crespinar (v. tr. e intr.) : crespar leugièirament ; gelar leugièirament.

crespinat, -ada : astruc, -uga / benastrugat, -ada.

crespinòl, -a (adj. e subs.) : sortit de Crespin.

Joan Bodon èra crespinòl.

crespon nm, cf Ubaud Dicort : « crépon, sorte d’étoffe ; crêpe de deuil » TdF

cresput, -uda adj e n : qu'a lo pel crespat.

cressal : crascal (tèrra magra e rocalhuda)

crest : cresta de montanha / cima / acrinal.

cresta : carnisson sul cap dels gallinacèus ; bochinga (plt.) (Pedicularis palustris) ; botarèl cendrat (Clavaria cinerea) ; botarèl en grapa (Clavaria botrytis) ; tripeta (Clavaria flava) ; cabelha de milh ; doga (talús de valat) ; cima ; creston / capairon de paret ; crel / creuge / cretge ; sarcidura (cordura grossièira d'agulha rentraira)

Baissar la cresta : èsser moquet.

Quilhar la cresta : èsser ufanós.

cresta de gal (plt.) : bochinga (Pedicularis palustris) (v. Alibert)

cresta de milh : inflorescéncia de milh crestada.

cresta de piòt nf, cf Ubaud Dicort : v. cresta de gal e cresta de pol. (v. TdF jos ‘cresto-de-gau’)

cresta de pol (plt.) : tartarièja (Rhinanthus cristagalli) ; coa de guèine (Amarantus paniculatus) ; blet roge (Amarantus blitum) (v. Alibert)

crestabaissar (se) (abs. Dicort) : s'encreire pas ; èsser moquet. (v. jos cresta : baissar la cresta)

crestabàs, -assa adj, cf Ubaud Dicort : « qui a la crête basse » (v. jos cresta)

crestabés, -bessa adj : crestadoble, -a (qu'a una cresta dobla).

Una galina crestabessa : una galina crestadobla.

crestada (subs.) : maura o vaca sanada.

crestadobla [crestadoble, -bla adj, cf Ubaud Dicort] : v. crestabés.

Femna crestadobla (s.f.) : femna que pòrta las calças.

crestadoira [ ~ castradoira] nf : flaüta de Pan que los crestaires utilizavan per senhalar lor passatge.

crestador, -oira adj : que pòt èsser castrat (v. Alibert) ; « propre à châtrer » TdF

Siblet crestador, sifflet de châtreur. (v. Ubaud Dicort e TdF)

crestadura nf : « castration, résultat de cette opération » TdF

Manjar las crestaduras d’un  cabrit, manger les testicules d’un chevreau. (v. TdF)

crestaire nm, -aira : sanaire, -a / castraire, -a.

crestal : cimièr de casco.

crestalaissa nm, cf Ubaud Dicort : « dépositaire infidèle, personne qui vit aux dépens d’autrui » (v.TdF ‘cresto-laisso’)

crestalevar (se) (abs. Dicort) : s'encreire. (v. jos cresta : quilhar la cresta)

crestament nm / crestadura (v. crestadura) : castracion, « action de châtrer, v. adobatge » (v. TdF).

crestapolet nm, cf Ubaud Dicort : « couteau à manche de buis dont la lame sans ressort n’est fixée que par un clou » TdF ‘cresto-poulet’

crestapòrc nm, cf Ubaud Dicort : « châtreur de porcs, v. crestaire ; flûte de pan » (v. TdF ‘cresto-porc’)

crestar 1 [ ~ castrar] (v. tr.) : sanar / castrar / bestornar / asegar / engar ;

crestar 2 (v. tr.) : galhar una galina ; mestrejar q.q.

crestar 3 (v. intr.) (v. Alibert) : aver una cresta.

crestasacs nm, cf Ubaud Dicort : « (châtreur de sacs) sobriquet que l’on donne aux meuniers » TdF ‘cresto-sa’

crestat 1 (adj. e subs.) : castrat ; òme, moton, taure castrats.

crestat 2, -ada adj, cf Ubaud Dicort : « qui a une crête, qui a la crête haute » TdF jos ‘cresta 2’

crestatge : accion de crestar , de castrar.

crestejar (v. intr. e tr.) : quilhar la cresta ; èsser en forma de cresta ; sarcir (cordurar grossièirament amb una agulha rentraira)

crestèl / crestenc / crestilh nm (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘cresten’) : cresta ; cima / acrin ; aigavèrs ; caire de pèira.

