|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
anglicizar (v. tr.) : alinhar sus las costumas anglesas. anglicizar (s') : s'alinhar sus las costumas anglesas. angloamerican 1, -a, adj/n « anglo-américain, -e » (v. Per Noste) angloamerican 2 nm, cf Ubaud Dicort : (langue) « anglo-américain » anglofil, -a adj e n : qu'aima l'anglés o los Angleses. anglofilia nf, cf Ubaud Dicort : « anglophilie » (Rapin) anglofòb [, -a adj e n, cf Ubaud Dicort] : qu'aima pas l'anglés o los Angleses. anglofobia nf (v. Ubaud Dicort 2022) : « anglophobie » (Per Noste) anglofòn, -a adj e n : que parla anglés. anglòra [ ~ angròla] nf : claupèire (f.) / claveta / engrisòla (Lacerta murorum) anglosaxon, -a adj e nm, cf Ubaud Dicort : « anglo-saxon, -e » (v. Laus) angois nm, cf Ubaud Dicort : « angoisse » (L. 21) angoissa : englag ; angost (avenc) angoissar (v. tr.) : englajar / espaventar. angoissar (s') : s'englajar ; s'engalhonar ; s'estofegar ; s'enganaussar ; s'apassionar per (s.f.) angoissat, -ada : t.a. çaisús. angoissós, -osa : englajaire, -a / espaventable, -a angoissosament adv, cf Ubaud Dicort : « (pleurer) amèrement » (L. 21) angonalha nf sing, cf Ubaud Dicort : « choses de rebut, vieillerie, vieux meubles, vieux outils » TdF ‘angounaio’ angonar / engonar nm (los 2, L. 21 - R. II, 89) (los 2, abs. Dicort) : engue. angòra adj e nm, cf Ubaud Dicort : « angora » (Per Noste) angost : avenc. angròla nf : v. anglòra. (v. TdF jos ‘angloro’) angström (< suedés) nm : (fisica) « ängström / angström » (v. Ubaud Dicc. scient. p. 183) anguila : mena de peis (Anguilla anguilla) Lo periple de las anguilas es pas de creire ! anguila de bartàs : colòbra. anguila de mar : (Conger vulgaris) anguilada : còp donat amb un mocador tòrç ; tustassals. anguilat, -ada adj / anguilenc, -a (v. anguilenc) : que revèrta una anguila, « effilé et souple, svelte » TdF ’anguiela’. anguilenc, -a adj, cf Ubaud Dicort : « qui tient de l’anguille, qui glisse, qui échappe facilement ; effilé, étiré, ée, mince » TdF ‘anguielen’ anguileta nf, cf Ubaud Dicort : « petite anguille » TdF ‘anguieleto’ anguilicultura : elevatge d'anguilas per la reproduccion. anguilièira : filat per trapar d'anguilas. anguilifòrme (abs. Dicort) : de la forma d'una anguila. anguilon nm, cf Ubaud Dicort : « petite anguille, jeune anguille ; loche de rivière ; naville, petit canal qui serpente dans les prairies » (v. TdF ‘anguieloun’) anguilonet nm, cf Ubaud Dicort : « anguille toute petite » TdF suppl anguilulòsi (f.) (abs. Dicort) : malautiá parasitària intestinala. anguilum nm sing : totas las anguilas en general. angular, -a : que fa angle. angulós, -osa (R. II, 96) : qu'a d'angles. Còrs angulós. Caractèr angulós. Forma angulosa. angulositat nf, cf Ubaud Dicort : « angulosité » (v. TdF jos ‘angulouseta’) ANGUSTI- : forma prefixada del latin angustus (estrech) angustifoliat, -ada : dotat, -ada de fuèlhas fòrt estrechas. angustipennat, -ada (Per la grafia «-pennat », v. R. IV, 491) : amb d'alas estrechas. angustiròstre, -tra : amb un bèc estrech. anha nf (v. TdF ‘agno’) : clavelàs capgròs. Anhan / Inhan (v. Inian) : prenom. anhat, -ada adj (v. Alibert) : encombrat, -ada ; poblat, -ada. anhèl nm / anhèla nf : pichons de la feda. anhelada nf : una feda qu'anhèla « brebis qui a mis bas, qui a son agneau, par opposition à vaciva » ; los anhèls d'una sason. (v. TdF) anhelar (v. intr.) : bramar coma una feda ; far l'anhèl. Fasèm anhelar al mes de desembre (decembre) anhelàs nm, cf Ubaud Dicort : « gros agneau ; gros et bon garçon » TdF ‘agnelas’ anhelat nm : anhèl d'un an. anhelatge nm, cf Ubaud Dicort : « action d’agneler, époque où les brebis mettent bas » TdF ‘agnelage’ anhelet nm, cf Ubaud Dicort : « agnelet, tendre agneau, jeune agneau ; doucette, plante dont les pousses sont mangées en salade » TdF ‘agnelet’ anheleta nf, cf Ubaud Dicort : « petit agneau femelle ; fillette innocente » TdF ‘ageneleto’ anhelièr, -ièira : pastre, -a d'anhèls. anhelin : pèl d'anhèl amb la lana. (v. TdF ‘agnelin’) anhelon : anhèl pichon. anhelum nm sg : totes los anhèls en general. anhin nm, cf Ubaud Dicort : « laine agneline, toison d’agneau ; chevelure » TdF ‘agnin’ anhina nf (v. Ubaud Dicort e TdF) / anhin (v. anhin) : la lana dels anhèls. anhís nm, cf Ubaud Dicort : « laine d’agneau » (L. 22) anhissa nf, cf Ubaud Dicort : v. anissa 2 e anhís. anhon 1 (m) : clavelàs long e capgròs. (v. anha) anhon 2 (m) (Alibert) : ceba (f.) (Allium cepa) Aniana [(sab) ~ Anhana (pop), v. Ubaud Dicort Errata web] : vila d'Erau (Occitània) que son monument dels mòrts lor es dedicat en occitan. anicament nm : anequeliment. anicar (v. tr.) : far crebar de fam / anequelir. anicar (s') : crebar de fam / s'anequelir. anicat, -ada : anequelit, -ida. anicròcha (< fr.) nf, cf Ubaud Dicort : « anicroche, v. engambi » (v. TdF)
|
|
anidre, -dra : que conten pas d'aiga. Sal anidre. anidremia : diminucion o deficiéncia d'aiga dins lo sang. anidrid (subs. m.) : oxid que de se combinar amb l'aiga, forma un acid. anidrita : sulfat de calci anidre. anidrizacion : transformacion d'una substància en anidrid. anidrizar (s') : se mudar en anidrid. ANIDRO- : prefix que marca una pèrdia d'aiga. anidrobiòsi (f.) : estat de vida bravament alentida dins d'unes organismes vegetals o animals que patisson de tressecadura. anidrona : perclorat de magnèsi anidre. anidròsi (f.) : deficiéncia o abséncia de secrecion de susor. anidrotic, -a (adj. e subs.) : que redutz la susor ; agent que redutz la susor. anièla : remontador (plt.) (Lychnis Githago) anièla de Damàs : (Nigella damascena) anientament nm : redusir a pas res anientar (v. tr.) (R. III,196) : avalir. (E non pas « aneantir » fr.) Las pèiras de glaç anientèron tota la vianda. aniilacion nf, cf Ubaud Dicort : « annihilation » (Sèrras-Ess.) aniilar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, annihiler » (Sèrras-Ess.) anilhada : referniment (bram de caval) L'anilhada de la cavala emplenèt la val. anilhar (v. intr.) : refernir. anilhet 1 nm, cf Ubaud Dicort : « petit hennissement » (v. TdF ‘endihet’ e jos ‘endiha’) « anilhet » 2 - « anilhon » : v. anhelon. anilina : substància coloranta toxica. anilisme : intoxicacion per l'anilina. anima mea (a l’-) loc adv, cf Ubaud Dicort : « (mots latins) bien, parfaitement, selon son désir » (v. TdF ‘anima-mea (à l’)) animacion (t. a.) : accion o resulta d'animar o de s'animar. animadament