|
|
|
|
|
|
arbal nm : « fier-à-bras » (v. Alibert), fòrt dels braces (e non pas « fièr a braç » (fr.)). arbalèsta (abs. Dicort) e derivats (R. II, 173 - L. 26) : mots de formacion populara. v. arcbalèsta [arcbalesta] e derivats. arbalestada (abs. Dicort) : còp d'arbalèsta ; portada d'una arbalèsta. (v. arcbalestada) arbalestièr / arbalestrièr (los 2, abs. Dicort) : soldat armat d'una arbalèsta ; pèça de fustam. (v. arcbalestièr) « arban » : v. amban. arbanèl : mena de planta de mar que se'n pessan los anets. arbari nm : desviadura ; destorn / contorn ; vòlta. Arbaud (d') Josèp : autor occitan de Provença (1834-1917). arbelha : gèissa (Lathyrus cicera) arbièr nm / arbilha nf, cf Ubaud Dicort : « argent, monnaie, en style familier » (v. TdF jos ‘arbiho’) arbilhar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, graisser » (L. 26) arbilhon nm, cf Ubaud Dicort : « petite monnaie » TdF ‘arbihoun’ arbitrable, -bla : que pòt èsser arbitrat, -ada. arbitracion nf, cf Ubaud Dicort : « arbitracion » TdF arbitrada nf, cf Ubaud Dicort : « jugement, opinion » TdF arbitrador, -doira adj, cf Ubaud Dicort : « qui peut ou doit être estimé, jugé, ée » TdF arbitraire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui juge, qui estime comme arbitre, amiable compositeur » TdF arbitral, -a : relatiu, -iva a la decision de l'arbitre. arbitralament : per l'intermediari d'un arbitre. arbitrament nm, cf Ubaud Dicort : « jugement arbitral, v. arbitratge » (v. TdF) arbitrar (v. tr.) : decidir en qualitat d'arbitre. arbitrari, -ària : que depend pas que de l'arbitre ; decision presa sens téner compte de la justícia, de la vertat o de la rason. Decision arbitrària. arbitràriament : d'un biais arbitrari. arbitratge : accion o resulta d'arbitrar. arbitre, -tra (jutge) n, cf Ubaud Dicort : persona que decidís en cas de litigi. La decision de l'arbitre agradèt pas a degun. arbitri nm, cf Ubaud Dicort : « avis, opinion, pensée » TdF Liure arbitri, franc arbitri, libre arbitre. (Rapin) arboç : mena d'arbrilhon (Arbutus unedo) arboça : frucha de l'arboç. arbocet 1 nm, cf Ubaud Dicort : « arbousier » (v. TdF ‘arbousset’) arbocet 2 / arbocièira : airal plantat d'arboces. arbois nm : (vin), cf Ubaud Dicort, « arbois (39) » arbolic nm, cf Ubaud Dicort : « un rien de temps, v. passada » (v. TdF suppl) arboradura [ ~ auboradura, cf Ubaud Dicort] nf : ereccion ; « manoeuvre pour élever une chèvre » TdF ‘aubouraduro’. Auboradura d’una crotz, érection d’une croix. (v. TdF) arboraire [ ~ auboraire, cf Ubaud Dicort], -aira n : q.q. que quilha quicòm. (v. TdF ‘aubouraire’) arborar [ ~ auborar, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : enartar ; mastar ; quilhar ; soslevar ; enauçar ; erigir. Arborar una escomesa : relevar un endemesi. arborar [ ~ auborar] (s') v pron : se levar ; se quilhar ; s'alevar (temps) Cresi que lo temps se vòl arborar. arborat ( ~ auborat), -ada adj : quilhat, -ada. arboratge [ ~ auboratge, cf Ubaud Dicort] nm : accion de quilhar quicòm. arborescéncia : estat o qualitat d'èsser arborescent ; forma arborescenta. Las meravilhosas arborescéncias del gibre. arborescent, -a : que revèrta la forma d'un arbre. ARBORI- : forma prefixada del latin arbor, -oris (arbre) arboricida (adj. e subs. m.) : que tua los arbres. Poison arboricida. Fonges arboricidas. arboricòla