|
|
|
|
|
|
agrata : gralha ; mena de còrb pus pichon que los autres. agratonir (s') : se recauquilhar ; se recroquilhar. agratonit, -ida : recauquilhat, -ada ; recroquilhat, -ada. « agraula » : v. gralha e graula, cf Ubaud Dicort. agraupir v, cf Ubaud Dicort : « v tr, saisir, accrocher » (Vayssier ‘ograupi’). « agraupir (s') » : v. s'agrapir. « agrautonir (s') » : v. s'agratonir. agravacion nf, cf Ubaud Dicort : « aggravation » TdF agravament nm : accion o resulta d'agravar o de s'agravar « action d’aggraver » TdF. agravant, -a adj : « aggravant, ante » TdF Circomstàncias agravantas. agravar 1 (v. tr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : far venir pus grèu ; arredre. agravar (s') : venir pus grèu ; s'arredre. agravar 2 (v. tr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : cobrir de grava ; se cramponar pel sòl ; agravar 3 (v. tr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : engravar [v. gravar 2] ; encrostar / encrostir. agravèl ~ gravèl nm, cf Ubaud Dicort : v. gravèl. agre 1 nm : campèstre ; país (v. TdF) ; l'anar del país, « air natal, instinct qui ramène dans son pays un animal déplacé ou vendu » (v. Vayssier) ; disposicion naturala, « air, physionomie, air de famille, traits de ressemblance (v. Vayssier). agre 2 nm : alús ; orgulh [= cale qui sert d’appui à un levier (v. Vayssier ‘olus’)] ; agron (una còta d'alús) Aquí l'agre / aquí l'alh : aquí lo problèma. Far agre : alussar / agrejar (soslevar amb un alús) agre 3, agra adj : qu'a rebolit ; qu'a virat ; qu'a perit. agrear v, cf Ubaud Dicort : « v tr, gréer un navire, v. armejar » (v. TdF) agreatge nm, cf Ubaud Dicort : « courtage » TdF agredir v, cf Ubaud Dicort : « v tr, agresser » (Per Noste). (v. atacar, agarrir) agredoç 1 [agre-doç] (subs. m.) : guina (mena de cerièira aspra) agredoç 2, -a [agre-doç, agra-doça, cf Ubaud Dicort] (adj.) : mièg-agre mièg-doç ; mièja-agra mièja-doça. De paraulas agredoças [agras-doças]. agregacion : accion o resulta de s'agregar ; lo concors universitari pus dificil de França. agregar (v. tr.) : aculhir ; associar ; « arranger » TdF suppl. agregar (s') : s'associar. agregat 1, -ada adj, cf Ubaud Dicort : « agrégé, ée ; collégial, ale » TdF ‘agrega’ agregat 2 nm : ensemble o soma de diferentas causas o personas ; t. tecn. de tot un fum de disciplinas. Vegèrem alara un agregat qu'èra pas de creire. agregatiu, -iva : qu'a tendéncia a s'agregar (R. III, 507) ; qu'a capitat l'escrich de l'agregacion. agrejaire, -aira adj e n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui soulève, qui remue » TdF ‘eigrejaire’ agrejament nm, cf Ubaud Dicort : « action de soulever, de remuer » TdF ‘eigrejamen’ agrejar 1 (v. intr.) : sentir a agre ; aver un gost agre ; « être de mauvaise humeur, être irascible » TdF ‘eigreja’. agrejar (s') v pron : « devenir aigre » TdF jos ‘eigreja’ agrejar 2 (v. tr.) : soslevar amb un alús ; « ébranler, remuer ; importuner » (v. TdF ‘eigreja’) ; assajar / ensajar. agrejar (s') v pron : se soslevar peniblament ; se bolegar peniblament « se mettre en mouvement » TdF jos ‘eigreja’. agrelet, -a adj, cf Ubaud Dicort : « aigrelet, ette » TdF jos ‘eigrelet’ agrelha : vineta (Rumex acetosa) agrelhon : agrimòla (mena de gròs agrassòl) (Ribes nigrum) agrelhonit,-ida adj, cf Ubaud Dicort : « recouvert de