fèrre / fèr [veire fèrre, cf Ubaud Dicort] nm : metal fòrt utilizat, sovent en aliatges ; aplech en fèrre ; fèr de lisar ; trident (aplech de tres puas) ; tracanard pels conilhs, pels rainals... Fèrre batut. Fèrre doç. Fèrre galvanizat. Fèrre de caval. Anar dels quatre fèrres, aller à toute allure. (v. Ubaud Dicort e Lagarde) Mineral de fèrre. Industrias del fèrre. Barra de fèrre. Fil de fèr. Camin de fèr. Una santat de fèr. Sèm pas de fèrre (l.p.) Per poder enfantar li calguèt los fèrs. Los gendarmas li metèron los fèrs a las mans. Fèr de soudar. Fèr de daurar. Fèr d'alisar. fèrre blanc nm, cf Ubaud Dicort : « fer-blanc » TdF fèrre d’estirar nm, cf Ubaud Dicort : « fer à repasser » TdF jos ‘ferre’ fèrre marselhés nm, cf Ubaud Dicort : « outil de tonnelier » TdF ‘fèrre per frisar nm, cf Ubaud Dicort : « fer à friser » TdF jos ‘ferre’ fèrre sedat nm, cf Ubaud Dicort : « fer naturel ; acier » (v. Alibert) fèrre virant nm, cf Ubaud Dicort : « tarière de charron ou de charpentier, v. taraire, vironièira » (v. TdF) fèrreblancariá nf, cf Ubaud Dicort : « métier ou marchandise de ferblantier » TdF ‘ferre-blancarié’ fèrreblanquièr nm, cf Ubaud Dicort : « ferblantier » (Sèrras-Ess.) ferrejaire nm, cf Ubaud Dicort : « ferrailleur [v. escrimaire] » (Rapin) ferrejar (v. intr.) : ferralhar (jogar de l'espasa) ; « t. de toréador [= gardian], frapper un taureau du trident » (v. TdF) (# ferejar) ferrenc, -a : de la natura o de la color del fèrre. ferret : batifuòc (ancian briquet) ; aplech de diferents mestieirals ; ancola (arcbotant) de bastardèl. ferreta : podet per la vinha ; podet per copar lo rasim ; espasa ; clavèl de ferrar las sabatas. ferretaire : aplech de cordièr. ferretar (v. tr.) : martelar ; plaçar d'ancolas de bastardèl. fèrrevestit, -ida adj, cf Ubaud Dicort : « vêtu de fer » (Rapin ‘fer’) FERRI- : forma prefixada del latin ferrum (fèrre) fèrrias (f. pl.) : apleches per picar la dalha ; carbetas de cremalhs. ferric, -a : relatiu, -iva al fèrre o a las sals de fèrre ; que conten de fèrre. Clorur ferric. ferrichon nm, cf Ubaud Dicort : « fer de botte ; petit cercle de fer qu’on met au talon d’un sabot pour le conserver ; vieux morceau de fer » TdF ferrièira nf : farga catalana ; industria del fèrre ; mina de fèrre ; mena de castanha ; joièl que, dins d'unes païses, las femnas pòrtan sul front ; cadeneta d'aur qu'un joièl i es encastrat. S'èra cargada al còl una ferrièira extraordinària. ferrièr, -ièira n : persona que trabalha lo fèrre. ferrifèr, -a : que conten de fèrre. Airal ferrifèr. ferrilha nf, cf Ubaud Dicort : « épée, noblesse d’épée » TdF ‘ferriho’ ferrimagnetic, -a : relatiu, -iva al ferrimagnetisme ; dotat, -ada de ferrimagnetisme. ferrimagnetisme : magnetisme de las ferritas. ferrina nf, cf Ubaud Dicort : « espèce de tuf ferrugineux » TdF ferriòl : ferrat metallic per posar d'aiga. ferrita nf : varietat allotropica de fèrre blos. FERRO- : forma prefixada del latin ferrum (fèrre) ferroaliatge : nom generic dels aliatges que contenon de fèrre. ferroalumini : aliatge de fèrre amb d'alumini. ferrocèn (m.) : lo representant quimic mai conegut d'una tièira de moleculas organicas qu'un atòm metallic i servís de ligam a dos ions. ferrocianur : sal formada per de cianur ferric amb un cianur alcalin. ferrocròm : aliatge de fèrre amb de cròm. ferrodinamic, -a : qualitat d'un aparelh o d'una maquina que lor accion electrodinamica es refortida amb de pèças ferromagneticas. ferroelectricitat nf : produccion, dins d'unes cristals, d'una polarizacion electrica espontanèa, reversibla jos l'accion d'un ambient electric exterior. ferrolh nm (R. III, 307) : rispa / ferrassa (pala fel fuòc) ; doblet de verrolh. (v. TdF ‘ferrou’) ferrolhar (v. tr.) : doblet de verrolhar. ferrolhàs nm, cf Ubaud Dicort : « gros verrou » TdF ‘ferrouias’ ferrolhat : pan de segal mesclat amb de talhons de peras o de pomas. ferrolhet nm, cf Ubaud Dicort : « petit verrou » TdF ‘ferrouiet’ ferromagnetic, -a : dotat,-ada de ferromagnetisme. ferromagnetisme : proprietat d'unas substàncias (niquèl, fèrre, cobalt) que se pòdon cargar d'una brava aimantacion. ferromanganesa (f.) : aliatge de fèrre amb de manganesa. ferron nm : fèrre d'agulheta o de correjon. « ferronariá » (fr.) : v. ferrièira 1.		