comissural, -a : relatiu, -iva a una comissura.

comissuroplastia : reparacion da la comissura d'un orifici cardiac.

comissurotomia : alargament de la valvula mitrala per seccion de las comissuras.

còmit de galèra nm, cf Ubaud Dicort : « comite de galère » (Brun Glossari Oc-Fr). (v. còmi)

comitat nm : ensemble de personas delegadas per una autoritat o que s'amassan de per elas per far quicòm.

comitiva (f.) : cortègi.

comjat (m.), cf Ubaud Dicort (R. II, 449): permission especiala d'arrestar son trabalh ; vacanças cortetas. (v. congèt)

commèdia dell’arte (< it.) nf, cf Ubaud Dicort : « commedia dell’arte »

commemorable, -bla : digne, -a d' èsser commemorat, -ada.

commemoracion : ceremoniá per commemorar quicòm.

commemorar (v. tr.) : rapelar lo sovenir de quicòm.

commemorason (abs. Dicort) : mencion o ceremoniá facha per la Glèisa. (v commemoracion)

Commemorason dels sants, lo Ièr de novembre.

Commemorason dels defuntats, lo 2 de novembre.

commemoratiu, -iva adj : per commemorar quicòm o q.q.

commensurable, -bla adj, cf Ubaud Dicort : « commensurable » (Rapin)

comminatòri, -a adj, cf Ubaud Dicort : « comminatoire » (Rapin)

commiseracion : compatiment.

commiseratiu, -iva (abs. Dicort) : que compatís.  (v. compatissent)

Agach commiseratiu.

commocion (R. VI, 150) : secossa fisica ; perturbacion del fonccionament d'un organ ; emocion granda.

Commocion electrica.

Commocion cerebrala.

commocionar (v. tr.) : amodar una commocion.

commudabilitat (commutabilitat [v. commutable]) nf : qualitat de çò commutable.

commudable, -bla (abs. Dicort) : que pòt èsser commudat, -ada. (v. commutable).  (# comudable)

commudacion (abs. Dicort e R. IV, 282 [ : ‘commutatio’]) : accion o resulta de commudar ; substitucion d'una causa a una autra ; ensemble d'operacions que cal far per metre en ligason dos abonats al telefòn ; modificacion d'un circuit electric. (v. commutacion) (# comudacion)

commutabilitat nf : « commutabilité » (v. commutable)

commutable, -bla adj : (que pòt èsser remplaçat), cf Ubaud Dicort, « commutable ».

commutacion nf (R. IV, 282) : « commutation » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 200)

commutador nm : dispositiu per invertir un corrent electric, per comandar una connexion, « commutateur » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 200).

commutar (cambiar per commutacion) v, cf Ubaud Dicort : « commuter » (Ubaud Dicc. scient. p. 200) ; v. comutar.  (# comudar).

commutatiu, -iva adj, cf Ubaud Dicort : « commutatif, -ive » ; v. comutatiu.

commutativitat nf, cf Ubaud Dicort : « commutativité » (v. commutatiu)

comòda nf : mòble amb tiradors per reclamar (sarrar) de farda.

comòdament adv, cf Ubaud Dicort : « commodément » TdF ‘coumoudamen’

comòde, -da adj : de bon far ; de bon utilizar ; tranquil, -illa ; acomodant, -a.

comoditat nf : qualitat de çò comòde, « avantage, utilité ; moyen, occasion ou facilté pour aller quelque part » TdF. (v. comoditats)

Comoditat d'un ostal.

Comoditat d'un vestit.

comoditats nf pl, cf Ubaud Dicort : « les commodités, les lieux d’aisance » TdF jos ‘coumoudita’. (v. privats)

comodòr nm, cf Ubaud Dicort : « commodore » (Rapin)

comol 1 nm (v. Ubaud Dicort e Alibert) : cobertor de mag que servís a portar la pasta al forn.

comol 2, -a adj e nm : comble, -a ; que debòrda.

Pesquièr comol.

Lo comol de la malonestetat (Ubaud Dicort Errata web), le comble de la malhonnêteté.

