axat, -ada (abs. Dicort) : centrat, -ada sus una idèa màger. (v. axar)
Axat : localitat d'Aude (Occitània)
axe 1 (abs. Dicort) : aissèl ; pèça que i s'articulan d'autras pèças (v. ais 1, aissèl) ;
axe 2 (en matematica e fisica) nm, cf Ubaud Dicort) : linha que passa pel centre ; grand via (v. la nòta de grand)
Axe optic.
Axe visual.
Axe pupillar.
axèl : figura de patinatge artistic.
axenia : qualitat de çò axenic ; condicions de vida sens cap de bacteria, cap de fonge, cap de virus (lat.)
axenic, -a : esteril, -a (sens cap de gèrme).
Ambient axenic de laboratòri.
AXI- : forma prefixada del latin axis (axe) v. axifòrme.
axial, -a : relatiu, -iva a un axe ; segon un axe.
Esclairatge axial.
axifoïdisme : manca d'apendix xifoïde.
axifòrme, -ma : de la forma d'un axe.
axillar, -a [axillari, -ària, cf Ubaud Dicort] adj : relatiu, -iva a l'aissèla ; lateral, -a.
Pilositat axillara.
Artèrias axillaras.
Glandolas axillaras.
Borron axillar.
Plumas axillaras.
aximetric, -a : simetric, -a amb un axe.
axinita : borosilicat d'alumini e de calci, amb de fèrre e de manganèsa.
axiologia : sciéncia de las valors moralas.
axiologic, -a : relatiu, -iva a l'axiologia.
axiologicament : d'un biais axiologic.
axiòma (m.) : proposicion evidenta ; proposicion indiscutida admesa per totes ; principi primièr pausat ipoteticament a la basa d'un sistèma deductiu.
axiomatic, -a adj : relatiu, -iva a un axiòma.
Una vertat axiomatica.
axiomatica nf, cf Ubaud Dicort : « axiomatique » (Rapin)
axiomaticament : d'un biais axiomatic.
axiomatizacion : elaboracion d'un sistèma d'axiòmas.
axiomatizar (v. tr.) : elaborar un sistèma d'axiòmas.
Axiomatizacion de la logica.
axiomètre : aparelh per far conéisser a distància la posicion del governalh d'un naviri.
axis (lat.) : vertèbra segonda del còl.
AXO - AXONO- : formas prefixadas del grèc axòn, -ònòs (axe)
axoïde, -da : que revèrta un axe ; relatiu, -iva a la vertèbra segonda del còl.
axolòt (abs. Dicort) : mena de baba que se pòt reproduire sens passar per l'estat adult [Rapin, Per Noste : axolòtl « axolotl »].
axonometria : mòde de representacion grafica d'una figura de tres dimensions.
axonometric, -a : relatiu, -iva a l'axonometria.
Projeccion axonometrica.
axonomòrf, -fa : caracteristica de la raiç (racina) o del racinum que son axe màger es plan mai desvolopat que sas raiças lateralas.
Racinum axonomòf.
Raices axonomòrfas.
azalèa (f.) : mena de flor. (Azalea procumbens)
Azam (varianta d'Adam) : prenom ; nom de familha.
azard (m.) (de l'arab AZ-ZAHR) : astre / fortuna / escasença ; bonastre ; malastre.
Per azard : per còp d'astre / per espava.
Capitèri per azard.
azardaire, -aira / azardièr, -ièira (adj. e subs.) : que risca ; persona que risca. (v. TdF jos ‘asardaire’)
azardar (v. tr.) : riscar.
Cal ben azardar quicòm, dins la vida.
azardar (s') : se riscar.
azardat, -ada : riscat, -ada.
azardièr, -ièira adj e n, cf Ubaud Dicort : v. azardaire.
azardivol, -a adj / azardívol adj (m. e f. (v. -ÍVOL)) : azardós, -osa..
Tròp azardivol, faguèt quincanèla.
azardós, -osa adj : riscós, osa.
