -iva a Moïses. Lei mosaïca. mosaïca nf ([v. TdF] < fr.) : v. mosaïc 1, cf Ubaud Dicort. mosaïcaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « mosaïste, artiste en mosaïque » TdF mosaïsme nm, cf Ubaud Dicort : « mosaïsme [v. mosaïc 2] » (Rapin) mosaïsta n (dels dos genres), cf Ubaud Dicort : « mosaïste » (Rapin). (v. mosaïcaire) mosca : mena d'insècte (Musca domestica) ; movement de colèra o d'impaciéncia ; mira d'una arma de fuòc ; trocilhon de tafatàs que las dònas s'empegavan sus la cara per far polit ; mata de barba a la Napoleon III. Prene la mosca : s'enfuscar. Èrba-mosca : v. jos èrba. Èrba de las moscas : v. jos èrba. mosca barbesina nf, cf Ubaud Dicort : v. mosca bovina. (v. TdF jos ‘mousco’) mosca blava (l.p.) : mosca que pond sus la carn fresca ; (Calliphora erytrocephala) mosca bòrlha : (Musca coecutiens) mosca bovina nf / mosca boïna (abs. Dicort) : tavan (Tabanus) ; isala (mosca ipodèrma del buòu) (Musca vari); mosca merdala (Musca Cæsariana) mosca cantarida nf, cf Ubaud Dicort : « mouche à cautère, cantharide » TdF jos ‘mousco’ mosca d’abit nf, cf Ubaud Dicort [Alibert : mosca dabit] : « musca vadit, jeu d’enfant (Doujat) » TdF jos ‘mousco’. mosca d’alausa nf, cf Ubaud Dicort : « mouche dont la présence révèle aux pêcheurs du Rhône l’arrivée des aloses » (v. TdF jos ‘mousco’) mosca d'armari (abs. Dicort) : arna (Tinea pellionella). mosca d'ase nf, cf Ubaud Dicort : v. mosca de caval. mosca d’aur nf, cf Ubaud Dicort : « mouche à miel, abeille » TdF jos ‘mousco’ mosca daurada nf, cf Ubaud Dicort : v. mosca cantarida. (v. TdF jos ‘mousco’) mosca de buòu nf, cf Ubaud Dicort : v. mosca bovina. (v. TdF jos ‘mousco’) mosca de carn (abs. Dicort) : mosca vermenièira. v. pus luènh. mosca de caval [chaval] nf : (Hippobosca equina). (v. TdF jos ‘mousco’) mosca de l'oliu : (Dacus oleae) mosca de la frucha : (Ceraritis capitata) mosca de Milan nf, cf Ubaud Dicort : « mouche de Milan » TdF ‘mousco’ mosca de pels estables (l.p.) : (Stmoxys calcitrans) mosca de tabat nf, cf Ubaud Dicort : « capricorne musqué, que l’on met dans les tabatières » TdF jos ‘mousco’ mosca de vèrms : mosca vermenièira. v. pus bas. mosca del cerièr : (Rhagoletis cerasi) mosca del colomb : (Ornithomya avicularia) mosca del vinagre : (Drosophila melanogaster) mosca-espiga nf, cf Ubaud Dicort : « stomoxe, mouche qui s’attache aux bœufs et aux bêtes de somme » TdF jos ‘mousco’ mosca maire : mena de tavan (Tabanus) mosca tse-tse : mosca de la malautiá del sòm. mosca verda (l.p.) : mosca que pond sus la carraunhada (Lucilia caesar) mosca vermenièira nf (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘mousco’) : mosca de la carn (Sarcophaga carnaria) moscada nf : baba de mosca, « œufs ou larves de mouche déposés sur la viande » (Azaïs). moscaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « nm, émoucheur, celui qui chasse les mouches » TdF moscairòla : boscarida capnegre (Sylvia melanocephala) moscal nm (Alibert ; abs. Dicort) (plt.) : vesc blanc (Viscum album)
|
|
moscalh : viramoscas ; coa de bestial boïn o cavalin ; filat paramoscas ; tufa de boneta ; mècha de foet ; tap que servissiá d'ensenha per una abitarèla ; sofla / emplastre ; mosca ; mosquilh ; tot un fum de moscas. (v. TdF ‘mouscal’) moscalha nf sing : las moscas en general ; tot un fum de moscas ; « ordure, gadoue » TdF ‘mouscaio’. moscalhada : tot un fum de moscas ; nevatada. moscalhadura nf, cf Ubaud Dicort : « moucheture » (Rapin) moscalhaire, -aira : persona que fa la guèrra a las moscas. moscalhar (v. tr. e intr.) : mirgalhar / pigalhar / alabrenar ; frequentatiu de moscar [v. moscar]. moscalhar (se) (abs. TdF) : se caçar las moscas emmoscalhairas. Los cavals, las vacas... se moscalhan amb la coa. moscalhat, -ada adj : mirgalhat / pigalhat, -ada / alabrenat, -ada ; « houppé, ée ; couvert de flocons » TdF jos ‘mouscaia’. moscalhon : mosquilh (mena de mosca fòrt pichonèla) (v. TdF jos ‘mousquihoun’) moscalhum nm sing : moscas e moscalhons en general. moscar / moscalhar (v. tr. e intr.) : caçar las moscas ; montar a la mosca (en parlant de la trocha) ; « happer les mouches ; prendre la mouche, v. mosquejar ; jeter quelque chose au visage ; houpper, orner de houppes, v. flocar ; se présenter indûment, montrer le nez, épier » (v. TdF jos ‘mousca’) moscaram nm sing, cf Ubaud Dicort : « les mouches » (Sèrras-Ess., v. Rapin) .