adj (m. e f.) : que viu dins los arbres. Aucèls arboricòlas. Monins arboricòlas. arboricultor, -tritz : persona especializada en arboricultura. arboricultura : cultura dels arbres e, mai que mai, dels arbres fruchièrs. arborifòrme, -ma : de la forma d'un arbre. arborilha nf, cf Ubaud Dicort : « arbres en général ; bocage » TdF ‘arbouriho’ arborilhaire nm, cf Ubaud Dicort : « voleur de fruits, maraudeur » TdF ‘arbourihaire’ arborilhar v, cf Ubaud Dicort : « v intr, courir les champs pour voler les fruits, marauder » TdF ‘arbouriha’ arborista n (dels dos genres) , cf Ubaud Dicort : « arboriculteur » TdF arborizacion : dessenh natural que revèrta de ramificacions d'arbre dins d'unes minerals fossils ; ramificacion aparenta de las venas capillaras dins d'unes estats inflamatòris. arborizat, -ada : que revèrta la forma d'un arbre. arbostèri nm, cf Ubaud Dicort : « voûte, crypte, tombeau » (Boucoiran) arboviròsi (f.) : malautiá transmesa als vertebrats pels artropòdes. arbrada nf / arbrat nm, cf Ubaud Dicort : « charge ou produit d’un arbre, en fruit ou en feuilles » (v. TdF jos ‘aubrado’) arbralha (nf sing) / arbresta nf / arbrum nm sing / arbrariá (v. arbrariá) : totes los arbres. arbram nm sing, cf Ubaud Dicort : « les arbres pris collectivement » TdF ‘aubran’ arbrar (v. intr.) : « s’élever ou produire comme un arbre dans ce vers... » (v. TdF ‘aubra’) quilhar / cabrar sus un arbre. arbrar (s) : se quilhar, « se desser comme un arbre ou contre un arbre » / se cabrar / se quilhar sus un arbre. (v. TdF jos ‘aubra’) S'anèt arbrar l'agaça sus la branca pus nauta. arbrariá nf, cf Ubaud Dicort : « réunion d’arbres » TdF ‘aubrarié’ arbrat nm / arbram (v. arbram) : la frucha d'un arbre. (v. jos arbrada) arbratèl nm, cf Ubaud Dicort : « petit arbre » (Alibert)
|
|
arbratge nm, cf Ubaud Dicort : « massif d’arbres » TdF ‘aubrage’ arbre : la planta lenhosa pus bèla, constituïda de raiças, d'una camba gròssa e de brancas ; mast ; ais de maquina. arbre argentat : arbre del paradís (Alaeagnus angustifolia) arbre blanc : pibol blanc (Populus alba) arbre de gàbia : l'arbre grand (mar.) arbre de Judàs (l.p.) : (Cercis siliquastrum) arbre de l'amor : (Cercis siliquastrum) arbre de la notz muscada : (Myristica fragrans) arbre de la notz vomica : (Strychnos nux-vomica) arbre de la sabla : (Ephedra distachia) arbre de la seda : (Gomphocarpus fruticosus) arbre de la tinta : (Phytolacca decandra) arbre de la vida : (Thuia occidentalis) ; (T. orientalis) arbre de las cagaraulas (plt.) : (Gledistria triacantha) arbre de mar : mena d'animal de las mars caudas. arbre de Nadal : avet decorat per la fèsta de Nadal. arbre de pebre : (Agnus castus) arbre del pan : (Artocarpus altilis) arbre del paradís : cinamom (Alaeagnus angustifolia) (I a tot un fum d'autres arbres aital qu'es pas possible d'enclaure aicí, qu'un diccionari es pas una enciclopedia.) arbre drech : jòc de dròlles. Nos alassàvem pas jamai de far l'arbre drech. arbre genealogic : representacion grafica de la genealogia d'una familha. arbre jasent : arbre motor (mar.) arbre mèstre : mast grand. arbre sant nm, cf Ubaud Dicort : « lilas de Perse, azedarach, arbrisseau » TdF ‘aubre-sant’ arbrejaire, -aira n : « celui, celle qui grimpe sur les arbres avec agilité » TdF arbrejar (v. intr. e tr.) : montar pels arbres « … pour en cueillir les fruits ou les feuilles ; garnir d’arbres » TdF. arbresta nf, cf Ubaud Dicort : « les arbres » (Alibert). (v. arbralha) arbret nm / arbrilh (abs. Dicort) : arbre pichonèl. arbricèl : arbrilhon / arbust. arbrilha nf sg, cf Ubaud Dicort : « les arbustes et arbres en général » TdF ‘aubriho’. arbrilha : v. arbralha. arbrilhon : arbricèl / arbust. arbron nm, cf Ubaud Dicort : « petit arbre, arbre chétif » TdF ‘aubroun’ arbrós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : « planté d’arbres, couvert d’arbres » TdF ‘aubrous’ arbrum nm sing, cf Ubaud Dicort : « les arbres » (Alibert).:(v. arbralha) arbudèl nm, cf Ubaud Dicort : « boudinière, entonnoir à faire du boudin » TdF arbuscul : organ fòrt pichon ramificat en forma d'arbre. arbust : planta lenhosa de pauc d'auçada. arbustiu, -iva : relatiu, -iva a un arbust ; que se compausa d'arbusts. arbustifòrme, -ma : de la forma d'un arbust. arc : mena d'arma ; linha corba ; vòuta cintrada ; arcada ; arcolan. L'arc de triomf. arc botant nm, cf Ubaud Dicort : v. arcbotant. arc de Sant Martin nm, cf Ubaud Dicort : « arc-en-ciel, dans le haut Languedoc, v. arc de seda » (v. TdF ‘arc-de-Sant-Martin’) arc de seda nm, cf Ubaud Dicort : « arc de soie) arc-en-ciel, v. arcolan » (v. TdF ‘arc-de-sedo’) arc de tèrra : arcielon (arcolan d'aigatge sul pelsòl) arc rot nm, cf Ubaud Dicort : « (archit.) arc brisé » (v. rot) arcbotant [arc botant] nm : element de construccion en forma d’arc. ARCA : forma sufixada del grèc arkhein (comandar) v. monarca. arca 1 nf : arcada ; arcolan ; Un pont de tres arcas. arca 2 nf : còfre de fust. Una arca de garric. L'arca d'Aliança. L'arca de Noè. arcabòt nm, cf Ubaud Dicort : « maquereau » (L. 27) arcabusa : mena d'arma d'autres còps. arcabusada : anciana arma de fuòc. arcabusièr : soldat armat d'una arcabusa. arcada 1 nf : « arcade » ; arquet / arcanèl ; arc de sant Martin / arc de seda ; braça ; braçada, « t. de nageur, nagée » (v. TdF). arcada 2 (contengut d’una arca 2) nf, cf Ubaud Dicort : « contenu d’un coffre » (Sèrras-Ess.) arcade, -da adj e n, cf Ubaud Dicort : « arcadien, enne » TdF arcadièr nm, cf Ubaud Dicort : « marchand des halles, étalagiste qui suit les marchés ou les foires » TdF arcadisme nm, cf Ubaud Dicort : « (art) arcadisme » arcadon : escalièr de bast. arcadura : çò en forma d'arc ; corba ; corbadura. arcaïc, -a : que ten un caractèr d'antiquitat. Ir (anar) es arcaïc, mas s'emplega encara en Roergue. arcaïsant [arcaïzant], -a adj e n : que presenta quicòm d'arcaïc ; persona qu'utiliza d'arcaïsmes. arcaïsme : çò tombat fòra usatge. arcaïsta n (dels dos genres), cf Ubaud Dicort : « archaïste, écrivain qui use d’archaïsmes » TdF arcaïzant, -a adj e n, cf Ubaud Dicort : v. arcaïsant. arcaïzar (v. intr.) : utilizar d'arcaïsmes. arcalièch / arcalèit [veire arcalièch, cf Ubaud Dicort] nm : cadalièch / cadalèit. arcamina nf : arcana ; preparacion de mercuri ; argent viu. arcan nm, cf Ubaud Dicort : « arcane » ( Laus). (v. arcana 1) arcana 1 nf : « arcane [nm], mystère, composition secrète » ; greda roja ; òcra roja ; sanguina ; oxid roge d'arcamina. (v. TdF ‘’arcano 1) arcana 2 nf , cf Ubaud Dicort : « arc-en-ciel » (v. TdF ‘arcano 2’). (v. arcolan) arcanaire nm, cf Ubaud Dicort : « ouvrier employé aux mines de fer, v. minaire » (v. TdF) |
|
|
|
|
|
|