adv, cf Ubaud Dicort : (v. animat) animador, -airitz (abs. Dicort) : persona que fa d'animacion. (v. animaire) animaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui anime » TdF. (v. animator) animal [, -a] (subs. m. e adj.) : èsser vivent dotat de sensibilitat e de movement volontari ; que concernís los èssers vius, autres qu'umans e vegetals. L'òme es un animal rasonable. Lo règne animal. animalcul : animal microscopic. animalesc, -a adj, cf Ubaud Dicort : « animalesque » animalet nm, cf Ubaud Dicort : « petit animal ; animalcule » TdF animalièr [adj m e nm, cf Ubaud Dicort],-ièira : penheire, -a o esculptor, -tritz d'animals. Pintre animalièr, peintre animalier. (Rapin) animalisa nf, cf Ubaud Dicort : « animalité ; bêtise » TdF animalitat nf : ensemble de las caracteristicas animalas. animalizar (abs. Dicort) (v. tr.) : rebaissar al nivèl animal, « animaliser » (Laus). D'unas passions animalizan l'òme. animalizar (s') (abs. Dicort) : se rebaissar al nivèl animal. animalum nm sg : totes los animals. animar (v. tr.) (R. II, 89) : donar de vida (t. a.) animar (s') : prene vida. La vila s'anima tre uèch oras del matin. animat, -ada adj : « animé, ée » TdF jos ‘anima’ animator, -tritz n, cf Ubaud Dicort : « animateur, -trice » (Rapin, Basic) animaudàs nm, cf Ubaud Dicort : v. animalàs. (v. TdF jos ‘animalas’) animisme nm, cf Ubaud Dicort : « animisme » (Rapin) animista adj e n (dels dos genres), cf Ubaud Dicort : « animiste » (Rapin) animós, -osa (adj.) (L. 22) : « (vieux) », coratjós, -osa, TdF. animositat nf (R. II, 90.) : coratge ; ostilitat (R. III, 546). (v. TdF) Li faguèri responsa sens ges d'animositat. aninar (v. tr.) : breçar un nene o una nena. « anins » : v. enins. anion : ion negatiu. anionic, -a : relatiu, -iva als anions. anipar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, nipper, v. provesir » TdF ‘anipa’. « anipar » / « nipar » (fr.) : v. vestir. anipnòsi (f.) : abséncia de sòm. aniquir [veire anequelir, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : anicar / anequelir. aniquir [veire anequelir] (s') v pron : s'anicar / s'anequelir. aniridia : abséncia congenitala del viston, parciala o totala. anis [anís] nm : planta aromatica ; liquor aromatizada amb d'anis. anís estelat nm, cf Ubaud Dicort : « badiane » (Laus) anisada nf, cf Ubaud Dicort : « eau-de-vie anisée » TdF anisar 1 (v. tr.) : perfumar amb d'anis. anisar 2 [veire nisar, cf Ubaud Dicort] (v. intr.) : far son nis. Los aucèls anison a la prima. anisar [veire nisar] (s') v pron : se nisar. anisat, -ada : perfumat amb d'anis ; nisat, -ada. aniseta (fr.) : liquor d'anis. anisetaire nm, cf Ubaud Dicort : « Anisetaire, -aira, n, marchand d’anisette, marchande de coco » TdF anisic, -a : derivat, -ada de l'anis. Acid anisic. ANISO- : forma prefixada del grèc anisòs (inegal) anisocitòsi (f.) : inegalitat dels eritrocits o dels leucocits. anisocoria : inegalitat entre la pupilla d'un uèlh e de l'autre. anisocromia : inegalitat de coloracion dels globilhons del sang. anisodactil, -a : de dactils inegals. anisodesmic, -a : natura de l'estructura d'un cristal que conten de moleculas ionicas. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|