|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
chapar (v. tr.) : « refendre du bois, v. asclar » ; espotir amb las dents ; mastegar ; manjar ; rosegar ; bostifalhar ; pigassejar « pour hacher, v. chaplar » (v. TdF). (# japar) chapar (se) : se fendre ; se fendilhar ; s'asclar. chapariá nf, cf Ubaud Dicort : « folie, aliénation mentale » TdF ‘chaparié’ chapat, -ada : t. a. çaisús (chapar), « refendu, ue ; fêlé, ée ; un peu fou » (v. TdF jos ‘chapa’). chapilhar (v. tr. e intr.) : machugar / romiar. chaplada : çò que l'òm pigassa dins un còp. chapladís nm / chapladissa nf : tombada de carn ; capolada ; farç ; carnalatge. chapladoira nf / chaplaire nm : aplech per achiquetar. chapladura : çò achiquetat (t. a.) chaplagaças nm, cf Ubaud Dicort : « (mangeur de pies) truand, pauvre hère, v. cocarro » (v. TdF ‘chaplo-agasso’) chaplaire 1 nm, cf Ubaud Dicort : « hachoir, tailloir » TdF. (v. chapladoira) chaplaire 2, -aira (~ -airitz) adj e n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui hache, qui taille en pièces ; médisant, ante » TdF chaplalèscas nm, cf Ubaud Dicort : « tranchoir à pain » TdF ‘chaplo-lesco’ chaplament : accion d'achiquetar ; massacre. chaplant nm, cf Ubaud Dicort : « espèce de charançon noir qui dévore les feuilles de l’olivier » (v. TdF) chaplapan nm, cf Ubaud Dicort : v. chaplalèscas. (v. TdF ‘chaplo-lesco’) chaplapòrres nm, cf Ubaud Dicort : « courtilière, taupe-grillon, insecte qui coupe les porreaux, v. copacebas » (v. TdF ‘chaplo-porre’) chaplar (v. tr.) : bresar / capolar / achiquetar ; massacrar. chaplàs nm, cf Ubaud Dicort : « grand abattage, carnage horrible » TdF chaplatge nm, cf Ubaud Dicort : « action de hacher » TdF ‘chaplage’ chaplavèrmes nm, cf Ubaud Dicort : « (qui hache les vers de terre) sobriquet que l’on donne aux paysans » TdF ‘chaplo-verme’ chaplavin nm, cf Ubaud Dicort : « grand buveur de vin, ivrogne » TdF ‘chaplo-vin’ chaple : carnalatge ; massacre ; carn achiquetada. chaplum nm : brigalh / brigalhum (t. a.), « ce qui a été haché, chapelure, débris ; recoupe des pierres de taille ; pellicules qui se détachent de la peau sous l’influence du froid ; copeaux faits par la hache ; balles du blé ; t. de dessin, hachure ; courtillière, taupe-grillon, insecte ; espèce de charançon noir qui vit sur l’olivier, v. chaplant » (v. TdF) chapòt : lacàs ; sompa (s.p. e s.f.) ; fangàs / ligàs (v. liga) chapotadís : patolhatge ; accion de malmanejar. chapotaire, -aira [~ -airitz] n : tripotejaire, -a (l. p.), « celui, celle qui charpente, qui dépèce, qui se plaît à couper, à taillader ; médisant, ante » (v. TdF). chapotar 1 (v. tr. e intr.) : manejar a la bocharda ; tripotejar (l. p.) ; gastar lo trabalh ; malmanejar ; fustejar ; capusar ; capolar / chaplar ; espelhandrar ; picanhar, « déchirer par des médisances ; râbacher » TdF ‘chapouta 1 ; chapotar (se) v pron : se picanhar, « se détracter, se déchirer de médisances » TdF ; chapotar 2 (v. tr. e intr.) : trempar e remenar dins l'aiga ; patolhar ; « parler à tort et à travers » TdF ‘chapouta 2’. chapotar (se) v pron : se remenar dins l'aiga. chapotariá nf : « morcellement, fragments » ; pelha ; besucarieta / bagateleta. (v. TdF) chapotatge nm : accion