arbal nm : « fier-à-bras » (v. Alibert), fòrt dels braces (e non pas « fièr a braç » (fr.)).

arbalèsta (abs. Dicort) e derivats (R. II, 173 - L. 26) : mots de formacion populara. v. arcbalèsta [arcbalesta] e derivats.

arbalestada (abs. Dicort) : còp d'arbalèsta ; portada d'una arbalèsta. (v. arcbalestada)

arbalestièr / arbalestrièr (los 2, abs. Dicort) : soldat armat d'una arbalèsta ; pèça de fustam. (v. arcbalestièr)

« arban » : v. amban.

arbanèl : mena de planta de mar que se'n pessan los anets.

arbari nm : desviadura ; destorn / contorn ; vòlta.

Arbaud (d') Josèp : autor occitan de Provença (1834-1917).

arbelha : gèissa (Lathyrus cicera)

arbièr nm / arbilha nf, cf Ubaud Dicort : « argent, monnaie, en style familier » (v. TdF jos ‘arbiho’)

arbilhar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, graisser » (L. 26)

arbilhon nm, cf Ubaud Dicort : « petite monnaie » TdF arbihoun’

arbitrable, -bla : que pòt èsser arbitrat, -ada.

arbitracion nf, cf Ubaud Dicort : « arbitracion » TdF

arbitrada nf, cf Ubaud Dicort : « jugement, opinion » TdF

arbitrador, -doira adj, cf Ubaud Dicort : « qui peut ou doit être estimé, jugé, ée » TdF

arbitraire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui juge, qui estime comme arbitre, amiable compositeur » TdF

arbitral, -a : relatiu, -iva a la decision de l'arbitre.

arbitralament : per l'intermediari d'un arbitre.

arbitrament nm, cf Ubaud Dicort : « jugement arbitral, v. arbitratge » (v. TdF)

arbitrar (v. tr.) : decidir en qualitat d'arbitre.

arbitrari, -ària : que depend pas que de l'arbitre ; decision presa sens téner compte de la justícia, de la vertat o de la rason.

Decision arbitrària.

arbitràriament : d'un biais arbitrari.

arbitratge : accion o resulta d'arbitrar.

arbitre, -tra (jutge) n, cf Ubaud Dicort : persona que decidís en cas de litigi.

La decision de l'arbitre agradèt pas a degun.

arbitri nm, cf Ubaud Dicort : « avis, opinion, pensée » TdF

Liure arbitri, franc arbitri, libre arbitre. (Rapin)

arboç : mena d'arbrilhon (Arbutus unedo)

arboça : frucha de l'arboç.

arbocet 1 nm, cf Ubaud Dicort : « arbousier » (v. TdF arbousset’)

arbocet 2 / arbocièira : airal plantat d'arboces.

arbois nm : (vin), cf Ubaud Dicort, « arbois (39) »

arbolic nm, cf Ubaud Dicort : « un rien de temps, v. passada » (v. TdF suppl)

arboradura [ ~ auboradura, cf Ubaud Dicort] nf : ereccion ; « manoeuvre pour élever une chèvre » TdFaubouraduro’.

Auboradura d’una crotz, érection d’une croix. (v. TdF)

arboraire [ ~ auboraire, cf Ubaud Dicort], -aira n : q.q. que quilha quicòm. (v. TdF aubouraire’)

arborar [ ~ auborar, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : enartar ; mastar ; quilhar ; soslevar ; enauçar ; erigir.

Arborar una escomesa : relevar un endemesi.

arborar [ ~ auborar] (s') v pron : se levar ; se quilhar ; s'alevar (temps)

Cresi que lo temps se vòl arborar.

arborat ( ~ auborat), -ada adj : quilhat, -ada.

arboratge [ ~ auboratge, cf Ubaud Dicort] nm : accion de quilhar quicòm.

arborescéncia : estat o qualitat d'èsser arborescent ; forma arborescenta.

Las meravilhosas arborescéncias del gibre.

arborescent, -a : que revèrta la forma d'un arbre.

ARBORI- : forma prefixada del latin arbor, -oris (arbre)

arboricida (adj. e subs. m.) : que tua los arbres.

Poison arboricida.

Fonges arboricidas.

arboricòla adj (m. e f.) : que viu dins los arbres.

Aucèls arboricòlas.