crestelon nm / crestona (v. crestona): cresta pichonèla, « v. cimèl » (v. TdF ‘cresteloun’).

cresteta nf, cf Ubaud Dicort : « petite crête, v. crestona » (v. TdF)

Crestian n pr m : v. Cristian.

crestian, a adj e n (v. Ubaud Dicort e TdF) (R. II, 393) : de religion crestiana.

crestianament (R. II, 393) (arc.) d'un biais crestian.

crestianar (v. tr. arc.) (R. II, 393) : far crestian, « baptiser, v. batejar plus usité ». (v. TdF)

crestianiá nf, cf Ubaud Dicort : « quartier des Cagots » (L. 101)

crestianisme nm (v. Ubaud Dicort e TdF) (R. II, 394) (arc.) : religion revelada.

crestianissim, -a adj, cf Ubaud Dicort : « très chrétien, enne » TdF

Lo rei crestianissim, le roi très chrétien, le roi de France. (v. TdF)

crestianitat nf (v. Ubaud Dicort e L. 101 ‘crestianetat’) : « chrétienté » (Sèrras-Ess.)

crestianizacion nf (< crestianizar) : « christianisation » (Sèrras-Ess.)

crestianizar (v. tr. arc.) (v. Ubaud Dicort) : convertir al cristianisme.

crestiantat nf (R. VI, 173 ; Alibert) (abs. Dicort) : l'ensemble dels païses crestians. (v. crestianitat)

crestilh nm : v. crestèl.

Crestina n pr f : v. Cristina.

crestomacia [crestomatia] nf : recuèlh de causida literària.

creston 1 nm : v. castron 2.

creston 2 nm : capairon de paret ; cresta de rega laurada ; cima de garbièr.

crestona nf : cresta pichonèla, « v. cresteta » (v. TdF).

crestonar (v. tr.) : capaironar una paret. (v. creston 2)

Crèsus : ricardàs de l'Antiquitat.

Ric coma Crèsus.

Creta : illa grèga.

creta nf (v. Ubaud Dicort e Alibert) : fenda ; fendascla ; creuge ; greuta ; micarèla ; bricalha.

cretacèu, -èa (subs. m. e adj.) : periòd (m.) de la fin de l'èra segondària ; relatiu, -iva al cretacèu.

cretar (v. tr.) : laissar de creuges ; creujar ; nafrar ; entamenar o gastar una frucha.

 

 

cretar (se) : se creujar (se mudar en creuge : laissar una cordura, una marca, après garison d'una nafra)

cretassa nf, cf Ubaud Dicort : « grande cicatrice, balafre » TdF

cretat, -ada : t. a. çaisús (cretar).

cretge nm : v. creuge.

cretin, -a adj e n (t. tecn. med.) : persona que patís de cretinisme.

cretinariá nf, cf Ubaud Dicort : « crétinerie » (Laus). (v. necitge)

cretinisme (t. med.) : estat patologic degut a una insufisença tiroïdiana qu'amòda una brava desgenerescéncia fisica, intellectuala e afectiva.

cretjar v, cf Ubaud Dicort : v. cretar. (v. TdF jos ‘creta’)

cretona nf, cf Ubaud Dicort : « cretonne, espèce de toile » TdF

creu : alauseta de boisson (Alauda trivialis) ; pit-pit dels arbres (l.p.) (Anthus arboreus) ; esquileta (l.p) (Alauda obscura) ; calandrèla (Alauda brachydactyla)

crèu nf : argent despensat « argent monnayé » ; pas res de tot (v. Alibert).

Non a crèu : a pas lo sòu.

I a pas crèu : i a pas res.

creuge / cretge nm (v. TdF jos ‘créuge’) : cordura que demòra après garison d'una nafra.

creujar (v. tr. e intr.) : garir / se tampar (en parlant d'una nafra)

creujar (se) : garir / se tampar (en parlant d'una nafra)

creujat, -ada : cordurat, -ada / cobèrt,-a de creuges.

« creule » 1 nm : v. crel - creuge.

creule 2 nm (plt.) : cracinèl. (Silene inflata)

creuma nf : v. crauma.

Creutzfeldt-Jakòb (malautiá de -) : m. de la vaca capborda.