d'atrocelar, d'apecilhar ; accion de fustejar, de menusar, d'achiquetar ; accion de patolhar « action de tremper dans l’eau » TdF. chapotejar (v. tr.) : atrocelar ; abocinar ; apecilhar ; espelhandrar ; parlar a tòrt e a travèrs. chapotièr, -ièira n (TdF ; abs. Dicort) : barjacaire, -a. chapotilha nf, cf Ubaud Dicort : « copeaux, débris, morceaux, parcelles » TdF chaptalizacion nf, cf Ubaud Dicort : « chaptalisation » (Per Noste) chaptalizar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, chaptaliser » (Per Noste,) chaquetat, -ada adj, cf Ubaud Dicort : « tavelé, ée » TdF suppl Char : departament que i se parla tanben occitan. v. p. 1053. charabiat nm (Laus, Basic ; abs. Dicort) : « charabia, jargon » TdF ‘charabiat’. (v. charrabiat) « charada » (fr.) : v. enigma e charrada. charallà ? (far -) loc v, cf Ubaud Dicort : « s’insurger, se soulever ; faire banqueroute, v. quinquanèla » (v. TdF) Charanta : departament que i se parla tanben occitan.v. p. 1053. Charanta-Maritima [Charanta Maritima] : nom de departament francés. « charavari » / « charivari » (fr.) : v. calivari. charbotar (v. tr.) : remenar / trebolar. charcar (v. tr.) : cercar bregas ; molestar (R. IV, 247) ; secutar ; importunar / embestiar (l. p.) chardar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, carder [v. cardar] ; au fig., déchirer, mettre en lambeaux ; déchirer avec les dents, mâcher, manger » (Azaïs). (v. TdF) chardit (abs. Dicort) (loc. adv.) : se'n gardarà ben ; « on n’oserait, on n’aurait garde » (v. Alibert e TdF) ; me'n gardarai ben. chardonnai nm : (rasim), cf Ubaud Dicort, « chardonnay » chariscla [chariscle nm (v. Ubaud Dicort e TdF)] : senilh (mena d'aucèl) (Fringilla canaris) charlaire, -aira n : barjacaire, -a ; babilhard, -a. charlantaire, -aira (~ -airitz) adj e n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui se balance, qui change souvent de logement » TdF charlantar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, balancer sur une planche qui fait bascule ; trimbaler, charrier de côté et d’autre, changer souvent de place ; répandre, divulguer » TdF charlantar (se) v pron : « se balancer sur une planche ; se transporter de côté et d’autre » (v. TdF jos ‘charlanta’) charlantatge nm, cf Ubaud Dicort : « action de balancer, de trimbaler ; transport de côté et d’autre » TdF charlar (v. intr.) : barjacar ; babilhar. charlariá : barjacada / bagol. charlata nf, cf Ubaud Dicort : « chanlate, planche sur laquelle on bâtit l’égout d’une toiture » TdF ‘charlato’ charlatan nm : persona que charla, charla que charlaràs ; vendeire que quita pas de charlar ; enganaire, -a. charlatana nf, cf Ubaud Dicort : « femme de charlatan, hâbleuse » TdF charlatanar / charlatanejar : « v intr et tr, faire le charlatan » ; quitar pas d'enganar q.q. (v. TdF jos ‘charlatanejar’) charlatanariá nf, cf Ubaud Dicort : « charlatanerie, v. braguetinada » (v. TdF) charlatanejar v : v. charlatanar. charlatanesc, -a adj, cf Ubaud Dicort : « charlatanesque » (Rapin) charlatanisme nm, cf Ubaud Dicort : « charlatanisme, v. alantariá » TdF charlejar (v. intr.) : quitar pas de barjacar, de babilhar. charlicòt nm, cf Ubaud Dicort : « mauviette, alouette des bois, oiseau » (v. TdF) charlòt nm : nom generic de mai d'una mena d'aucèls : (Glareola pratincola) ; (Charadrius hiaticula); (Charadrius apricarius) ; (Namerius arquatus); (Namerius phæopus) ; (Plegadis falcinellus) charlòt a cuol blanc nm, cf Ubaud Dicort : « chevalier cul-blanc, oiseau » TdF ‘charlot-à-cuou-blanc’ charlòt d’Espanha nm, cf Ubaud Dicort : « courlis vert, oiseau, v. bècamarina » (v. TdF) charlòt de garriga nm, cf Ubaud Dicort : « pluvier commun, oiseau, v. pluvièr » (v. TdF) charlòt de plaja nm, cf Ubaud Dicort : « petit chevalier aux pieds rouges » (v. TdF) charlòt gafarut nm, cf Ubaud Dicort : « bécasseau combattant, oiseau » TdF charlòt rós / charlòt verd nm, cf Ubaud Dicort : v. charlòt d’Espanha. (v. TdF jos ‘charlot-d’Espagno’) charlòt uèlh-de-perditz nm, cf Ubaud Dicort : « petit pluvier à collier, oiseau » (v. TdF) charlòt-becassina nm, cf Ubaud Dicort : « bécasseau cocorli, oiseau, v. pièchrós » (v. TdF) charlotet nm, cf Ubaud Dicort : « petit courlis, courlieu, oiseau » (v. TdF) charlotina : pluvièr pichon ; becarèl... (v. TdF) charlotina cendrosa : becarèl cendrós. charlotina grisa : siblarèla blanca (l.p.) (Totunus glottis) charmador, -doira adj e n, cf Ubaud Dicort : « charmeur, euse, qui emploie des charmes, qui charme » TdF charmaire, aira adj e n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui charme, v. embelinaire » (v. TdF) charmant, -a adj, cf Ubaud Dicort : « charmant, ante, v. agradiu, belòi » (v. TdF) charmantament adv, cf Ubaud Dicort : « d’une façon charmante » TdF charmantàs, -assa adj, cf Ubaud Dicort : « très charmant, tout à fait charmant, ante, v. belàs » (v. TdF) charmantet / charmantin, -a adj, cf Ubaud Dicort : « charmant, ante, gracieux, euse, en parlant d’un enfant ou d’une jeune fille, v. beloiet, polidet » (v. TdF jos ‘charmantoun’) charmantina nf, cf Ubaud Dicort : « mouchoir dont se coiffent les femmes » TdF charmanton, -a adj, cf Ubaud Dicort : v. charmantet. (v. TdF jos ‘charmantoun’) charmantonet, -a adj, cf Ubaud Dicort : « gentillet, ette, v. gracioset » (v. TdF) charmantòt, -a adj, cf Ubaud Dicort : v. charmantet. (v. TdF jos ‘charmantoun’) charmar v tr [« charmer, enchanter, ensorceler » TdF] : francisme, v. encantar, rabir, embelinar, etc. (v. Ubaud Dicort). charmar (se) v pron [« être charmé, se délecter » TdF jos ‘charma’] : v. chalar (se)). charme nm (v. Ubaud Dicort e L. 76) : « charme, enchantement, v. brèu 3 ; appas, attrait, v. gaubi » (v. TdF) charnèga nm e adj m, cf Ubaud Dicort : « métis de lévrier et de chien courant propre à la chasse dans les buissons ; homme hargneux, bourru, acariâtre » (Alibert). (v. charnègue) charnegaire nm : femnassejaire (v. TdF ‘charnigaire’) ; romegaire. charnegar (v. tr. e intr.) : caçar amb un bastard de lebrièr ; obténer quicòm a dich d'insistir ; romegar (v. TdF ‘charniga’) ; femnassejar. charnegós, -osa adj : ernhós, -osa / tissós, -osa ; « désagréable » (Alibert). charnegue (m. e f.) [charnègue / charnèga ? adj m e nm (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘charnigue’) : bastard de lebrièr ; persona vèdra. « charnièira » (fr) : v. frachissa - nosada - coblet. charòl nm, cf Ubaud Dicort : « pipit des buissons, spioncelle, spipolette, espèce d’alouette » TdF charpada nf, cf Ubaud Dicort : « gronderie, mercuriale » TdF charpadissa nf : semonsa, « gronderie perpétuelle, invectives » TdF. charpaire, -aira [~ -airitz] adj e n : persona que s'inquièta / que s'entaïna.