ferronet nm, cf Ubaud Dicort (v. ferron) : « petit ferret, fer d’un lacet » TdF « ferronièr » - « ferronièira » (fr.) : v. ferrièr - ferrièira. ferroniquèl : aliatge de fèrre amb de niquèl ; mineral de fèrre que conten de niquèl. ferrós, -osa : que conten de fèrre. ferrosilici (m.) : aliatge de fèrre amb de silici. ferrotar (abs. Dicort) (v. tr.) : arotar (R. V, 116) per camin de fèrre. ferrotatge nm (Sèrras-Ess. ;abs. Dicort) : accion o resulta de ferrotar. ferroterapia : utilizacion terapeutica del fèrre e de sos compausats. ferrotitani (m.) : aliatge de fèrre amb de titani. ferrotungstèn : aliatge de fèrre amb de tungstèn. ferrovanadi (m.) : aliatge de fèrre amb de vanadi. ferroviari, -ària : relatiu, -iva al camin de fèrre. ferruginós, -osa : que conten de fèrre. L'aiga ferruginosa rovilhava los ferrats. ferrussalha : fèrre vièlh. ferruta : tacha (clavèl capgròs) Ferry Juli : òme politic francés (1832-1893) que foguèt a l'origina de l'escòla laïca, obligatòria e a gratis, e que luchèt a mòrt, amb Juli Grévy (1807-1891), contra l'emplec de las lengas regionalas. fèrta nf, cf Ubaud Dicort : « reliquaire portatif qu’on fait toucher ou baiser aux fidèles » (v. TdF) fertil, -a (R. III, 316) : que pòrta fòrça frucha o vegetacion. Planta fertila. Imaginacion fertila. fertilament : d'un biais fertil. fertilitat nf (R. III, 316) : qualitat de çò fertil. fertilizable, -bla : que pòt èsser fertilizat, -ada. fertilizacion : accion de fertilizar. fertilizant, -a : que fertiliza. fertilizar (v. tr.) : far venir fertil, -a (productiu, -iva) ferula (R. III, 317) (sab) / fèrla (pop) nf, cf Ubaud Dicort : paleta per tustar los escolans [v. fèrla] ; planta : (Ferula communis vel nodiflora) ; (F. glauca) ; (F. monspeliensis) ; (F. Ferulago) ; (F. galbanifera) ferum nm sing : salvatgina ; sentor de bèstia salvatja ; las bèstias salvatjas en general. ferumejar (v. intr.) (Alibert : abs. Dicort, v. p. 152) : sentir a salvatgina. (v. ferunejar) feruna : salvatgina ; sentor de salvatgina. ferunàs nm / ferunassa nf, cf Ubaud Dicort : « goût sauvagin très prononcé ; les bêtes sauvages, en mauvaise part » (v. TdF jos ‘ferunas’) ferunejar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, sentir le sauvagin ; aller en cachette comme les bêtes sauvages, être farouche, appréhender, craindre » TdF « fessor » - « fessol » : v. fossor. fervent, -a (R. III, 317) : ardent, -a ; zelós, -osa. ferventament : d'un biais fervent. ferventàs, -assa adj, cf Ubaud Dicort : « très fervent, trop fervent » TdF fervor nf (R III, 317) : ardor ; zèl ardent e afectuós. fervorós, -osa : plen, -a de fervor. fervorosament : amb fervor. ferza nf, cf Ubaud Dicort : « t. de marine usité en Méditerranée, largeur de toile pour faire des voiles, lé, v. lès 1 » (v. TdF) fes nf (v. Ubaud Dicort e Alibert) : « fois » (v. TdF). (v. vetz) Autras fes, autrefois, jadis. (v. Ubaud Dicort e TdF ‘autri-fes’) Totas fes, toutefois, cependant, pourtant. (v. Ubaud Dicort e TdF ‘touto-fes’) Soventas fes, souventefois, souventes-fois, fréquemment. (v. Ubaud Dicort e TdF ‘souvènti-fes’) fessor nm : veire fossor, cf Ubaud Dicort fèsta : solemnitat religiosa ; commemoracion ; anoal ; festival ; divertiment ; vòta ; solenca. La fèsta de Pascas. La fèsta de Nadal. La Fèsta Dieu. La fèsta nacionala. Uèi, es la fèsta de Joan. Far la fèsta. La fèsta del vilatge. Una fèsta de familha. La fèsta porcala : lo jorn del masèl. Far fèsta a q.q. : l'aculhir calorosament. Èsser de fèsta : èsser convidat endacòm. Èsser pas a fèsta : èsser pas a nòças. Fèsta annal(a), fête solennelle, fête patronale. (v. Ubaud Dicort e TdF ‘annau) festadièr, -ièira adj : enfestolit, -ida ; qu'aima las fèstas. festal, -a : relatiu, -iva a la fèsta. festanal (non preconizat Dicort) : doblet de festenal. festar (v. tr. e intr.) : commemorar quicòm ; far fèsta / se divertir. festassa nf, cf Ubaud Dicort : « grande fête, en style burlesque » TdF festejada : demonstracion de fèsta. Per una festejada foguèt una festejada ! festejaire, -aira [~ -airitz] adj e n : persona que fa fèsta. festejament nm, cf Ubaud Dicort : « festoiement » (Rapin) festejant, -a : qu'es en fèsta. festejar (v. tr. e intr.) : frequentatiu del vèrb festar.