morton nm (v. Ubaud Dicort e TdF), -a : mòrt-nat, mòrta-nada.

mortuari 1, -ària adj: relatiu, -iva a la mòrt.

Drap mortuari.

Ostal mortuari.

Registre mortuari.

mortuari 2 (m.) (abs. Dicort) : anóncia oficiala facha a la familha de la mòrt d'un soldat, « extrait mortuaire, v. mortuorum » TdF, « acte mortuaire » (Rapin).

mortuèlh adj e n (dels dos genres), cf Ubaud Dicort : « qui a du noir autour de l’oeil » TdF suppl

mortuorum nm, cf Ubaud Dicort : « extrait mortuaire, acte de décès » (v. TdF ‘mortuòrum’)

Messa de mortuorum, messe des morts. (v. TdF)

morut, -uda (abs. Dicort) : doblets de morrut, -uda, formats a partir de mor doblet de morre. (v. morrut)

« mòrva » (mòrva nf) e derivats : v. vòrma e derivats.

morvedre nm, cf Ubaud Dicort : « variété de raisin noir, à grains ronds et mous, séparés » (v. TdF jos ‘mourvède’)

morvèl nm : v. vormèl.

morvelada nf : v. vormelada.

morvelatge nm, cf Ubaud Dicort : « mucosité, mucilage » TdF

morvelejar : v. vormelejar.

morveleta nf, cf Ubaud Dicort : « hygrphorus arbustivus (Fries), espèce de champignon » TdF suppl

morvelièira nf, cf Ubaud Dicort : « naseau, narine d’animal » TdF

morvelós, -osa adj : v. vormelós.

morven / morvís nm (plt.) : (Juniperus phoenicea)

morvenada [morveneda, cf Ubaud Dicort p. 155] nf : airal abondós en morvens. (v. TdF ‘mourvenedo’)

morvís nm (pl : morvises), cf Ubaud Dicort : v. morven.

morvós, -osa adj : v. vormós.

morvoset ~ vormosòt, -a adj, cf Ubaud Dicort : v. vormosòt.

mos 1 (arc.) : abreviacion de Monsénher.

mos 2, -mossa / mus, -ssa [veire mos, cf Ubaud Dicort] adj : asimat / desafilat / desagusat, -ada ; desbanat, -ada ; cortaurelhat, -ada.

Dalha mossa.

Cotèl mos.

Vaca mossa.

Feda mossa : feda cortaurelhada.

mos 2 (adj. possessiu masculin plural) : « mes »

Mos amics.

Mos oncles.

« mòs » : v. mòrs.

mosaïc 1 (m.) : incrustacion de tròçes de pèira, de veire... de diferentas colors sus un pelsòl, una paret...

mosaïc 2, -a adj : relatiu, -iva a Moïses.

Lei mosaïca.

mosaïca nf ([v. TdF] < fr.) : v. mosaïc 1, cf Ubaud Dicort.

mosaïcaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « mosaïste, artiste en mosaïque » TdF

mosaïsme nm, cf Ubaud Dicort : « mosaïsme [v. mosaïc 2] » (Rapin)

mosaïsta n (dels dos genres), cf Ubaud Dicort : « mosaïste » (Rapin). (v. mosaïcaire)

mosca : mena d'insècte (Musca domestica) ; movement de colèra o d'impaciéncia ; mira d'una arma de fuòc ; trocilhon de tafatàs que las dònas s'empegavan sus la cara per far polit ; mata de barba a la Napoleon III.

Prene la mosca : s'enfuscar.

Èrba-mosca : v. jos èrba.

Èrba de las moscas : v. jos èrba.

mosca barbesina nf, cf Ubaud Dicort : v. mosca bovina. (v. TdF jos ‘mousco’)

mosca blava (l.p.) : mosca que pond sus la carn fresca ; (Calliphora erytrocephala)

mosca bòrlha : (Musca coecutiens)

mosca bovina nf / mosca boïna (abs. Dicort) : tavan (Tabanus) ; isala (mosca ipodèrma del buòu) (Musca vari); mosca merdala (Musca Cæsariana)

mosca cantarida nf, cf Ubaud Dicort : « mouche à cautère, cantharide » TdF jos ‘mousco’

mosca d’abit nf, cf Ubaud Dicort : « musca vadit, jeu d’enfant (Doujat) » TdF jos ‘mousco’. [Alibert : mosca dabit]

mosca d’alausa nf, cf Ubaud Dicort : « mouche dont la présence révèle aux pêcheurs du Rhône l’arrivée des aloses » (v. TdF jos ‘mousco’)

mosca d'armari (abs. Dicort) : arna (Tinea pellionella).

mosca d'ase nf, cf Ubaud Dicort : v. mosca de caval.

