irretractil, -a : qu'es pas retractil, -a. irretroactivitat nf (abs. Dicort) : manca de retroactivitat. irreveréncia : manca de reveréncia (de respècte) ; accion o paraula irreverenta. irreverencial, -a (abs. Dicort) / irreverenciós, -osa adj : irreverent, -a. irreverent, -a : irrespectuós, -osa. irreverentament : d'un biais irreverenciós. irreversibilitat nf : qualitat de çò irreversible. irreversiblament : d'un biais irreversible. irreversible, -bla : que pòt pas tornar enrè. irrevocabilitat nf : qualitat de çò irrevocable. irrevocablament : d'un biais irrevocable. irrevocable, -bla : que pòt pas èsser revocat. Decision irrevocabla. Jutjament irrevocable. irrigable, -bla : que pòt èsser irrigat, -ada (asagat, -ada) irrigacion : accion d'irrigar (d'asagar, de menar d'aiga a una tèrra) amb de besals o de canals... ; aplicacion d'un corrent a una partida del còrs per lo netejar, lo desenfectar... L'irrigacion d'una prada, d'un campat de milh... irrigador, -airitz (abs. Dicort) : que servís per irrigar. irrigar (v. tr.) : asagar ; sometre a un corrent irritabilitat nf : estat de q.q. irritable. irritable, -bla : tissós / renós / iraissós, -osa (R. III, 574). irritacion : accion o resulta d'irritar o de s'irritar. irritant, -a : qu'irrita (que met en colèra). irritar (v. tr.) (L. 216 : iritar 2) : metre en colèra ; amodar una inflamacion. irritar (s') : s'inquietar / se metre en colèra. irrupcion : invasion subita e violenta. irsut, -a adj, cf Ubaud Dicort : « hirsute » (Rapin) irudor nf : colèra granda. iruge nm : leuja / sangsuga. -IS, -ISSA, sufix, del latin -itius (aptitud ; estat ; qualitat) v. bolegadís, bolegadissa – malautís, malautissa - movedís - plegadís – sanís… Isaac : enfant d'Abraam e paire de Jacòb. Isabèla [Isabèl, cf Ubaud Dicort ] : prenom, « n. de femme, Elisabeth » (v. TdF jos ‘Eisabèu’). isabèla adj invar, cf Ubaud Dicort : « Color isabèla, couleur isabelle » (v. TdF jos ‘eisabello’) isabòt (plt.) : isòp. (Hyssopus officinalis) Isaïas : nom del grand profèta josieu del sègle VIII abans J.C. isala : mena de tavan. v. vara. isalada : fugida bauja d'una vaca fissada per d'isalas. isalaire, -aira [~ -airitz] adj e n : bèstia o persona que s'empòrta aisidament. isalar (v. intr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : s'emportar (fugir las fissadas dels tavans) ; fugir lo trabalh / levar l'arquet / cagar sus la lata. Las vacas isalan quand se pòdon pas endurar. Lo vailet isalèt abans la trima de l'estiu. isanejar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, être inquiet, se plaindre, rognonner » TdF isanhar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, haïr » TdF isanhós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : « inquiet, ète, fâcheux, euse, incommode » TdF isard : camoç dels Pirenèus (Rupicapra) Isaura Clamença : dòna de legenda qu'auriá fondats los Jòcs florals. v. Jòcs florals. iscariòta [Iscariòta n pr m, cf Ubaud Dicort] : Judàs l'Iscariòta que vendèt Jèsus als Josieus ; traite. iscla nf / isola [veire illa, cf Ubaud Dicort] : porcion de tèrra enrodada d'aiga ; ensemble d'ostals enrodats d'una circulada ; lonja d'alluvions enrodada d'aiga. isclon nm, cf Ubaud Dicort : « îlot, v. illon plus usité » (v. TdF) Isèra : departament que i se parla tanben occitan. v. p. 1053. Isidòr : prenom. iskatòla nf : v. ikastòla. (v. Ubaud Dicort Errata web) isla nf (R. III, 576) [‘il...] (abs. Dicort) : tèrra enrodada d'aiga. (v. iscla e illa) islam : religion dels mahometans (musulmans) ; ensemble de totes los mahometans. islamic, -a : relatiu, -iva a l'islam. islamisme : religion dels musulmans / dels mahometans. islamista adj