(v. moscalha) moscard, -a n, cf Ubaud Dicort : « (fam.) mouchard, -e » (Laus) ; « nm, mouchard, v. espion » (v. TdF) moscardar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, moucharder » (Sèrras-Ess.) moscardejar v, cf Ubaud Dicort : « chasser les mouches » (Palay) moscarèla : boscarida grisa (Sylvia orphia) moscarós, -osa : que s'enfusca aisidament (que pren la mosca) moscassa nf, cf Ubaud Dicort : « grosse mouche, vilaine mouche » TdF moscassejar (v. tr.) : caçar las moscas a còps de pès o a còps de coa (bestial) moscat 1 nm, cf Ubaud Dicort : « mouches, particulièrement les hippobosques du cheval » TdF moscat 2, -ada adj, cf Ubaud Dicort : « moucheté [v. moscalhat] » (L. 253) ; « émouché, ée » TdF jos ‘mousca’ moscatièr, -ièira adj : que crenta las moscas. mosclera : aplech per mesclar la calhada. Mosco [Moscòu] : capitala de Russia. moscola : mosca pichonèla ; domaisèla (insècte) ; còn pichon en cima de fus ; entalha en cima de fus ; cròc en cima de rodet (torn de filar) ; bot metallic a la poncha d'un baston. (v. TdF) moscolar / moscolonar (v. moscolonar) (v. tr.) : entalhar la cima d'un fus « entailler en spirale la pointe d’un fuseau, y mettre un crochet » ; metre una moscola en cima de fus o de baston. (v. TdF ‘mouscoula’) moscolon : moscola pichona. v. çaisús. (v. TdF) moscolonar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, adapter un crochet, ou une thie, à un fuseau » TdF moscós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : « emporté, ée, susceptible, brusque ; fougueux, euse, zélé, ée, v. bondaire, mosquet 1 » (v. TdF) Moscòu (Federacion de Russia) n pr, cf Ubaud Dicort : v. Mosco. moscovita (m. e f.) : de Mosco ; relatiu, -iva a Mosco. moselós, -osa adj (v. Ubaud Dicort e Alibert) : melodiós, -osa. mosena : rondinament que s'esperlonga. « mosença » / « molsença » : lo mólzer. mosenejar (v. intr.) : rondinejar. « móser » v : v. mólzer. moseta nf, cf Ubaud Dicort : « mosette, camail de certains religieux, v. merlin 1 » (v. TdF jos ‘mousseto’) mosidura : floridura / mosit. mosil nm : argent. (v. TdF) mosilhador : bosigador (morre de pòrc) mosilhar (v. tr.) : fóser la tèrra amb lo bosigador (morre de pòrc) (v. modilhar) Per gardar un pòrc de mosilhar, li anelàvem lo nas. mosir (v. intr.) : cobrir d'una sisa de vegetacion criptogamica « moisir » TdF. mosir (se) : se florir / se cobrir d'una sisa... v. çaisús. mosit 1 nm : floridura / mosidura. mosit 2, -ida adj, cf Ubaud Dicort : « moisi, ie » (v. TdF jos ‘mousi’) « mosolh » : v. mesolh – mesolha (non preconizats Dicort). mosquèa : temple de pregària dels mahometans. mosquejaire, -aira adj e n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui s’émouche, qui prend la mouche, susceptible » TdF mosquejar (v. tr. e intr.) : caçar las moscas ; se prene la mosca [v. esmoscar (s’)] ; castigar. mosquèla : moscairòla v. pus naut. mosquerina nf, cf Ubaud Dicort : « roitelet, v. reipetit ; oiseau de la plus petite espèce ; enfant de chétive apparence » (v. TdF) mosquet 1, -a adj : susceptible, -a (que pren la mosca / que s'enfusca aisidament) mosquet 2 nm : arma de fuòc ; mosquet 3 nm : mosquèla / moscairòla (v. çaisús) ; boscarida (Sylvia melanocephala) ; rei petit (aucelon) (Regulus regulus) ; rei petit-mostacha ; troglodita (aucèl) ; tapís (v. TdF). mosquet charlatan nm, cf Ubaud Dicort : « gobe-mouches, oiseau » TdF mosquet gris : mena de boscarida (Sylvia Cetti) ; (S. cinerea) mosquet jaune : mena de boscarida (Motacilla hipppolais) mosqueta 1 nf : mosca pichonèla ; mosqueta 2 nf : jòc de mainatges ; mosqueta 3 nf : mosquèa. mosquetada : descarga de mosquets. mosquetadura : taca (t. a.) La pantèra a de mosquetaduras. mosquetaire : soldat armat d'un mosquet. mosquetar (v. tr.) : pigalhar / mirgalhar. mosquetariá : descarga de mosquets. mosquetièira : cortina de gasa per arrestar los bigals. mosqueton 1 nm : arma de fuòc anciana. mosqueton 2 nm, cf Ubaud Dicort : « bec-fin, oiseau » TdF jos ‘mousquetoun’ mosquièr 1 nm : airal plen de moscas. mosquièr 2, -ièira adj : que crenta las moscas. mosquilh nm, cf Ubaud Dicort : « moucheron, cousin, moustique » TdF jos ‘mousquin’ mosquilhon nm, cf Ubaud Dicort : « moucheron ; buveur ; gobe-mouches, moucherolle, bergeronnette printanière, oiseaux qui vivent de mouches » (v. TdF) mosquitalha nf sing, cf Ubaud Dicort : « moucherons en général, multitude de moucherons » TdF
|
|
|
|
|
|
|