mosca d’aur nf, cf Ubaud Dicort : « mouche à miel, abeille » TdF jos ‘mousco’

mosca daurada nf, cf Ubaud Dicort : v. mosca cantarida. (v. TdF jos ‘mousco’)

mosca de buòu nf, cf Ubaud Dicort : v. mosca bovina. (v. TdF jos ‘mousco’)

mosca de carn (abs. Dicort) : mosca vermenièira. v. pus luènh.

mosca de caval [chaval] nf : (Hippobosca equina). (v. TdF jos ‘mousco’)

mosca de l'oliu : (Dacus oleae)

mosca de la frucha : (Ceraritis capitata)

mosca de Milan nf, cf Ubaud Dicort : « mouche de Milan » TdF ‘mousco’

mosca de pels estables (l.p.) : (Stmoxys calcitrans)

mosca de tabat nf, cf Ubaud Dicort : « capricorne musqué, que l’on met dans les tabatières » TdF jos ‘mousco’

mosca de vèrms : mosca vermenièira. v. pus bas.

mosca del cerièr : (Rhagoletis cerasi)

mosca del colomb : (Ornithomya avicularia)

mosca del vinagre : (Drosophila melanogaster)

mosca-espiga nf, cf Ubaud Dicort : « stomoxe, mouche qui s’attache aux bœufs et aux bêtes de somme » TdF jos ‘mousco’

mosca maire : mena de tavan (Tabanus)

mosca tse-tse : mosca de la malautiá del sòm.

mosca verda (l.p.) : mosca que pond sus la carraunhada (Lucilia caesar)

mosca vermenièira nf (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘mousco’) : mosca de la carn (Sarcophaga carnaria)

moscada nf : baba de mosca, « œufs ou larves de mouche déposés sur la viande » (Azaïs).

moscaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « nm, émoucheur, celui qui chasse les mouches » TdF

moscairòla : boscarida capnegre (Sylvia melanocephala)

moscal nm (Alibert ; abs. Dicort) (plt.) : vesc blanc (Viscum album)

moscalh : viramoscas ; coa de bestial boïn o cavalin ; filat paramoscas ; tufa de boneta ; mècha de foet ; tap que servissiá d'ensenha per una abitarèla ; sofla / emplastre ; mosca ; mosquilh ; tot un fum de moscas. (v. TdF ‘mouscal’)

moscalha nf sing : las moscas en general ; tot un fum de moscas ; « ordure, gadoue » TdF ‘mouscaio’.

 

 

moscalhada : tot un fum de moscas ; nevatada.

moscalhadura nf, cf Ubaud Dicort : « moucheture » (Rapin)

moscalhaire, -aira : persona que fa la guèrra a las moscas.

moscalhar (v. tr. e intr.) : mirgalhar / pigalhar / alabrenar ; frequentatiu de moscar. (v. moscar)

moscalhar (se) (abs. TdF) : se caçar las moscas emmoscalhairas.

Los cavals, las vacas... se moscalhan amb la coa.

moscalhat, -ada adj  : mirgalhat / pigalhat, -ada / alabrenat, -ada ; « houppé, ée ; couvert de flocons » TdF jos ‘mouscaia’.

moscalhon : mosquilh (mena de mosca fòrt pichonèla) (v. TdF jos ‘mousquihoun’)

moscalhum nm sing : moscas e moscalhons en general.

moscar / moscalhar (v. tr. e intr.) : caçar las moscas ; montar a la mosca (en parlant de la trocha) ; « happer les mouches ; prendre la mouche, v. mosquejar ; jeter quelque chose au visage ; houpper, orner de houppes, v. flocar ; se présenter indûment, montrer le nez, épier » (v. TdF jos ‘mousca’)

moscaram nm sing, cf Ubaud Dicort : « les mouches » (Sèrras-Ess., v. Rapin) .(v. moscalha)

moscard, -a n, cf Ubaud Dicort : « (fam.) mouchard, -e » (Laus) ; « nm, mouchard, v. espion » (v. TdF)

moscardar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, moucharder » (Sèrras-Ess.)

moscardejar v, cf Ubaud Dicort : « chasser les mouches » (Palay)

moscarèla : boscarida grisa (Sylvia orphia)

moscarós, -osa : que s'enfusca aisidament (que pren la mosca)

moscassa nf, cf Ubaud Dicort : « grosse mouche, vilaine mouche » TdF

moscassejar (v. tr.) : caçar las moscas a còps de pès o a còps de coa (bestial)

moscat 1 nm, cf Ubaud Dicort : « mouches, particulièrement les hippobosques du cheval » TdF

moscat 2, -ada adj, cf Ubaud Dicort : « moucheté [v. moscalhat] » (L. 253)  ; « émouché, ée » TdF jos ‘mousca’

moscatièr, -ièira adj : que crenta las moscas.

mosclera : aplech per mesclar la calhada.