tiges (se dit d’un arbre) » (Brun Glossari Oc-Fr) agrelós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : v. agrelet. (v. TdF jos ‘eigrelet’) « agremolir » : v. agrumelar e agrumelir, cf Ubaud Dicort] « agrempir» : v. agrepir. agrena nf : agranhon (frucha del bartàs negre) (v. TdF ‘agreno’) agrenàs nm, cf Ubaud Dicort : v. agrenièr. (v. TdF jos ‘agrenas’) agrenièr nm : agranhonièr / bartàs negre (Prunus spinosus) « agrepesir » (agrepesir v) : v. agrepir. agrepiar (v. tr.) : metre a la grépia. agrepiar (s') : se metre a la grépia. Las vacas se son agrepiadas. agrepiat, -ada : a la grépia. agrepiment : accion o resulta d'agrepir o de s'agrepir. agrepir / agrepesir (v. tr.) : engordir ; arraulir ; encrocar. Èrem totes agrepesits a causa del grand freg. agrepir (s') [ / agrepesir (s')] : s'engordir ; s'arraulir ; s'encrocar... agrepit, -ida / agrepesit, -ida : t .a. çaisús. agressar (v. tr.) : atacar primièr ; assalhir / assautar. agression : ataca brutala e subta. agressiu, -iva : batalhaire, -a. agressivament : d'un biais agressiu. agressivitat nf : comportament agressiu ; ostilitat (R. III, 546). agressor nm, -ora : persona qu'ataca primièira. agrèst, -a : relatiu, -iva als camps. Menar una vida agrèsta. agret 1, -a adj, cf Ubaud Dicort : « aigrelet » (L. 11) agret 2 nm, cf Ubaud Dicort : « fruit de l’épine-vinette » (TdF jos ‘eigret’ agreta 1 (plt.) : vineta comuna Rumex acetosa), vineta pichona (Rumex acetosella) (v. çai jos), vineta redonda (Rumex scutatus) agreta d’ase / agreta salvatja nf, cf Ubaud Dicort : « petite oseille, rumex acetosella (Lin.), plante » TdF jos ‘eigreto-d’ase’ agreta 2 nf, cf Ubaud Dicort : « aigrette ; oiseau qui porte sur la tête une aigrette de plumes » (v. TdF ‘eigreto 2’)
|
|
« agretonir » : v. agratonir. agretud nf, cf Ubaud Dicort : « aigreur » TdF suppl agreu nm / agrèvol [agrévol, veire agreu, cf Ubaud Dicort p. 144] / gréfol [veire grífol 1] nm (plt.) : (Ilex aquifolium) agrèu nm, cf Ubaud Dicort : « grief, sujet de plaintes, chagrin » TdF agrèujament nm, cf Ubaud Dicort : « aggravation » (L. 11) agreujar (v. tr.) : cargar ; molestar (R. IV, 247) ; far venir grèu. agreujar (s') : venir pus grèu. agreujat, -ada ; vengut pus grèu, venguda pus grèva. agreul nm, cf Ubaud Dicort : v. agreu. (v. Alibert) agreular (subs. m.) (abs. Dicort) : airal cobèrt d'agreus (de gréfols) (v. grifoleda, grifolièira) agreuliment : accion o resulta d'agreulir o de s'agreulir. agreulir (v. tr.) : far venir greule (prim) L'aganiment l'aviá agreulit quicòm ! agreulir (s') : venir greule. agreulit, -ida : vengut greule, venguda greula. S'es bravament agreulida de vielhum. « agrèvol » : v. agrèu [agreu]. agrevon (?) nm, cf Ubaud Dicort : « houx » (Brun Glossari Oc-Fr). (v. agreu) AGRI- : forma prefixada del latin ager, agri (camp) v. agricòla. agrialau : oliu salvatge. agricòla adj : relatiu, -iva a l'agricultura. Trabalhs agricòlas. Cooperativa agricòla. agricultor, -tritz : persona que trabalha la tèrra. agricultura : art de trabalhar la tèrra. agrièira : mescla de froment, de segal e d'òrdi ; talha feodala sus las culhidas. agrièr : libre terrièr (registre de las tèrras d'un airal) (v. agre 1) agrifa (abs. Dicort e TdF) : croqueton de metal per estacar ensemble de papièrs ; croquet per suturar las plagas ; tota mena de