exoseròsi (f.) : sortida del plasma sanguin fòra los capillars ; reaccion cutanèa que se muda en exocitòsi. exosfèra : sisa atmosferica al dessús de 1000 quilomètres d'auçada, a quicòm prèp. exòsi nf, cf Ubaud Dicort : « (biochim.) hexose » exosmòsi (f.) : corrent que s'establís de la solucion pus concentrada cap a la mens concentrada, a causa de la pression idrostatica. exostòsi (f.) : tumor ossosa benigna sus un òs. exoteric, -a : que pòt èsser divulgat, -ada a totes. exotermic, -a adj : se ditz d'una transformacion qu'amòda de calor. exotic, -a : que ven d'un país estrangièr. Una planta exotica. Una costuma exotica. exotisme : natura de çò exotic ; gost per çò exotic. exotoxina : toxina elaborada per una bacteria e difusada fòra la cellula productritz. exotropia : estrabisme divergent. exovirus : retrovirus que son genòma a mens de 10% d'omologia amb lo genòma de la cellula non infectada, òste (R. III, 544) natural d'aquel virus (lat.) expandir / expansar (los 2, abs. Dicort) (v. tr.) : dilatar quicòm. (v. espandir) expansat (abs. Dicort), -ada : dilatat, -ada. (v. çai sus) expansibilitat nf, cf Ubaud Dicort : « expansibilité » (Rapin) expansible, -bla : que pòt èsser expansat, -ada. expansion : dilatacion d'un gas o d'una vapor ; desvolopament en volum o en superficia ; resulta d'aquel desvolopament. L'ipotèsi de l'expansion de l'univèrs. expansionisme : politica d'expansion d'un país. expansionista adj e n (m. e f.) : que volonta l'expansion del país. expansiu, -iva : qu'a tendéncia a se dilatar ; que sap pas mestrejar sos sentiments. expansivament : d'un biais expansiu. expansivitat nf, cf Ubaud Dicort : « expansivité » (Per Noste) expatriacion : accion o resulta d'expatriar o de s'... expatriar (v. tr.) : alunhar q.q. de sa patria. expatriar (s') : anar viure fòra sa patria. expausada nf, cf Ubaud Dicort : « exposition, étalage de marchandises, v. desplega » TdF ‘espausado’ expausaire, -aira [~ -airitz] : persona qu'expausa quicòm. expausar (v. tr.) (R. IV, 463) : metre quicòm endacòm per o far véser ; metre en perilh ; explicar / declarar. Expausar sa merça sus una banca. Expausar sa vida per defendre la patria. Expausar sas idèas, son punt de vista. expausar (s') : se metre en perilh. expausat nm : desvolopament explicatiu. expectacion : espèra de quicòm a mand d'arribar. expectant, -a adj (abs. Dicort) : qu'espèra quicòm, « expectant, -e » (Per Noste). expectar (v. tr.) (abs. Dicort) : esperar quicòm a mand d'arribar. expectatiu, -iva (adj.) (abs. Dicort) : relatiu, -iva a una espèra, « expectatif, -ive » (Laus). expectativa nf, cf Ubaud Dicort : espèra de quicòm a mand d'arribar. M'agrada pas de demorar dins l'expectativa ! expectoracion : accion d'expectorar ; matèrias expectoradas. expectorant, -a : que fa venir pus aisida l'expectoracion. Una potinga expectoranta. expectorar (v. tr.) : escopir las mucositats de las brónquias. expedicion nf : accion o resulta de mandar quicòm endacòm ; viatge mai o mens aventurós que demanda una preparacion minimosa. expedicionari, -ària : que fa partida d'una expedicion. Un regiment expedicionari. expedient 1 nm : biais de se tirar d'un mal pas (t. a.) Desocupat, es condemnat a viure d'expedients. expedient 2 (adj masc [TdF]), -a (R. III, 242) (abs. Dicort) : oportun, -a. Es expedient que venga, il est bon, il est à propos qu’il vienne. (v. TdF) expedir (v. tr.) : mandar quicòm endacòm (t. a.) expeditiu, -iva adj : que fa çò que cal amb eficiéncia e rapiditat. expeditivament : d'un biais expeditiu. expeditor, -tritz : persona que manda quicòm endacòm. expellir (v. tr.) (R. IV, 667) (abs. Dicort) : embandir (getar defòra) ; escopir ; expectorar.		