|
|
charpalha nf sing, cf Ubaud Dicort : « tas de gens déguenillés, lie du peuple, canaille, marmaille, plèbe » TdF ‘charpaio’ charpalhar (se) v pron, cf Ubaud Dicort : « se harpailler » TdF jos ‘charpaia (se)’ charpar 1 (v. tr.) : corroçar ; semonsar ; blaimar ; entaïnar. (v. TdF) charpar (se) v pron : s'entaïnar / s'inquietar (l.p.) « se quereller » TdF jos ‘charpa’ charpar 2 (v. intr.) (Alibert) : èsser despieitat, -ada ; èsser entaïnat, -ada. charpin [veire carpin] nm : mal roge (l.p.) (malautiá de la pèl) ; èrnha ; inquietud / lanha / preocupacion ; malviure. charpinada [veire carpinada] nf : brega / guirguilh ; querèla ; batèsta. charpinar [e derivats, veire carpinar, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : corroçar ; semonsar ; blaimar. charpinar [veire carpinar] (se) v pron : se querelar. charpinariá (veire carpinariá) nf : estat de q.q. qu'a las renas a causa del charpin. charpinós [veire carpinós], -osa adj : carpinós, -osa / ernhós, -osa. charpís nm, cf Ubaud Dicort : « charpie, v. escarpida ; brindilles mortes d’un arbre qu’on élague » (v. TdF) charra 1 nf : sauma ; charra 2 nf : granda flasca d'estanh o de coire ; gèrla per metre de vin ; airal pus prigond d'un estanh ; charra 3 nf : parladissa, « babil » TdF ‘charro 1’. charrabiat / charabiat ? nm, cf Ubaud Dicort : v. charabiat. charrada nf (v. Ubaud Dicort e Basic) : parladissa ; barjacada / bagol ; « sorte d’énigme » (v. TdF). charradeta nf, cf Ubaud Dicort : « petite causerie » TdF charradís nm / charradissa nf : longa parladissa. charragalh [charragal nm (v. Ubaud Dicort e Alibert)] : regòla curada per d'aigas d'auratge. charragalhar (abs. Dicort e TdF) (v. tr.) : ensarriar / curar de regolas. charragalhat, -ada (abs. Dicort e TdF) : curat, -ada de charragalhs. charragalhejar (abs. TdF e Alibert) : quitar pas d'ensarriar. charrairàs, -assa n, cf Ubaud Dicort : « grand causeur, bavard, arde » TdF charraire, -aira [~ -airitz] adj e n : barjacaire, -a. charramanha nm, cf Ubaud Dicort : « étameur ambulant » (Alibert) charramanhon nm (TdF e Azaïs ’charramagnou’ ; abs. Dicort) : estamaire ambulant. (v. charramanha) charrar 1 (v. intr.) : parlar ; barjacar ; corroçar ; blaimar ; charrar 2 (v. intr.) (Alibert) : se marfondre. charrariá nf, cf Ubaud Dicort : « causerie incessante, manie de causer » TdF charassejar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, jaser, jacasser, babiller » TdF charratge nm, cf Ubaud Dicort : « action de causer ; manie de gronder » TdF ‘charrage’ charre, -rra adj, cf Ubaud Dicort : « rustre, méchant ; vil, faible, de peu de consistance ; gris, ise » (v. TdF) charrèc nm, cf Ubaud Dicort : « ruisseau des rues » TdF charrin 1 (subs.) : èrnha. charrin 2, -a adj : ernhós, -osa / ernhut, -uda ; renós, -osa. charrinar (v. intr.) : èsser renós, -osa ; aver las renas. charrinariá : charpinariá (estat de lo qu'a las renas) charrinejar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, être maussade, murmurer » TdF charrit nm, cf Ubaud