e n (dels dos genres), cf Ubaud Dicort : « islamiste » (Per Noste, Lagarde)		islamita adj (abs. Dicort) : musulman, -a / mahometan, -a, « islamite » (Rapin). islamizacion : proselitisme islamic. islamizar (v. tr.) : convertir a l'islam ; far subir l'influéncia de l'islam. islandés, -esa : sortit d'Islàndia ; relatiu a Islàndia ; lenga dels Islandeses. Islàndia : nom d'un país nordic d'Euròpa. Ismaèl : prenom. ismaelian, -a : membre d'una sècta extremista. ismaelita (m. e f.) : descendent, -a pretendut,- uda d'Ismaèl, enfant d'Abraam e d'Agar. -ISME : sufix que vòl dire sistèma, doctrina, profession, tèrme, expression que ven de... v. socialisme - protestantisme - jornalisme - francisme - anglicisme - occitanisme... ISO- : forma prefixada que vòl dire egal, -a. isobar, -a (adj. e subs. f.) : d'egala pression atmosferica ; transformacion que sa pression demòra constanta. Corbas isobaras. (v. çai jos) isobara (subs. f.) : linha virtuala que religa los punts de la tèrra de meteissa pression atmosferica. isobaric, -a : relatiu, -iva a las isobaras ; que denòta la meteissa pression. isobasa : linha que passa per totes los punts qu'una sisa geologica i aflorís a la meteissa auçada. isobat, a : de meteissa prigondor. isocefalia : convencion dels arts primitius o arcaïcs que plaça al meteis nivèl lo cap dels personatges representats. isocèl [veire isoscèl, cf Ubaud Dicort] adj : qu'a dos costats egals. Triangle isocèl. isocelia (isoscelia (v. çai sus)) nf : qualitat de çò isocèl. isocilindric, -a : format, -ada de cilindres egals. isoclin, -a : de meteissa inclinacion (R.VI, 322). isoclina nf, cf Ubaud Dicort : « isocline » (Laus) isocòr, -a : relatiu, -iva a de volums constants. Transformacion isocòra. isocoria : egalitat de las doas prunèlas de l'uèlh. isocròn, -a : de meteissa durada. Oscillacions isocrònas. isocronia nf / isocronisme nm : qualitat de çò isocròn. isocronisar (isocronizar, coma sincronizar) (v. tr.) : far venir isocròn. isodactilia : conformacion anormala de la man que sos dets son totes de la meteissa longor. isodinam, -a : que porgís la meteissa quantitat d'energia. isodinamia : equivaléncia entre d'aliments que porgisson a l'organisme la meteissa quantitat d'energia. isodinamic, -a : dotat, -ada d'isodinamia. isoedric, -a : qualitat d'un cristal, d'una pèira preciosa que lors facietas son semblablas. isofasa adj (dels dos genres) : (fisica) « isophase » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 242) isofòrme, -ma (abs. Dicort) : isomòrf, -a. v. pus luènh. isogam, -a : qu'a dos gamets identics. isogamia : reproduccion sexuala a partir de dos gamets identics. isogamic, -a : relatiu, -iva a l'isogamia. isogèn, -a : qualitat d'un faissèl luminós que totes sos rais passan pel meteis punt. isogenic, -a : dotat, -ada del meteis patrimòni genetic. isoglòssa (adj. e subs. f.) : linha imaginària que passa pels airals que, dins un meteis domeni lingüistic, presentan los meteisses fenomèns lexicals o gramaticals. isogòn, -a : de meteissa declinason magnetica ; d'angles egals. isogonal, -a : que modifica pas los angles. Transformacion isogonala. isogonia : qualitat de çò isogòn. isografia : imitacion exacta de l'escriptura d'autrú. isograma nm : grafic obtengut en religant los punts de meteissa intensitat. isogrop, -a : del meteis grop sanguin. Transfusion isogropa. iso-immunizacion (v. p. 20, N.B. 2.) (abs. Dicort) (isoimmunizacion, v. CLO § 13.1.7 d) nf : aparicion d'anticòrses dins un organisme qu'a recebut un antigèn que ven de q.q. de la meteissa espècia. isoionic, -a adj, cf Ubaud Dicort : « isoionique » (Per Noste) isola nf : v. illa, cf Ubaud Dicort.