CRI- : forma prefixada del grèc kruòs (freg)

cric ! 1 (onom.) : Cric-crac ! mon conte es acabat !

cric 2 nm : bruch nautquilhat (agut) (v. Alibert)

cric 3 nm : maquina portativa per soslevar quicòm de pesuc.

crica nf, cf Ubaud Dicort : « anneau ou marteau servant à soulever le loquet, v. cliquet » TdF

cricada nf : cric / bruch nautquilhat (agut), « grincement, craquement » TdF

cricaire : aplech per bresar lo clòsc de las avelanas.

cricalardet nm, cf Ubaud Dicort : « croque-lardon, jeu d’enfants qui consiste à croquer à l’aveuglette, et à qui mieux mieux, des morceaux de pomme ou de gâteau » TdF ‘crico-lardet’

cricament nm, cf Ubaud Dicort : « crissement » (Rapin)

cricar (v. intr. e tr.) : far un bruch agut / nautquilhat ; cracinar ; bresar ; cruissir ; espotir.

cric-cric nm, cf Ubaud Dicort : « cri du grillon, criquet ; grillon ; moulinet, jouet d’enfant » TdF ‘cri-cri’ ; « onomatopée du cri des hirondelles et des martinets » (v.TdF jos’cri’)

CRICO- : forma prefixada del grèc krikòs (anèl)

cricoïde, -da adj : en forma d'anèl.

Cartilage (R. II, 344) cricoïde.

cricòt : cròc ; croquet ; cigala pichonèla.

crida : proclamacion ; publicacion ; declaracion ; apèl.

cridada : crida / enquant (R. V, 4).

Vendre lo peis a la cridada.

cridadèsta nf / cridèsta nf (L. 102) : cridadissa (cordelada de cridas) ; « dure semonce » TdF jos ‘cridèsto’.

cridadís nm / cridadissa nf : cordelada de cridas e de clams.

cridador, -doira adj, cf Ubaud Dicort : « qui est à crier publiquement » (v. L. 101)

cridairàs, -assa adj e n, cf Ubaud Dicort : « criard, braillard, arde » TdF

cridaire, -aira [~ -airitz] adj e n : « crieur, crieuse, v. bramaire » TdF ; persona que far de proclamacions publicas.

Cridaire public, crieur public. (v. TdF)

cridal nm (v. jos cridament) : « cri, clameur » (Lagarde)

cridalet nm, cf Ubaud Dicort : (v. cridal)

cridalhar v, cf Ubaud Dicort : « criailler » (L. 102). (v. TdF jos ‘cridassa’

cridament nm / cridariá (v. cridariá) / cridal (v. cridal) : « crierie » (v. TdF ‘cridamen’), bramal ; bramadissa.

cridant, -a adj, cf Ubaud Dicort : « criant, ante, v. clamant » (v. TdF)

Una injustícia cridanta. (Rapin)

cridar (v. intr. e tr.) : butar un bram / bramar ; sonar ; proclamar / publicar ; blaimar ; semonsar ; recitar una pregària a nauta votz.

Cridar un maridatge : publicar los bans.

Me soi facha cridar.

Cridar la pregària.

cridarèl, -a adj / cridant, -a (v. cridant) : que se complai a cridar. (v. TdF ‘cridarèu’)

cridariá nf, cf Ubaud Dicort : « crierie, criaillerie » TdF

cridassar / cridassejar (v. intr.) : quitar pas de cridar.

cridassièr, -ièira n, cf Ubaud Dicort : « criailleur, euse » TdF

cridatge nm, cf Ubaud Dicort : « action de crier, de gronder » (v. TdF ‘cridage’)

cridèsta nf / cridatèsta (abs. Dicort e TdF) (v. cridadèsta) : cridadissas. v. cridadís.

cridum nm sing : enveja de cridar ; abitud de cridar.

criergia : accion del gèl e del desgèl dins lo sòl.

crim (R. II, 517) [crime (v. CLO § 14.2.9 e Ubaud Dicort)] nm : violacion (R. V, 553) bravament grèva de la lei.

criminal 1, -a (adj.) : qu'a la natura d'un crim.

criminal 2, -a n : persona qu'a fach un crim.

criminalament (R. II, 517) : d'un biais criminal.

criminalista n (m. e f.) : especialista (m. e f.) en drech criminal.

criminalitat nf : ensemble de las infraccions criminalas comesas dins una societat donada pendent un temps donat.

D'ont mai anam, d'ont mai la criminalitat augmenta.

criminalizacion : accion o resulta de criminalizar.

criminalizar (v. tr.) : far passar de la jurisdiccion correccionala o civila a la jurisdiccion criminala (t. tecn. de drech)

criminogèn, -a : que pòt amodar d'actes criminals.