Comportament azardós.
Entrepresa azardosa.
azardosament : d'un biais azardós.
Azemar / Ademar (los 2, abs. Dicort) : prenom. (v. Asemar)
azeotròp, -a adj, cf Ubaud Dicort : « azéotrope » (Rapin)
Azerbaidjan : republica de l'anciana U.R.S.S.
azerbaidjanés, -esa (adj. e subs.) : relatiu, -iva a Azerbaidjan ; sortit, -ida d'Azerbaidjan.
azèri adj (dels dos genres) , cf Ubaud Dicort : « azéri ». (v. azerbaidjanés)
azeròla : frucha de l'azerolièr.
azerolièr : albespin de la frucha jauna (Crataegus azarolus)
azim [adj m e nm, cf Ubaud Dicort], -a (adj.) : pastat, -ada sens levat (pan, torta)
Pan azim, pain azime. (v. TdF)
Azims (los -) : la fèsta josieva dels pans sens levat. (v. çai sus)
azimut : angle dièdre que, amb lo meridian d'un lòc, forma lo cercle vertical que passa per un punt de l'esfèra celèsta o de la superficia de la Tèrra.
Azimut magnetic.
Dins totes los azimuts : dins totas las direccions.
azimutal, -a : relatiu, -iva als azimuts ; que correspond a la definicion o a la mesura dels azimuts.
azimutat, -ada (abs. Dicort) : caluc, -uga (tocat de la coeta de l'anhèla)
AZO- : forma prefixada del mot azòt, utilizada per formar de compausats que contenon d'azòt.
azoamilia : estat de la cellula que pèrd mai de glicogèn que çò que ne ganha.
azobenzèn : compausat d'azòt e de benzèn.
azoïc, -a adj : anterior a l'aparicion dels primièrs èssers animats ; natura d'un airal privat d'animals o d'un terren privat de fossils ; natura d'unes compausats organics azotats.
azòla (plt.) : (Azolla filiculoides) / (A. Majellanica) ; (A. caroliniania) / (A. microphylla)
azoospermia : abséncia totala d'espermatozoïdes dins l'espèrma.
azòt (subs. m.) : nitrogèn. (# asòt)
azotacion : fixacion d'azòt liure pels èssers vius qu'assimilan pas d'aliments azotats.
azotar (v. tr.) : metre d'azòt.
azotat 1 (subs. m.) (abs. Dicort) : nitrat (sal o estèr de l'acid azotic) (v. nitrat 1 (v. Ubaud Dicc. scient. p. 324))
azotat 2, -ada adj, cf Ubaud Dicort : que conten d'azòt.
Aliment azotat.
azotemia : preséncia dins lo sang de produits d'excrecion azotada (urèia, urats...) ; son taus.
azotemic, -a : relatiu, -iva a l'azotemia.
Sindròme azotemic : iperazotemia.
Comà azotemica / subèc azotemic.
Coeficient azotemic.
azotic, -a : relatiu, -iva a l'azòt ; nitric, -a.
Acid azotic.
azotimètre (abs. Dicort) : aparelh per dosar l'azòt. (v. nitromètre)
azotina : explosiu compausat de nitrat sodic, de carbon, de sofre e de petròli.
azotit (abs. Dicort) : nitrit.
azotizar (v. tr.) (abs. Dicort) : nitrogenar.
azotobactèri (m.) : bacteria que viu dins la tèrra e que pòt fixar l'azòt de l'aire.
azotobacteriacèas (f. pl.) : familha de bacterias.
azotomètre (abs. Dicort) : aparelh per dosar l'azòt dins una substància organica. (v. nitromètre)
azotorrèa : augmentacion de la quantitat d'azòt contenguda dins las matèrias fecalas en comparason de l'azòt alimentari.
azotós, -osa adj : nitrós, -osa (que conten d'azòt)
azotur : nitrur (sal de l'acid azotidric)
azoturia : excès d'urèia dins las urinas ; quantitat d'azòt eliminada per las urinas.