Dicort : « espèce d’oiseau qui se tient dans les prairies » TdF, « porzane, oiseau des marais, poule d’eau » (Palay) « charron » (fr.) : v. rodièr. charròt : rajolet que tomba d'una gargolha ; gargalh. charrotada : rajolet d'òli o de vinagre. charrotar (v. intr.) : pissolejar (s.f.) charrum nm sing, cf Ubaud Dicort : « amour de la causerie, babil » TdF chartèr [chàrter, cf Ubaud Dicort] nm (de l'angl. charter) : avion afretat per un grop. chartrós, -osa n : religiós, -osa d'un òrdre contemplatiu fondat per sant Brunon en 1084. chartrosa nf : convent de chartroses o de chartrosas ; liquor. « charvalin » : v. calivari. chas (prep) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : a cò de. « chasa » - « chasèla » : v. casa - casèla. chascun adj e pron indef : v. cascun o cadun, cf Ubaud Dicort. chaspaire, -aira [~ -airitz] adj e n : persona que palpa o que se palpa. chaspar (v. tr.) : palpar / paupar. chaspar (se) : se palpar / se paupar. chaspat, -ada : palpat, -ada. chaspatge nm, cf Ubaud Dicort : « action de palper, de tâter » TdF’ chaspejar (v. tr.) : quitar pas de palpar. chaspons (de -) loc adv (Honnorat, TdF, Azaïs ‘chaspoun (de -) : « à tâtons » TdF. [Ubaud Dicort : chaspons (d’a -)] Anar de chaspons, aller en tâtonnant ; au fig. hésiter. (v. Azaïs) chassa : cordilh a la cima d'un foet. chasselàs nm, cf Ubaud Dicort : « chasselas » (Laus) chasson nm, cf Ubaud Dicort : « ligneul, v. linhòl » (v. TdF) chastra : turga (feda estèrla) ; brusc / bornhon. (v. TdF ‘chastro’) chastràs nm, cf Ubaud Dicort : « gros mouton » (v. TdF) chastre 1 nm, cf Ubaud Dicort : « mouton qui a été coupé à l’âge de trois ou quatre ans » TdF ; « gros garçon, pataud » TdF suppl chastre 2 nm, cf Ubaud Dicort : « merle à collier blanc, oiseau, v. colaret 2 ; proyer, v. chic-perditz » (v. TdF ‘chastre 2’) chastron nm, cf Ubaud Dicort : « jeune mouton châtré » TdF chata 1 nf, cf Ubaud Dicort : « chatte, barque plate servant à charger ou à décharger les navires, plus grande que le lacon » (v. TdF ‘chato 2’) chata 2 nf, cf Ubaud Dicort : « jeune fille, sur les bords du Rhône, v. dròlla, filha, gojata, joventa » TdF ‘chato 1’ Chatbèrt Ramon : gramatician albigés de renom (1913-2005). chatilhon nm, cf Ubaud Dicort : « petite lamproie » TdF ‘chatihoun’ chatisa nf, cf Ubaud Dicort : « espièglerie, niche, mauvaise plaisanterie » TdF chatisièr, -ièira adj, cf Ubaud Dicort : « espiègle, malicieux, euse, qui aime à faire des niches » TdF chau ! interj, cf Ubaud Dicort : v. chòu. (v. TdF jos ‘chóu’) chauchabachàs nm, cf Ubaud Dicort : « pataugeur » TdF ‘chaucho-bachas’ chauchada nf, cf Ubaud Dicort : « ce qu’on foule en une fois » TdF chauchadoira nf, cf Ubaud Dicort : « fouloire de vendange » TdF chauchaespinas nm, cf Ubaud Dicort : « tâtillon, vétilleux, méticuleux » TdF ‘chaucho-espino’ chauchagrapaud nm, cf Ubaud Dicort : « engoulevent, crapaud volant, oiseau ; pressoir » (v. TdF ‘chaucho-grapaud’) chauchaiganha nm, cf Ubaud Dicort : « personne flegmatique » TdF ‘chaucho-eigagno’ chauchaire, -aira [~ -airitz] n : trolhaire, -a / caucaire, -a ; patolhaire, -a. chauchalana nm, cf Ubaud Dicort : « lambin, lendore, retardataire » TdF ‘chaucho-lano’ chauchamòrt nm, cf Ubaud Dicort : « sobriquet que l’on donne à des hommes qui ont une pâleur mortelle » TdF ‘chaucho-mort’ chauchar (v. tr. e intr.) : somsir ; pompir ; calcar / caucar ; trempar / salsar ; patolhar. chauchàs 1 nm : tautàs / fangàs / sompa ; ligàs (v. liga) chauchàs 2, -assa adj e n, cf Ubaud Dicort : « nigaud, aude » TdF ‘chauchas 2’ chauchatge nm, cf Ubaud Dicort : « action de fouler, de patauger, v. caucatge » (v. TdF ‘chauchage’) chauchavièlha nf, cf Ubaud Dicort : « être imaginaire qui s’accroupit sur la poitrine des personnes endormies et leur cause l’oppression connue sous le nom de ‘cauchemar’ ; incube, démon qui abusait des sorcières ; celui qui épouse une vieille femme » (v. TdF ‘chaucho-vieio’) chauchilh (e non pas « flaca d'aiga » (fr.)) : lac / pachòc. chauchilhar (v. intr.) : patolhar. chauchimèia nf, cf Ubaud Dicort : v. chichomèia. chauchinar (v. tr.) : patolhar ; manejar a la bocharda. chauchinat, -ada : sabracat, -ada. chauchòla nf, cf Ubaud Dicort : « sauce abondante, v. saussòla, soupe au vin [v. chauchòla (far -)] ; fadaise, vétille, niaiserie, baliverne, sornette » (v. TdF) chauchòla (far -) : far chabròt ; chaucholar. v. çaijos. chaucholar (v. tr.) : trempar de pan dins una salsa o dins de vin. chaucholhada nf, cf Ubaud Dicort : « patrouillis » TdF ‘chauchouiado’ chaucholhaire, -aira adj e n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui patrouille, tripotier, ière, v. tripotaire » (v. TdF) chaucholhar v, cf Ubaud Dicort : « v intr et tr, patrouiller, tripoter, v. chauchilhar » (v. TdF) chauchon nm, cf Ubaud Dicort : « petite fille qui néglige sa toilette, souillon, tortillon, trousse-pète » (v. TdF) chauchonet nm, cf Ubaud Dicort : « petit souillon, salisson » TdF chaudèl / chaudèl banut : bescuèch de tres banas. chaudelaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « marchand, marchande d’échaudés » TdF chaudelet : chaudèl pichonèl. chaudelièr, -ièira : persona que fa o que vend [v. chaudelaire] de chaudèls. chauma nf, cf Ubaud Dicort : « cabane où l’on se repose ; méridienne, sieste ; chômage, cessation ; lieu où les troupeaux vont se reposer pendant la chaleur » (v. TdF ‘chaumo’) (v. cauma 1) chaumir v, cf Ubaud Dicort : « v tr et intr, flétrir, se consumer, se chêmer » TdF chaupar v, cf Ubaud Dicort : « v intr et tr, cosser, heurter de la tête ; attraper, saisir » TdF chaupet 1 nm, cf Ubaud Dicort : « piston de pompe » TdF chaupet 2 nm, cf Ubaud Dicort : « chopine » TdF ‘chaupet 2’ chaupetejar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, chopiner » TdF chaupiassa nf, cf Ubaud Dicort : « guenipe, souillon, femme qui néglige sa mise ou sa tenue » TdF chaupicar v : v. chaupinar. chaupilh (non preconizat Dicort) e derivats : v. caupilh e derivats. chaupin nm (Alibert) : fangàs ; lesca de pan de la bolhabaissa. (v. TdF ‘chaupin’) chaupinada nf, cf Ubaud Dicort : « ce qu’on foule en une fois ; rixe, querelle » TdF ; « Una chaupinada, une prostituée » TdF jos ‘chaupina’ chaupinadissa nf, cf Ubaud Dicort : « partie foulée, pressée, froissée » TdF chaupinaire, -aira (~ -airitz) n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui foule aux pieds, caucaire » TdF |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|