|
|
|
|
|
|
arregussar [veire regussar, cf Ubaud Dicort] / regussar (v. tr.) : rebussar. Arregussèt sos cotilhons per sautar lo rèc. arregussar (s') [veire se regussar] / se regussar v pron : se rebussar (relevar sa rauba, sas margas, son cotilhon...) arreiracion (abs. Dicort) (t. tecn. med.) : deficit mental congenital. arreirar (v. tr. e v. intr.) (Alibert ; abs. Dicort) : laissar enrè ; atardivar ; « être en arrière » TdF. (v. arrieirar) arreirar (s') v pron (Alibert ; abs. Dicort) : demorar enrè ; s'atardivar.(v. arrieirar (s’)) arreirat, -ada (abs. Dicort) : demorat, -ada enrè ; atardivat, -ada ; « qui n’est pas payé ou n’a pas payé à l’échéance » TdF jos ‘arreira’. (v. arrieirat) arreiratge nm (Alibert) : « action d’arriérer ; arriéré ; arrérages », partida de renda o de pension que demòra de pagar. (v. TdF ‘arreirage’) arreiratges / arrieiratges nm pl, cf Ubaud Dicort : v. arreiratge. arrèire (adv.) : enrè ; a rèire / tornar / tornarmai. arreirotge, -otja adj : tardiu, -iva ; de rèiresason. arrelenquir v, cf Ubaud Dicort : v. relenquir. (v. TdF jos ‘relenqui’) arremaisadís (abs. Dicort) : montet. (v. arremosadís) arremaisant, -a (abs. Dicort) : estalviaire, -a. (v. arremosant) arremaisar / arremaisir (v. tr.) (los 2, abs. Dicort) : rengar ; claure ; reclamar ; estalviar. (v. arremosar) Arremaisèt lo tractor dins l'ancian carretial. arremaisar / arremaisir (s') v pron (los 2, abs. Dicort) : s'abrigar ; s'amaisar ; se recaptar ; s'amatar ; se plantar per far pàisser. (v. arremosar (s’)) S'arremaisèt dins son ostal e se clavèt dedins. arremaisat, -ada / arremaisit, -ida adj (los 2, abs. Dicort) : recampat, -ada ; recaptat, -ada ; amontetat, -ada. (v. arremosat) arremar v, cf Ubaud Dicort : v. ramar. (v. TdF jos ‘rama’) arremàs nm, cf Ubaud Dicort : v. ramàs. (v. TdF jos ‘ramas’) arremassar v, cf Ubaud Dicort : v. remassar. (v. TdF jos ‘remassa’) « arremassir » (s') v : v. ermassir (s’). arremicolar (s') : s'acoconar ; s'arrucar ; s'aclatar. L'aucelon desalat s'arremicolèt darrièr una mota. arremicolons (d'-) adv : acoconat, -ada. arremida nf, cf Ubaud Dicort : « pensée irréfléchie, lubie, v. refolèri » (v. TdF suppl) arremidar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, avoir des lubies » TdF suppl arremolinar (abs. Dicort) (v. intr.) : v. remolinar. arremolit, -ida adj : avid,-a ; golafre,-a / golibaud,-a ; bramafam, « âpre à la curée, sans pudeur » (v. TdF jos ‘remoulu’). arremolitge : aviditat ; cupiditat ; gelosiá. arremolut, -uda adj, cf Ubaud Dicort : v. arremolit. (v. TdF jos ‘remoulu’) arremós / remós, -osa adj (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘remous’) : v. remós. « arremós, -osa » : v. arremaisat – arremaisit (los 2, abs.Dicort). arremosadís nm, cf Ubaud Dicort : « amas » TdF arremosant, -a adj, cf Ubaud Dicort : « ramasseur, euse, économe » TdF arremosar ~ remosar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, mettre en lieu sûr, mener à bord, serrer, entasser, amasser du bien, économiser » (v. TdF jos ‘arremousa). arremosar (s’) / arremosir (s’) v pron, cf Ubaud Dicort : « se réfugier, s’abriter ; rentrer au repos, se blottir, se tapir ; s’arrêter pour paître » (v. TdF jos ‘arremousa’). « arremosar (s’) / arremosir (s’) » : v. arremaisar (s') / arremaisir (s’) (los 2, abs. Dicort). arremosat, -ada / arremosit, -ida part pas e adj : « réfugié, abrité, serré ; apaisé, calmé, ée » (v. TdF jos ‘arremousa’) arremosir (s’) v pron : v. arremosar (s’) arremosit, -ida adj, cf Ubaud Dicort : v. arremosat. « arremosit, -ida » : v. arremaisat - arremaisit (los 2, abs. Dicort) arrenament nm : desrenament.. arrenar (v. tr.) : desrenar (R. V, 81) ; avencar. (v. TdF ‘arrena 1’). (# arretnar, arenar) arrenar (s') v pron : se desrenar (s'afrabar los rens) ; s'afaissar (R. III, 250) ; « échouer » TdF jos ‘arrena 1’. arrenat, -ada adj : t. a. çaisús, « éreinté, ée » TdF. arrendable, -bla adj, cf Ubaud Dicort : « qui peut s’affermer, à louer » TdF arrendador 1, -doira adj, cf Ubaud Dicort : « à arrenter » (L. 27) arrendador 2 nm, cf Ubaud Dicort : « fermier, amodiateur » (L. 27) arrendaire, -aira n : persona que lòga son ben a q.q. (t. a.) ; persona que paga una renda en logacion d'un ben. arrendament : logar un ben a q.q. contra una renda. arrendar (v. tr.) : afermar. arrendatge : logacion. arrendièr, -ièira n : logatari, -ària. arrendre v : v. arredre. arrendre (s') : v. arredre (s’). arrendut, -uda adj : v. arredut, -uda. arrenga : renda en blat (v. TdF). (# arenga) arrengadís nm / arrengament (v. arrengament) : acomodament, « chose arrangée, arrangement » TdF jos ‘arrenjadis’. arrengaire, -aira n : q.q. qu'arrenga, que repara ; sanaire, -a. arrengament nm : « arrangement, transaction ; mise, toilette ; ordre, tenue, esprit de conduite » TdF jos ‘arrenjamen’ arrengar [ ~ enrengar (v. Ubaud Dicort e TdF jos ‘arrenja’)] (v. tr.) : aplechar ; adobar ; ajustar ; reparar ; esterlejar (mauras, catas, canhas...) (# arengar) arrengar (s') : s'endevenir ; se melhorar ; s'ajustar ; s'acomodar. arrengat, -ada : t. a. d'arrengar. arrengatge : accion o resulta d'arrengar ; atrencadura. arrenguieirada : rengada. arrenguieirar (v. tr.) : metre en rengas ; enreguetar ; entieirar. arrenguieiratge : alinhament. ARRENO- : forma prefixada del grèc arrhèn, arrhenòs (mascle) arrenoblastòma (m.) : tumor benigna de l'ovari que lo masculiniza. arrenogenia : produccion exclusiva de mascles per fecondacion normala. arrenosar (v. tr.) : far venir ernhós, -osa ; far venir renós, -osa. arrenosat, -ada : ernhós, -osa ; renós, -osa. arrenosir v, cf Ubaud Dicort : v. arrenosar. (v. TdF jos ‘arrenousa’) arrenotoquia : produccion exclusiva de mascles per partenogenèsi. arrèst : pausa ; arrestada ; tanca / tancada ; arrestador ; retenedor ; decision ; sasida. |
|
arrèstabuòu(s) nm, cf Ubaud Dicort : « arrête-bœuf, bugrane, plante » TdF ‘arresto-biòu’ arrestacion : accion o resulta d'arrestar. arrestada nf, cf Ubaud Dicort : « temps d’arrêt, halte » (v. TdF) arrestador nm, cf Ubaud Dicort : « tout ce qui arrête ou interrompt, obstacle ; lieu où l’on s’arrête, station ; petite chaussée » (v. TdF) arrestaire, -aira n: t. a. d'arrestar ; « voleur de grand chemin » TdF. arrèstament nm, cf Ubaud Dicort : « action d’arrêter, arrestation, arrêt, saisie-arrêt » TdF arrestancar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, retenir par une écluse, arrêter, étancher » TdF arrestar (v. tr. e intr.) : tancar ; estacar ; decidir ; reglar ; conclure. arrestar (s') : far una pausa ; se plantar ; se decidir. arrestason nf, cf Ubaud Dicort : « arrêt, halte » (L. 27) arrestat 1 (m.) : decision d'una autoritat. Un arrestat del consol (L. 92). arrestat 2, -ada adj : t. a. d'arrestar. arrestatge nm, cf Ubaud Dicort : « droit d’arrestation » (L. 27 jos ‘arestatge’) « arretir» e derivats : v. arregdir e derivats. arretirar v, cf Ubaud Dicort : v. retirar. (v. TdF jos ‘arretira’) arretnador : boton del bast per estacar las renas. arretnar (v. tr.) : reténer amb las renas ; estacar las renas al bast (v. TdF ‘arrena 2’). (# arrenar) arretnar (s’) v pron : « se redresser, se cambrer, se raidir » TdF jos ‘arrena 2’ arrèu / d'arrèu / tot arrèu / adereng (adv.) : de contunh. arrevanat, -ada adj, cf Ubaud Dicort : (v. arrabanat) arrevèrs (adv.) (abs. Dicort) : a l'arrevèrs / al senscontra / al revèrs. (v. revèrs 4 (al -)) arri 1 nm, cf Ubaud Dicort : « erreur, écart » TdF ‘arri 2’ arri ! 