experiéncia (R. III, 243) : granda practica d'una causa ; observacion / experiment. experiment (R. III, 243) : pròva facha per confirmar quicòm de dobtós. experimentable, -bla : que pòt èsser experimentat, -ada. experimentacion nf : accion d'experimentar. experimentador (R. VI, 272) (abs. Dicort), -airitz : persona qu'experimenta / que fa d'experiments. (v. experimentaire) experimentaire (R. III, 243), -aira n (v. Ubaud Dicort) : coma çaisús, « nm, expérimentateur, essayeur, v. assajaire, esprovaire » (v. TdF ‘esperimentaire’). experimental, -a : relatiu, -iva a l'experiéncia. experimentalament : d'un biais experimental. experimentar (v. tr.) : sometre quicòm a l'experiéncia. experimentat, -ada : qu'a bravament d'experiéncia. experimentós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : « espiègle, enclin à jouer de mauvais tours » (Alibert ‘esperimentós) expèrt (R. III, 242), -a (adj. e subs.) : persona que coneis plan quicòm per experiéncia ; bravament capable, -a. expèrtament : d'un biais expèrt. expertar v, cf Ubaud Dicort : « expertiser, v. estimar [e v. expertizar] ; arpenter, partager un héritage, v. arpentar » (v. TdF ‘esperta 1’) expertesa : trabalh de persona expèrta. expertesar (v. tr.) : far una expertesa, « expertiser » (Laus, Basic). (v. expertizar) expertitge nm, cf Ubaud Dicort : « expertise, opération d’expert » TdF expertizar (< expèrt) v, cf Ubaud Dicort : « v tr, expertiser » (Sèrras-Ess.) expiable, -bla adj, cf Ubaud Dicort : « expiable » TdF ‘espiable’ expiacion nf (R. IV, 545): accion o resulta d'expiar quicòm ; biais d'expiar quicòm. expiar (v. tr.) : far reparacion d'una fauta de mercé la pena endurada o per la pena impausada per una autoritat competenta, laïca o religiosa. expiatòri, -a adj : fach, -a per expiar quicòm. expinctar (v. tr.) (R. III, 181) (abs. Dicort) : espinchar. expiracion nf, cf Ubaud Dicort : accion o resulta d'expirar ; fin d'una durada determinada. (# espiracion) expirar (v. tr. e intr.), cf Ubaud Dicort : expellir dels paumons l'aire de la respiracion ; far lo darrièr badalh abans morir. (# espirar 1) explech (abs. Dicort) [v. esplech] / expleit (v. espleit) nm : aplech (instrument manual per facilitar una operacion mecanica : martèl, lima...) ; acte de justícia (v. R. III, 243) ; acte de guèrra ; realizacion ; profièch. explecha (abs. Dicort) [v. esplecha] / expleita (v. espleita) nf : domeni agricòla ; vianda (revengut d'un domeni agricòla) ; ensemble d'apleches e de maquinas d'una bòria ; ancian drech senhoral ; mesura de capacitat per vendre de vin al detalh. explechable (abs. Dicort) [esplechable] / expleitable (espleitable), -bla adj : que pòt èsser explechat, -ada. explechar (R. III, 184) (abs. Dicort) [v. esplechar] / expleitar (R. III, 184) (v. espleitar) (v. tr.) : tirar profièch de ; trabalhar una proprietat ; trabalhar en general ; despachar un trabalh. expleitable / explechable, -bla adj (los 2, abs. Dicort) : que pòt èsser expleitat, -ada. (v. esplechable) expleitacion (abs. Dicort) : accion, resulta d'expleitar ; proprietat / domeni. (v. esplecha) expleitaire (abs. Dicort) (v. esplechaire), -aira n : persona qu'expleita quicòm. expleitar (R. III, 184) / explechar [los 2 abs. Dicort, v. esplechar] (v. tr.) : far valer quicòm en ne trasent profit (v. profitar (R. VI, 438). Expleitar un domeni, una mina, una idèa, q.q. expletiu, -iva adj (R. IV, 572): que fa pas besonh (t. a.) explicable, -bla : que pòt èsser explicat, -ada. explicacion : accion d'explicar ; çò qu'explica quicòm. explicador, -doira adj, cf Ubaud Dicort : « à expliquer » (L. 180) explicaire, -aira (~ -airitz) adj e n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui explique, interprète » TdF ‘esplicaire’ explicar (v. tr.) (R. IV, 566) : expausar quicòm clarament per rasonament o amb d'exemples. explicar (s') : dire son vejaire (sa pensada) ; justificar son accion o sas paraulas. explicatiu, -iva : qu'esclaira, qu'explica, que justifica... explicit, -a : exprimit, -ida / exprimat, -ada (R. IV, 624) clarament e completament. Clausula explicita. explicitament adv : clarament e completament. explicitar (v. tr.) : formular quicòm pus clarament.