- U -

U nf/nm : vintena letra de l'alfabet occitan prononciada (y)

ubac : airal virat cap al nòrd e sovent a l'ombra.

ubagós, -osa : iversenc / ombrenc.

Ubèrt - Ubèrta : prenoms.

ubiquïsme : doctrina de Lutèr qu'afortís que Dieu es totjorn present pertot e, donc, atanben dins las ostias non consacradas.

ubiquïsta [ ~ ubiquista] (adj. e subs. m. e f.) : dotat, -a del don d'ubiquïtat.

ubiquïtari, -ària : persona protestanta adèpta de l'ubiquïsme.

ubiquïtat [ ~ ubiquitat] nf : facultat d'èsser present en mai d'un airal al còp.

« ubrir » v e derivats : v. obrir e derivats.

ubuesc, -a adj, cf Ubaud Dicort : « ubuesque » (Per Noste)

Uc / Ugon / Ugues (abs. Dicort) - Ugoneta / Ugueta : prenoms.

uc / aüc nm (v. p. 1014) : cridal / bramal que s'esperlonga ; bramal butat de quand en quand pels dançaires de borrèia.

ucada nf / ucal nm : cridal que s'esperlonga ; escridassada.

ucar (v. tr. e intr.) (v. aücar) (v. p. 1014) : sonar de pro luènh ; cridar / bramar / cridassejar ; crit del grapaud o del chòt ; butar un aüc en dançant la borrèia. v. fin de letra U.

ucha nf, cf Ubaud Dicort : « coffre » (L. 375). (v. còfre)

uchau (subs. m. arc.) : la part ochena d'una anciana mesura. (v. TdF)

uchauet (arc.) : mesuret (pichon mesuret pel vin)

ucheta nf, cf Ubaud Dicort : « petit coffre [v. cofret] » (L. 375)

ucles (m. pl.) , cf Ubaud Dicort (v. p. 1014 : ucle) : lugres / uèlhs, « (peu usité) les yeux (syn. uèlhs) » (Laus).

Sens ucles : *abucle (del lat. ab oculis : sens uèlhs). (v. abucle)

Ucraina [Ucraïna] n pr f : nom de país d'Euròpa.

ucrainés, -esa (adj. e subs.) , cf Ubaud Dicort : relatiu, -iva a Ucraina ; sortit, -ida d'Ucraina.

Un Ucrainés.

Una Ucrainesa.

ucraïnian, -a adj e n, cf Ubaud Dicort : « ukrainien, -enne » (Basic)

UDO- : forma prefixada del grèc hudôr ( aiga)  v. udomètre.

udol nm / udolada nf : bramal de lop ; gemèc ; miauladís d'un cat o del vent ; ululament d'aucèl nocturne.

L'udolada del chòt me desagrada pas brica.

udoladissa (abs. Dicort) : udolada granda e perlongada.

udolaire, -aira [~ -airitz] adj e n : persona o can que jangola coma un lop o que gemèga.

Un can udolaire.

Una persona udolaira.

udolament : accion d'udolar (de jangolar) o de gemegar.

udolant, -a adj : qu'udola (que jangola) o que gemèga.

udolar (v. intr.) : jangolar (bramar coma un lop) ; gemegar.

Udolava lo vent jos la pòrta de la cosina.

Udola mon can quand sonan las campanas.

udomètre (abs. Dicort) : aparelh per mesurar la pluèja que tomba. (v. pluviomètre)

udometria (abs. Dicort) : estudi de la reparticion de las pluèjas dins l'espaci e dins lo temps ; aquela reparticion. (v. pluviometria)

udometric, -a (abs. Dicort) : relatiu, -iva a l'udometria. (v. pluviometric)

uèch / uòch / uèit [los 2, veire uèch, cf Ubaud Dicort] (adj. num. card.) : 8.

uèch cents : 800. (mas uèch cent vint, uèch cent trenta... (v. Ubaud Dicort jos cent))

uècha : nina / viston (prunèla de l'uèlh)

uèi / uòi [veire uèi, cf Ubaud Dicort] (adv. de temps) : al jorn que sèm.

Uèi per uèi : ara / pels tempses que sèm.