Monins arboricòlas.

arboricultor, -tritz : persona especializada en arboricultura.

arboricultura : cultura dels arbres e, mai que mai, dels arbres fruchièrs.

arborifòrme, -ma : de la forma d'un arbre.

arborilha nf, cf Ubaud Dicort : « arbres en général ; bocage » TdF arbouriho’

arborilhaire nm, cf Ubaud Dicort : « voleur de fruits, maraudeur » TdF arbourihaire’

arborilhar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, courir les champs pour voler les fruits, marauder » TdF arbouriha’

arborista n (dels dos genres) , cf Ubaud Dicort : « arboriculteur » TdF

arborizacion : dessenh natural que revèrta de ramificacions d'arbre dins d'unes minerals fossils ; ramificacion aparenta de las venas capillaras dins d'unes estats inflamatòris.

arborizat, -ada : que revèrta la forma d'un arbre.

arbostèri nm, cf Ubaud Dicort : « voûte, crypte, tombeau » (Boucoiran)

arboviròsi (f.) : malautiá transmesa als vertebrats pels artropòdes.

arbrada nf / arbrat nm, cf Ubaud Dicort : « charge ou produit d’un arbre, en fruit ou en feuilles » (v. TdF jos ‘aubrado’)

arbralha (nf sing) / arbresta nf / arbrum nm sing / arbrariá (v. arbrariá) : totes los arbres.

arbram nm sing, cf Ubaud Dicort : « les arbres pris collectivement » TdF aubran’

arbrar (v. intr.) : « s’élever ou produire comme un arbre dans ce vers... » (v. TdF aubra’) quilhar / cabrar sus un arbre.

arbrar (s) : se quilhar, « se desser comme un arbre ou contre un arbre » / se cabrar / se quilhar sus un arbre. (v. TdF jos ‘aubra’)

S'anèt arbrar l'agaça sus la branca pus nauta.

arbrariá nf, cf Ubaud Dicort : « réunion d’arbres » TdF aubrarié’

arbrat nm /  arbram (v. arbram) : la frucha d'un arbre. (v. jos arbrada)

arbratèl nm, cf Ubaud Dicort : « petit arbre » (Alibert)

 

 

arbratge nm, cf Ubaud Dicort : « massif d’arbres » TdF aubrage’

arbre : la planta lenhosa pus bèla, constituïda de raiças, d'una camba gròssa e de brancas ; mast ; ais de maquina.

arbre argentat : arbre del paradís (Alaeagnus angustifolia)

arbre blanc : pibol blanc (Populus alba)

arbre de gàbia : l'arbre grand (mar.)

arbre de Judàs (l.p.) : (Cercis siliquastrum)

arbre de l'amor : (Cercis siliquastrum)

arbre de la notz muscada : (Myristica fragrans)

arbre de la notz vomica : (Strychnos nux-vomica)

arbre de la sabla : (Ephedra distachia)

arbre de la seda : (Gomphocarpus fruticosus)

arbre de la tinta : (Phytolacca decandra)

arbre de la vida : (Thuia occidentalis) ; (T. orientalis)

arbre de las cagaraulas (plt.) : (Gledistria triacantha)

arbre de mar : mena d'animal de las mars caudas.

arbre de Nadal : avet decorat per la fèsta de Nadal.

arbre de pebre : (Agnus castus)

arbre del pan : (Artocarpus altilis)

arbre del paradís : cinamom (Alaeagnus angustifolia)

(I a tot un fum d'autres arbres aital qu'es pas possible d'enclaure aicí, qu'un diccionari es pas una enciclopedia.)

arbre drech : jòc de dròlles.

Nos alassàvem pas jamai de far l'arbre drech.

arbre genealogic : representacion grafica de la genealogia d'una familha.

arbre jasent : arbre motor (mar.)

arbre mèstre : mast grand.

arbre sant nm, cf Ubaud Dicort : « lilas de Perse, azedarach, arbrisseau » TdF aubre-sant’

arbrejaire, -aira : « celui, celle qui grimpe sur les arbres avec agilité » TdF

arbrejar (v. intr. e tr.) : montar pels arbres « … pour en cueillir les fruits ou les feuilles ; garnir d’arbres » TdF.

arbresta nf, cf Ubaud Dicort : « les arbres » (Alibert). (v. arbralha)

arbret nm / arbrilh (abs. Dicort) : arbre pichonèl.