Per comol, par-dessus les bords ; par-dessus le marché. (Alibert)

comola nf, cf Ubaud Dicort : « mesure comble » (v. TdF)

comolada nf : partida comblada, « comblement » TdF.

comolar (v. tr.) : emplenar / comblar. (# cumular)

Comolar un panièr (Ubaud Dicort Errata web), remplir un panier.

comolatge : accion de comblar.

comolum nm sing : comble ; subrepés.

A comolum (loc. adv.) : a roncéncia / a foison.

comolunar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, mettre le comble, combler la mesure, v. cocoluchar » (v. TdF)

compacient, -a adj, cf Ubaud Dicort : « compatissant, ante » TdF

compacitat nf, cf Ubaud Dicort : « compacité » (Rapin)

compactar (v. tr.) : sometre a un compactatge.

compactatge : operacion de terrassament per atassar un sòl e n'augmentar la densitat ; reduccion per codatge de la longor de donadas sens pèrdia d'informacions.

compacte, -ta : que fa massa ; sarrat, -ada.

De pan compacte.

Una tropelada compacta.

Disc compacte : disc numeric de legir per lasèr, « compact-disque » (Per Noste) [v. compacte-disc].

Disc compacte interactiu : ... de legir sus televisor.

compacte-disc nm, cf Ubaud Dicort : « compact-disc » (Sèrras-Ess.). (CD)

compactibilitat nf (abs. Dicort) : qualitat de çò que pòt èsser compactat.

compactor : maquina de compactar.

compairàs nm, cf Ubaud Dicort : « gros compère » TdF ‘coumpeiras’

compairatge nm : « compérage » ; complicitat. (v. TdF ‘coumpeirage’)

compaire (subs. e adj.) : pairin ; complici ; pistolet / coquinòt.

compairejar (v. intr.) : èsser compaire amb q.q. ; taulejar ensemble.

compairet nm, cf Ubaud Dicort : « petit compère » TdF ‘coumpeiret’

companagejar v, cf Ubaud Dicort : v. companejar. (v. TdF jos ‘coumpaneja’)

 

 

 

companatge : çò que se manja amb de pan ; ensemble de çò que l'òm manja ; pitança ; aliment que perdura.

Far companatge : plan menar la mangisca.

Èsser de companatge : èsser una bona mangisca.

companejant, -a adj : que fa manjar fòrça pan ; « qui se mange avec du pain » ; apetissent, -a. (v. TdF)

companejar (v. tr.) : cosinar ; plan menar / esparnhar « v intr., ménager sa pitance, la manger avec du pain ; se mesurer selon ses facultés » (TdF)

companejar (se) v pron : se manjar amb fòrça pan (aliment) « manger sa pitance avec beaucoup de pain, pour la faire durer ; ménager ses dépenses, combiner ses ressources » TdF jos ‘coumpaneja’

companh, -a (v. companha 2) (subs. m. e adj.) : « compagnon », collèga ; « populaire, afable, v. comun » (v. TdF ‘coumpan’) ;

Companh d'escòla.

Companh de jòc.

companha 1 nf : sota pel pan (mar.) (v. TdF ‘coumpagno 2’)

companha 2 nf : « compagne, v. amiga, cambarada ; terme affectueux dont se servent les époux à l’égard l’un de l’autre » (v. TdF ‘coumpagno 1’) : ensemble de companhs o de companhas ; amassada de companhs o de companhas (v. Alibert).

companheta nf, cf Ubaud Dicort : « petite compagne » TdF

companhiá nf : preséncia de q.q. al pè de q.q. mai ; amassada de personas ; unitat militara d'un capitani ; ensemble d'animals de meteissa mena.

Li tenguèt bona companhiá fins a sa mòrt.

Una nombrosa companhiá.

Companhiá militara.

Una companhiá de perdigals, de singlars...

companhièr, -ièira n (Alibert) : companh, -a ; « dame ou demoiselle de compagnie ». (v. TdF coumpagnièro)

companhon (R. VI, 151) [, -a n (v.  Ubaud Dicort e TdF)] : companh, -a.

companhonatge : associacion de mestieirals que s'ajudan.

companhonet, -a n, cf Ubaud Dicort : « nm, jeune compagnon, cher petit camarade » TdF

çompar (adv.) (abs. Dicort) [Alibert çòmpar, non preconizat Dicort] : benlèu ; probablament ; cresi plan. (v. çò’m par)

çò’m par loc adv, cf Ubaud Dicort : « peut-être, sans doute, il me semble. Etym. Occ çò me par, cela me paraît. » (v. Alibert çòmpar)

comparabilitat nf : caractèr de çò que pòt èsser comparat.

comparablament : d'un biais comparable.

comparable, -bla : que pòt èsser comparat, -ada.

