- I -

I (m.) [nf/nm] : letra novena de l'alfabet occitan prononciada (i), tresena vocala occitana.

i 1 (adv. de lòc) : « y » (Rapin)

I vau / lai vau (e non pas « li » vau), « j’y vais » (Laus).

i 2 pron pers : « leur » ; « lor / li [v. li 2] peuvent être remplacés par i (adverbe pronominal) » (Vernet Dict. gram. oc. p. 298)

I (lor / li) parli pas pus a eles. (v. Vernet)

i ! 3 interj, cf Ubaud Dicort (imp. del vèrb arcaïc ir, anar, utilizat per far avançar un ase, un muòl, un caval) : i !... per dire : vai ! (avança !)

ia ! / dia ! : interjeccion per far virar lo bestial cavalin a esquèrra)

-IA  ('  iɔ / 'iɔ) : sufix occitan, del latin o del grèc -ia, per formar de substantius abstraches, per exprimir la qualitat, la malautiá, las sciéncias :

Misèria. Audàcia. Matèria.

Filosofia. Modestia. Pneumonia. Inuresia. Terapeutia. Anemia. Astenia. Geografia.

-IÁ : sufix occitan del latin -ia que balha tanben de substantius o de noms de bòrias :

Malautiá. Coardiá. Foliá. Gelosiá. Golardiá. Menusariá.

La Martiniá : la bòria dels Martins.

iac nm (abs. Dicort) : grand mamifèr romiaire dels nauts platèus de Tibet, « yack » (Laus, Basic).

IAL- : forma prefixada del grèc hualòs (veire ; cristal) v. ialescent - ialita.

iala [ ~ iara] nf, cf Ubaud Dicort : anduèlh / salsissa dels cosins (pej), (preparacion culinaria facha de codenas de pòrc e de carn de salsissa bravament pebradas e embutadas dins un budèl)

« ialar » : v. isalar.

ialescent, -a / ialin, -a (v. ialin) : que revèrta lo veire.

Qüarz ialescent / qüarz ialin.

ialin, -a adj, cf Ubaud Dicort : « hyalin, -e » (Laus)

ialita nf : varietat transparenta d'opal (m.) o de veire negre.

ialiti (f.) : inflamacion de la membrana ialoïda.

IALO- : forma prefixada del grèc hualòs (veire ; cristal)

ialoïd [ialoïde], -da adj : de la transparéncia del veire.

Umor ialoïda : umor vitrada de l'uèlh.

Membrana ialoïda : membrana que conten l'umor ialoïda.

ialoplasma (m.) : substància fondamentala, transparenta, del citoplasma de las cellulas.

ialoplasmatic, -a : relatiu, -iva al ialoplasma.

ialoptèr, -a : que sas alas son transparentas.

iambe (m.) : pè de vèrs compausat de doas sillabas, la primièira brèva, la segonda longa.

iambic, -a : relatiu, -iva als iambes.

Poesia iambica : poesia compausada d'iambes.

-IAN : del latin -ianus, sufix occitan per formar d'adjectius o de substantius : v. cartesian - electrician - fabrician - musician...

ianquí (abs. Dicort) (adj. e subs.) : abitant dels Estats Units / Yankee (angl.). (v. yankee)

Aimava pas de se graisfondre,

lo que se sonava Ianquí :

qualqu'un que se laissèsse tondre,

dins d'Africa faguèt venir...

iara nf : v. iala.

iard (abs. Dicort) (angl. yard ) : unitat de mesura de longor (0,914 m.) (v. yard)

-IASI : forma sufixada del grèc iazò (indicacion d'un estat patologic) v. elmintiasi - litiasi.

iat 1 [ ~ iatus, cf Ubaud Dicort] nm (del lat. hiatus) : encontre de doas vocalas dins un mot, prononciadas separadament (ex. : iala), o entre dos mots : Vau a Albi ; solucion de continuitat dins un manuscrit, une tièira ; solucion de continuitat en general.

Iat entre doas generacions. (R. III, 550)

(De notar que la consonanta eufonica Z, utilizada en l.p. per evitar lo iat, se deu pas escriure en lenga literària.

Mas per la consonanta eufonica S dins « as »  v. p. 21 a Entrò a.)

« iat » 2 nm (barbarisme) : v. yacht.

iatagan nm, cf Ubaud Dicort : « yatagan » (Rapin)

IATR- : forma prefixada del grèc iatròs (mètge / medecin).

-IATRE, -IATRIA : formas  sufixadas del grèc iatròs

 v. pediatre - pediatria.

iatric, -a : relatiu, -iva al medecin o a la medecina.

IATRO- : forma prefixada del grèc iatròs (mètge / medecin)

iatrogèn, -a : amodat, -ada per un remèdi.

Malaise iatrogèn.

Malautiá iatrogèna.

iatrogenèsi (f.) : complicacion amodada per un remèdi.

iatrogenia : estudi de la iatrogenèsi.

iatrogenic, -a : relatiu, -iva a la iatrogenèsi.

iatus nm : v. iat.

Iavé : nom pròpri de Dieu dins la Bíblia.

ibèr, -a : relatiu, -iva a Ibèria (Espanha e Portugal) ; sortit, -ida d'Ibèria.

iberic, -a : d'Ibèria

La peninsula iberica.

iberisme nm, cf Ubaud Dicort : « (didact.) ibérisme »

iberista adj e n, cf Ubaud Dicort : « ibériste » (v. çai sus)

IBERO- : forma prefixada del latin iberus (ibèr)

iberoamerican (ibèroamerican [v. çai jos]), -a : ispanoamerican, -a.

ibèroroman, -a adj e n (v. Ubaud Dicort) : « ibéro-roman (portugais et espagnol) » (v. Ch. Camproux Les langues romanes, p. 77)

ibèroromanic, -a adj, cf Ubaud Dicort : classificacion de las lengas romanicas qu’agropa las lengas del territòri de Portugal e de l’estat espanhòl : aragonés, asturleonés, espanhòl e galhegoportugués. (Wikipèdia)

ibidem (lat.) : al meteis airal (d'un tèxt ja citat)

ibís : mena d'escacièr ; Ibis blanc (Eudocimus albus) ; Ibis ermita (Comatibis eremita); Ibis roge (Eudocimus ruber); Ibis sacrat (Ibis aetiopica)

-IBLE : forma sufixada occitana del latin -ibilis (idèa de possibilitat o de possession) per formar d'adjectius a partir dels vèrbs, o de noms : v. compatible - possible - lisible - pasible...

ibre, -bra adj (R. III, 94) (abs. Dicort) : ebri, ébria (qu'a tròp begut)

ibrid [ ~ ibride], -da adj e nm : que resulta de l'union de doas espècias diferentas.

Camioneta es un mot ibrid format de l'etim gallés CAMIO (carreton) e del diminutiu occitan -eta.

Bardòt e muòl son d'ibrids.

ibridacion : crosament fecond entre dos individús de raças o d'espècias diferentas.

ibridar (v. tr.) : practicar l'ibridacion artificiala.

ibridar (s') : realizar una union feconda amb un èsser de varietat diferenta.