Mosco [Moscòu] : capitala de Russia.

moscola : mosca pichonèla ; domaisèla (insècte) ; còn pichon en cima de fus ; entalha en cima de fus ; cròc en cima de rodet (torn de filar) ; bot metallic a la poncha d'un baston. (v. TdF)

moscolar / moscolonar (v. moscolonar) (v. tr.) : entalhar la cima d'un fus « entailler en spirale la pointe d’un fuseau, y mettre un crochet » ; metre una moscola en cima de fus o de baston. (v. TdF ‘mouscoula’)

moscolon : moscola pichona. v. çaisús. (v. TdF)

moscolonar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, adapter un crochet, ou une thie, à un fuseau » TdF

moscós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : « emporté, ée, susceptible, brusque ; fougueux, euse, zélé, ée, v. bondaire, mosquet 1 » (v. TdF)

Moscòu (Federacion de Russia) n pr, cf Ubaud Dicort : v.  Mosco.

moscovita (m. e f.) : de Mosco ; relatiu, -iva a Mosco.

moselós, -osa adj  (v. Ubaud Dicort e Alibert) : melodiós, -osa.

mosena : rondinament que s'esperlonga.

« mosença » / « molsença » : lo mólzer.

mosenejar (v. intr.) : rondinejar.

« móser » : v. mólzer.

moseta nf, cf Ubaud Dicort : « mosette, camail de certains religieux, v. merlin 1 » (v. TdF jos ‘mousseto’)

mosidura : floridura / mosit.

mosil nm : argent. (v. TdF)

mosilhador : bosigador (morre de pòrc)

mosilhar (v. tr.) : fóser la tèrra amb lo bosigador (morre de pòrc) (v. modilhar)

Per gardar un pòrc de mosilhar, li anelàvem lo nas.

mosir (v. intr.) : cobrir d'una sisa de vegetacion criptogamica « moisir » TdF.

mosir (se) : se florir / se cobrir d'una sisa... v. çaisús.

mosit 1 nm : floridura / mosidura.

mosit 2, -ida adj, cf Ubaud Dicort : « moisi, ie » (v. TdF jos ‘mousi’)

« mosolh » : v. mesolh – mesolha  (non preconizats Dicort).

mosquèa : temple de pregària dels mahometans.

mosquejaire, -aira adj e n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui s’émouche, qui prend la mouche, susceptible » TdF

mosquejar (v. tr. e intr.) : caçar las moscas ; se prene la mosca [v. esmoscar (s’)] ; castigar.

mosquèla : moscairòla v. pus naut.

mosquerina nf, cf Ubaud Dicort : « roitelet, v. reipetit ; oiseau de la plus petite espèce ; enfant de chétive apparence » (v. TdF)

mosquet 1, -a adj : susceptible, -a (que pren la mosca / que s'enfusca aisidament)

mosquet 2 nm : arma de fuòc ;

mosquet 3 nm : mosquèla / moscairòla (v. çaisús) ; boscarida (Sylvia melanocephala) ; rei petit (aucelon) (Regulus regulus) ; rei petit-mostacha ; troglodita (aucèl) ; tapís (v. TdF).

mosquet charlatan nm, cf Ubaud Dicort : « gobe-mouches, oiseau » TdF

mosquet gris : mena de boscarida (Sylvia Cetti) ; (S. cinerea)

mosquet jaune : mena de boscarida (Motacilla hipppolais)

mosqueta 1 nf : mosca pichonèla ;

mosqueta 2 nf : jòc de mainatges ;

mosqueta 3 nf : mosquèa.

mosquetada : descarga de mosquets.

mosquetadura : taca (t. a.)

La pantèra a de mosquetaduras.

mosquetaire : soldat armat d'un mosquet.

mosquetar (v. tr.) : pigalhar / mirgalhar.

mosquetariá : descarga de mosquets.

mosquetièira : cortina de gasa per arrestar los bigals.

mosqueton 1 nm : arma de fuòc anciana.

mosqueton 2 nm, cf Ubaud Dicort : « bec-fin, oiseau » TdF jos ‘mousquetoun’

mosquièr 1 nm : airal plen de moscas.

mosquièr 2, -ièira adj : que crenta las moscas.

mosquilh nm, cf Ubaud Dicort : « moucheron, cousin, moustique » TdF jos ‘mousquin’

mosquilhon nm, cf Ubaud Dicort : « moucheron ; buveur ; gobe-mouches, moucherolle, bergeronnette printanière, oiseaux qui vivent de mouches » (v. TdF)

mosquitalha nf sing, cf Ubaud Dicort : « moucherons en général, multitude de moucherons » TdF