arbricèl : arbrilhon / arbust.

arbrilha nf sg, cf Ubaud Dicort : « les arbustes et arbres en général » TdF aubriho’.  arbrilha : v. arbralha.

arbrilhon : arbricèl / arbust.

arbron nm, cf Ubaud Dicort : « petit arbre, arbre chétif » TdF aubroun’

arbrós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : « planté d’arbres, couvert d’arbres » TdF aubrous’

arbrum nm sing, cf Ubaud Dicort : « les arbres » (Alibert).:(v. arbralha)

arbudèl nm, cf Ubaud Dicort : « boudinière, entonnoir à faire du boudin » TdF

arbuscul : organ fòrt pichon ramificat en forma d'arbre.

arbust : planta lenhosa de pauc d'auçada.

arbustiu, -iva : relatiu, -iva a un arbust ; que se compausa d'arbusts.

arbustifòrme, -ma : de la forma d'un arbust.

arc : mena d'arma ; linha corba ; vòuta cintrada ; arcada ; arcolan.

L'arc de triomf.

arc botant nm, cf Ubaud Dicort : v. arcbotant.

arc de Sant Martin nm, cf Ubaud Dicort : « arc-en-ciel, dans le haut Languedoc, v. arc de seda » (v. TdF arc-de-Sant-Martin’)

arc de seda nm, cf Ubaud Dicort : « arc de soie) arc-en-ciel, v. arcolan » (v. TdF arc-de-sedo’)

arc de tèrra : arcielon (arcolan d'aigatge sul pelsòl)

arc rot nm, cf Ubaud Dicort : « (archit.) arc brisé » (v. rot)

arcbotant [arc botant] nm : element de construccion en forma d’arc.

ARCA : forma sufixada del grèc arkhein (comandar) v. monarca.

arca 1 nf : arcada ; arcolan ;

Un pont de tres arcas.

arca 2 nf : còfre de fust.

Una arca de garric.

L'arca d'Aliança.

L'arca de Noè.

arcabòt nm, cf Ubaud Dicort : « maquereau » (L. 27)

arcabusa : mena d'arma d'autres còps.

arcabusada : anciana arma de fuòc.

arcabusièr : soldat armat d'una arcabusa.

arcada 1 nf : « arcade » ; arquet / arcanèl ; arc de sant Martin / arc de seda ; braça ; braçada, « t. de nageur, nagée » (v. TdF).

arcada 2 (contengut d’una arca 2) nf, cf Ubaud Dicort : « contenu d’un coffre » (Sèrras-Ess.)

arcade, -da adj e n, cf Ubaud Dicort : « arcadien, enne » TdF

arcadièr nm, cf Ubaud Dicort : « marchand des halles, étalagiste qui suit les marchés ou les foires » TdF

arcadisme nm, cf Ubaud Dicort : « (art) arcadisme »

arcadon : escalièr de bast.

arcadura : çò en forma d'arc ; corba ; corbadura.

arcaïc, -a : que ten un caractèr d'antiquitat.

Ir (anar) es arcaïc, mas s'emplega encara en Roergue.

arcaïsant [arcaïzant], -a adj e n : que presenta quicòm d'arcaïc ; persona qu'utiliza d'arcaïsmes.

arcaïsme : çò tombat fòra usatge.

arcaïsta n (dels dos genres), cf Ubaud Dicort : « archaïste, écrivain qui use d’archaïsmes » TdF

arcaïzant, -a adj e n, cf Ubaud Dicort : v. arcaïsant.

arcaïzar (v. intr.) : utilizar d'arcaïsmes.

arcalièch / arcalèit [veire arcalièch, cf Ubaud Dicort] nm : cadalièch / cadalèit.

arcamina nf : arcana ; preparacion de mercuri ; argent viu.

arcan nm, cf Ubaud Dicort : « arcane » ( Laus). (v.  arcana 1)

arcana 1 nf : « arcane [nm], mystère, composition secrète » ; greda roja ; òcra roja ; sanguina ; oxid roge d'arcamina. (v. TdF ‘’arcano 1)

arcana 2 nf , cf Ubaud Dicort : « arc-en-ciel » (v. TdF arcano 2’). (v. arcolan)

arcanaire nm, cf Ubaud Dicort : « ouvrier employé aux mines de fer, v. minaire » (v. TdF)