2 (interj.) (R. II, 127) : anem ! / ardit ! / en avant ! (v. TdF ‘arri 1’) arriaire nm, cf Ubaud Dicort : « celui qui soigne les bestiaux, qui leur donne à manger dans la crèche » (v. TdF) ; « celui qui harnache les bestiaux » (Alibert) arrialar (s') : prene son cors (aiga) ; sègre son cors (èrsa de mar) L'aiga a pas besonh de tu per s'arrialar. arrian, -a (partesan de l’arrianisme) adj e n, cf Ubaud Dicort : « arien, -enne » (v. Rapin). (v. arian 2) arrianisme nm, cf Ubaud Dicort [arr- en cat. e cast.] : « arianisme » (Rapin). . (v. arianisme) arriar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, gouverner, conduire ou soigner les bestiaux » TdF arriat nm, cf Ubaud Dicort : « baudet, âne ; embarras, attirail » TdF arriatge nm, cf Ubaud Dicort : « soins relatifs aux bestiaux, train, ménage ; équipement, ajustement » TdF ‘arriage’ arriba nf : costat d'un naviri virat cap al ribatge (R. V, 92). arribada 1 nf (R. V, 92) / arribatge (v. arribatge 1) : « arrivée ; t. de mar., arrivage ; mouvement de rotation d’un vaisseau qui fait du sillage ; avenue, allée » TdF ‘arribado’ ; « (fait d’approcher) approche » (Basic) arribada 2 nf : racion del bestial. arribadet, -a adj, cf Ubaud Dicort : « assez bien repu, ue » TdF jos ‘arriba’ arribador nm, cf Ubaud Dicort : « lieu où les bateaux peuvent aborder » (L. 28) arribaire 1, -aira : persona qu'arriba 1 ; arribaire 2, -aira n : persona qu'apastura. arribal 1 nm [veire riba, cf Ubaud Dicort] : lo ribatge ; l'arribatge (mar.) arribal 2 nm, cf Ubaud Dicort, -a : sadol, -a « bon repas » (v. Vayssier ‘orribál’). arribament : accion d'arribar (mar.) arribança nf, cf Ubaud Dicort : « arrivisme » (Lexic M. Roqueta) arribant, -a adj e n, cf Ubaud Dicort : « arrivant, ante » TdF arribar 1 (v. intr. e tr.) : ; aténger ; pervenir ; avenir ; cambiar de direccion (naviri) « changer la direction d’un navire, pour augmenter l’effet du vent sur les voiles » ; ganhar, tocar la riba o lo ribatge ; butar cap a la riba, cap al ribatge. (v. TdF ‘arriba 1’) Lo naviri a arribat plan coma cal. arribar 2 (v. tr.) : apasturar ; assadolar. arribar (s') : s'apasturar ; s'assadolar. Se son plan arribadas las fedas. arribat 1, -ada (p.p.) : totas las accepcions del vèrb arribar 1 ; qu'a cambiat, -da de direccion (naviri ; nau) (v. arribar 1). arribat 2, -ada : apasturat, -ada. (v. arribar 2) arribatge 1 nm : « arrivage » TdF ‘arribage’ arribatge 2 nm : « action de donner à manger aux animaux »’; lo repais d'un animal. (v. TdF jos ‘arribage’) arribau ! interj, cf Ubaud Dicort : « cri qu’on pousse contre le loup » TdF ‘arribau 1’ arribisme nm, cf Ubaud Dicort : « arrivisme » (Rapin). (v. arribança) arribista adj e n adj e n, cf Ubaud Dicort : « arriviste » (Rapin) arrieirar v : v. arreirar. arrieirat 1, -ada adj : arreirat. arrieirat 2 nm, cf Ubaud Dicort : « L’arrieirat, l’arriéré » (v. TdF jos ‘arreira’) arrieiratges nm pl : v. arreiratges. arrièr (adv.) [e nm], v. Ubaud Dicort : enrè. A l’arrièr / en arrièr, en arrière. Anar d’arrièr, aller à la selle. Faire lo pè en arrièr, saluer en traînant le pied. Tirar pè arrièr, reculer, faire faux bond. Tornar per arrièr, retourner en arrière. (v. Ubaud Dicort e TdF jos’arrié’) arrigolar (v. tr.) : repasimar ; assadolar ; bandar ; embestiar. arrigolar (s') : s'embucar ; s'assadolar ; se bandar. S'arrigola un pauc cada jorn. arrigolat 1 nm : sadol ; bandada ; alassament ; fatiga ; refasti. arrigolat 2, -ada adj : repasimat, -ada ; bandat, -ada. arrigolatge nm, cf Ubaud Dicort : « bombance, ripaille » (L. 28) arrimada (abs. Dicort) : accion o resulta d'arrimar o de s'arrimar. (v. arrimatge) arrimaire, -aira : persona qu'arrima la carga d'un naviri. arrimar (v. tr.) : estacar solid la carga d'un naviri ; arrengar la carga. arrimatge : accion o resulta d'arrimar una carga. « arriponchon » : v. reponchon. arriscar (v. tr. e intr.) : riscar ; azardar. arriscar (s') : s'azardar ; se riscar. arrisentar (s') : prene un aire risent. arrispar (v. tr.) : agripar ; atrapar. arròba nf (< esp) : (informatica) « arrobase @ » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 145) |
|
|
|
|
|
|