croquet ; crampon de metal per religar doas sisas de pèiras. (v. agrafa) agrifaira (abs. Dicort) : aparelh per metre d'agrifas. (v. agrafador) agrifal : grafinhada ; fissada. agrifar 1 (v. tr.) (Alibert e TdF) : engraunhar ; cramponar amb las arpas ; panar. agrifar (s') : s'engraunhar ; se cramponar amb las arpas. S'agrifèron totas doas (du' s / d s) que fasiá vergonha. agrifar 2 (v. tr.) (abs. Alibert) : suturar una plaga amb d'agrifas. t. tecn. de cirurgia. (v. agrafar) agrifat, -ada : t. a. çaisús. agrifatge (abs. Dicort) : accion de suturar una plaga amb d'agrifas. (v. agrafatge) agrifin nm, cf Ubaud Dicort : « aigrefin, escroc, v. arpiand » (v. TdF) agrimena / agrimònia (plt.) : (Agrimonia eupatoria) (v. agrimonia) agrimola nf (v. Ubaud Dicort e TdF ‘agrimoulo’) : « groseille à maquereau » [Alibert agrimòla] agrimolièr (plt.) : mena de corintonièr v. agrassolièr, « groseillier à maquereau » (Alibert). agrimonia [agrimònia ~ agrimena] nf, cf Ubaud Dicort (plt) : (Agrimonia Eupatoria) ; (A. odorata) agrinèl, -a adj, cf Ubaud Dicort : « un peu aigre, suret, ette » TdF ‘eigrinèu’ agriòla nf, cf Ubaud Dicort : « centaurée de solstice (plante piquante dont on faisait des balais rustiques) » (Brun Glossari Oc-Fr) agriolat nm (v. Ubaud Dicort e Alibert : liquor d'agriòtas. (v. agriotat) agriòta [nf / agriòt nm, cf Ubaud Dicort] : guina (mena de cerièira aspra). (v. TdF ‘agrioto’ e ‘agriot’) agriotat nm : « liqueur composée d’eau-de-vie et de sucre, dans lequel on confit des cerises à courte queue ; fruit de l’épine-vinette » TdF ‘agrioutat’ agrioteta nf, cf Ubaud Dicort : « petite griotte » TdF agriotièira nf, cf Ubaud Dicort : « champ planté de griottiers ; griottier, cerisier » TdF ‘agrioutiero’ agriotièr : guinièr (Prunus cesarus) agripada nf, cf Ubaud Dicort : « ce qu’on agrippe en une fois ; coup de griffe, griffade » TdF agripalma nf, cf Ubaud Dicort : « (bot.) agripaume » (Rapin) agripar (v. tr. ) : arrapar. agripar (s') : s'arrapar. agripat, -ada : arrapat, -ada. Agripina : prenom. agriponar v, cf Ubaud Dicort : v tr, « accrocher, planter ses griffes » (v. Brun Glossari Oc-Fr) Agriponar sos cròcs. (v. Brun) agrir (v. tr. e intr.) : far venir agre ; entaïnar. agrir (s') : venir agre / s'entaïnar. agrisar (abs. Dicort) (v. tr.) : doblet de grisar (far venir gris) agrisar (s') (abs. Dicort) : venir gris. Cresi que vòl plòure, que lo temps s'agrisa. agritge nm, cf Ubaud Dicort : « aigreur, acidité » TdF ‘eigrige’ AGRO- : forma prefixada del grèc agròs (camp) agró nm : pollèn ; aiga de raja / espèrma (f.) ; coüm d'abelha ; coüm en general ; lendes de pesolhs ; gro / groanha. agroalimentari 1 nm : ensemble de las industrias agroalimentàrias. agroalimentari 2, - ària adj : natura d'una vianda agricòla transformada industrialament. agroar (v. intr. e tr.) : groar. agroar (s') : s'acoatar. agrobacteria : mena de bacteria en forma de bacil e que fixa pas lo nitrogèn liure. agroclimatologia : adaptacion de la climatologia a l'agricultura. agroenergetica : sciéncia e tecnologia per melhor utilizar energeticament los produits agricòlas. agrogeologia : sciéncia de la natura geologica de las tèrras al regard de la produccion agricòla. agroindustria : ensemble de las industrias que l'agricultura fornís (R. III, 371) o se'n fornís. |
|
|
|
|
|
|