De uèi en fòra, dorénavant. (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘foro 1’)

Long coma tot uèi, long comme un jour sans pain. (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘vuei’)

Passat uèi, aujourd’hui passé. (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘vuei’)

uèit / uòch [los 2, veire uèch, cf Ubaud Dicort] / uèch : 8.

ueitanta (abs. Dicort) : v. ochanta - oitanta (non preconizat Dicort).

ueitanten (abs. Dicort) / oitanten [veire ochanten, cf Ubaud Dicort] (adj. num. ord.) : 80^en. (v. oitanten)

uèla : usa / ueta / miuleta / gargalheta / nivoleta : apendix carnut, mobil e contractil, que penja enrè del cèl de boca e que contribuís a tampar las fòssas nasalas pendent la degluticion. (v. luseta)

uèlh / uòlh [veire uèlh, cf Ubaud Dicort] nm : ucle / lugre (organ de la vista) (v. TdF ‘uei’)

Alandar una padenada d'uèlhs : se rebotir.

A uèlhs vesents / a beles [bèls] uèlhs vesents : a la vista de totes.

A vista d'uèlh : per a pus près.

Clucar los uèlhs : tampar los uèlhs.

Crompar a l'uèlh : crompar pas al pes.

Passar per uèlh : s'eclipsar (R. II, 417).

Tornariá los uèlhs a un cat : es adrech que jamai.

Uèlh de font : airal qu'una font i vina.

Uèlh de mar : gorg d'aiga de mar.

Uèlhs macats : uèlhs enrodats de negre.

Virar l'uèlh : s'estavanir ; morir.

Virar los uèlhs : aver un uèlh a Tolosa e l'autre a Rodés.

uèlh de boc : mena de cauquilhatge.

uèlh de buòu : luna / bojal / lucana (obertura de cava) ; menas de plantas : (Buphthalmum salicinum) ; B. spinosum) ; (B. grandiflorum) ; (B. aquaticum) ; (B. maritimum) (B. salifolium) ; (Matricaria Chamomilla) ; (M. discoidea) ; (M. inodora) ; (M. maritima).

uèlh de buòu de l'argue nm : t. tecn. de marina, « amolette de cabestan » TdF jos ‘uei-de-buou’.

uèlh de can (abs. Dicort) (plt.) : (Antennaria dioica) (v. TdF ‘uei-de-chin’)

uèlh de Dieu (plt.) : (Aster amellus)

uèlh de garri (plt.) : mena de gèissa (Lathyrus sativus)

uèlh de grapal nm, cf Ubaud Dicort : « pièce d’or, par allusion aux yeux de crapaud » TdF jos ‘uei-de-grapaud’

uèlh de l'enfant Jèsus (plt.) : (Myosotis)

uèlh de lop (plt.) : brama vaca (Colchicum autumnale)

uèlh de pavon (plt.) : (Anemone pavonina)

uèlh de perdic (Alibert) [uèlh de perditz] nm, cf Ubaud Dicort (plt.) : (Anemone hortensis)

uèlh de poèta (plt.) : (Dianthus)

uèlh de vaca (plt.) : (Anthemis arvensis)

uèlh de veire : mena d'anet (Anas fuligula)

uèlh roge [uèlhroge] nm : mena d'aucèl : (Mergus serrator)

ufa nf  (v. Ubaud Dicort e Alibert) : fosic (morre del pòrc) ; nàrria ; bresega (f.) / beu l'òli (m.)

ufa (a l’-) (loc. adv.) (v. TdF ‘ufo 2’) : de badas / en bada / en van.

ufan (m.) / ufana (f.) : vanitat ; vana glòria ; orgulh.

ufanejar (v. intr.) : far lo bragard / far lo vanitós.

ufanièr, -ièira adj, cf Ubaud Dicort : « fanfaron ; fastueux, somptueux » (L. 375)

ufanós, -osa adj : « bouffant, ante, gonflé, ée » ; auturós, -osa / bragard, -a / orgulhós, -osa. (v. TdF)

ufanosament adv : vanitosament.

ufassa nf, cf Ubaud Dicort : « grand sourcil, sourcil épais, v. ussa » (v. TdF)

uflar v (v. Ubaud Dicort e Lagarde) : v. enflar. (los 2, R. VI, 536)

ufle [, ufla adj (v. Ubaud Dicort e Lagarde)] e derivats : v. enfle e derivats. ((los 2, L. 147)

ufò (angl.) (abs. Dicort) : acronim de « unidentified flying objèct » v. AVI (abs. Dicort). (v. òvni)

ufològ, -a (abs. Dicort) : persona qu'estúdia los avis (v. çai sus).

ufologia (abs. Dicort) : estudi dels avis, « ufologie » (Per Noste).