Las doas bessonas an una sensibilitat comparabla.

comparadís, -issa adj : qu'es comparat, -ada o que pòt èsser comparat, -ada.

comparador nm : (fisica) « comparateur » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 200)

comparaire, -aire adj, cf Ubaud Dicort : (v. comparar)’

comparament nm, cf Ubaud Dicort : « comparaison » (v. L. 86)

comparança nf, cf Ubaud Dicort (R. IV, 418) (arc.) : comparason. ; similitud ; paritat.

Comparança a dire, en comparaison, comme qui dirait. (Brun Glossari Oc-Fr) 

comparant, -a adj e n, cf Ubaud Dicort : « nm, t. de pratique [jurisprudence], comparant » TdF

Tenir lo comparant, donner la réplique, tenir compagnie. (v. TdF)

comparar (v. tr.) : estudiar doas personas, doas causas, doas idèas o mai, per determinar lors semblanças e lors dissemblanças.

comparason : accion de comparar doas personas, doas causas, doas idèas o mai, per determinar lors semblanças o lors dissemblanças ; rasonament (en l. p.) :

Qué son aquelas comparasons ? (l.p.)

comparat, -ada adj : « comparé, ée » TdF jos ‘coumpara’

Gramatica comparada.

Lingüistica comparada.

Literatura comparada.

comparatisme : metòde (m.), sistèma (m.), ensemble de recèrcas sus la gramatica o la literatura comparada.

comparatista adj e n (m. e f.) : especialista (m. e f.) de comparatisme.

comparatiu 1 nm : gra de comparason de l'adj. o de l'adv.

Comparatiu d'egalitat, d'inferioritat, de superioritat.

comparatiu 2, -iva adj : « comparatif, ive » TdF

Estudi comparatiu.

comparativament : per comparason.

comparator nm : «  (instrument) comparateur » (Rapin). (v. comparador)

comparegut, -uda (<  comparéisser) part pass e adj, cf Ubaud Dicort : « comparu, ue » TdF jos ‘coumparèisse’

comparéisser / comparer [compàrer] (los 2, R. IV, 430) / comparir (v. intr.) (los 3, L. 86 e Dicort) : se presentar ; se presentar en justícia.

comparent, -a adj e n : que se presenta en justícia o davant notari.

comparidor, -doira adj, cf Ubaud Dicort : « qui doit comparaître » (L. 86)

comparir v : v. comparéisser.

comparitud nf, cf Ubaud Dicort : « parité, similitude, assimilation, analogie » TdF

comparsa n (m. e f.) (de l' it. comparsa) : comedian, -a que jòga un ròtle mut o pauc important ; persona que jòga un ròtle pauc consequent dins un afar mai o mens delictuós.

compartidor, -a (adj.) (abs. Dicort e TdF) : que pòt èsser o deu èsser compartit.

compartiment (t.a.) : casa / parçon / clastron / trièl ; divisiond'una veitura de camin de fèr.

compartimentar (v. tr.) : bugetar / clausonar / mejanar.

compartimentatge : accion o resulta de compartimentar.

compartir (v. tr.) : divisir ; repartir / distribuir ; « partager (la joie, la peine, l’opinion) » (Rapin).

Compartisse l’onor. (v. TdF jos ‘coumparti’)

La defensa a pas compartit los critèris de l’acusacion. (v. Rapin)

compartir (se) : s'acomodar amb q.q. ; se repartir ; se distribuir ; se divisir.

compartit, -ida : t. a. del vèrb compartir transitiu.

comparucion (R. IV, 430) : accion de se presentar davant un jutge, un tribunal.

compàs : instrument per traçar de circonferéncias ; instrument de mesura ; bossòla ; mesura : grop d'unitats ritmicas (mus.)

Per compàs / al compàs : en mesura.