agrata : gralha ; mena de còrb pus pichon que los autres.

agratonir (s') : se recauquilhar ; se recroquilhar.

agratonit, -ida : recauquilhat, -ada ; recroquilhat, -ada.

« agraula » : v. gralha e graula, cf Ubaud Dicort.

agraupir v, cf Ubaud Dicort : « v tr,  saisir, accrocher » (Vayssier ‘ograupi’). « agraupir (s') » : v. s'agrapir.

« agrautonir (s') » : v. s'agratonir.

agravacion nf, cf Ubaud Dicort : « aggravation » TdF

agravament nm : accion o resulta d'agravar o de s'agravar « action d’aggraver » TdF.

agravant, -a adj : « aggravant, ante » TdF

Circomstàncias agravantas.

agravar 1 (v. tr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : far venir pus grèu ; arredre.

agravar (s') : venir pus grèu ; s'arredre.

agravar 2 (v. tr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : cobrir de grava ; se cramponar pel sòl ;

agravar 3 (v. tr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : engravar [v. gravar 2] ; encrostar / encrostir.

agravèl ~ gravèl nm, cf Ubaud Dicort : v. gravèl.

agre 1 nm : campèstre ; país (v. TdF) ; l'anar del país, « air natal, instinct qui ramène dans son pays un animal déplacé ou vendu » (v. Vayssier) ; disposicion naturala, « air, physionomie, air de famille, traits de ressemblance  (v. Vayssier).

agre 2 nm : alús ; orgulh [= cale qui sert d’appui à un levier (v. Vayssier ‘olus’)] ; agron (una còta d'alús)

Aquí l'agre / aquí l'alh : aquí lo problèma.

Far agre : alussar / agrejar (soslevar amb un alús)

agre 3, agra adj : qu'a rebolit ; qu'a virat ; qu'a perit.

agrear v, cf Ubaud Dicort : « v tr, gréer un navire, v. armejar » (v. TdF)

agreatge nm, cf Ubaud Dicort : « courtage » TdF

agredir v, cf Ubaud Dicort : « v tr, agresser » (Per Noste). (v. atacar, agarrir)

agredoç 1 [agre-doç] (subs. m.) : guina (mena de cerièira aspra)

agredoç 2, -a [agre-doç, agra-doça, cf Ubaud Dicort] (adj.) : mièg-agre mièg-doç ; mièja-agra mièja-doça.

De paraulas agredoças [agras-doças].

agregacion : accion o resulta de s'agregar ; lo concors universitari pus dificil de França.

agregar (v. tr.) : aculhir ; associar ; « arranger » TdF suppl.

agregar (s') : s'associar.

agregat 1, -ada adj, cf Ubaud Dicort : « agrégé, ée ; collégial, ale » TdF agrega’

agregat 2 nm : ensemble o soma de diferentas causas o personas ; t. tecn. de tot un fum de disciplinas.

Vegèrem alara un agregat qu'èra pas de creire.

agregatiu, -iva : qu'a tendéncia a s'agregar (R. III, 507) ; qu'a capitat l'escrich de l'agregacion.

agrejaire, -aira adj e n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui soulève, qui remue » TdF eigrejaire’

agrejament nm, cf Ubaud Dicort : « action de soulever, de remuer » TdF eigrejamen’

agrejar 1 (v. intr.) : sentir a agre ; aver un gost agre ; « être de mauvaise humeur, être irascible » TdF eigreja’.

agrejar (s') v pron : « devenir aigre » TdF jos ‘eigreja’

agrejar 2 (v. tr.) : soslevar amb un alús ; « ébranler, remuer ; importuner » (v. TdF eigreja’) ; assajar / ensajar.

agrejar (s') v pron : se soslevar peniblament ; se bolegar peniblament « se mettre en mouvement » TdF jos ‘eigreja’.

agrelet, -a adj, cf Ubaud Dicort : « aigrelet, ette » TdF jos ‘eigrelet’

agrelha : vineta (Rumex acetosa)

agrelhon : agrimòla (mena de gròs agrassòl) (Ribes nigrum)

agrelhonit,-ida adj, cf Ubaud Dicort : « recouvert de tiges (se dit d’un arbre) » (Brun Glossari Oc-Fr)

agrelós, -osa adj, cf Ubaud Dicort : v. agrelet.  (v. TdF jos ‘eigrelet’)

« agremolir » : v. agrumelar e agrumelir, cf Ubaud Dicort]

« agrempir» : v. agrepir.

agrena nf : agranhon (frucha del bartàs negre) (v. TdF ‘agreno’)

agrenàs nm, cf Ubaud Dicort :  v. agrenièr. (v. TdF jos ‘agrenas’)

agrenièr nm : agranhonièr / bartàs negre (Prunus spinosus)

« agrepesir » (agrepesir v) : v. agrepir.

agrepiar (v. tr.) : metre a la grépia.

agrepiar (s') : se metre a la grépia.

Las vacas se son agrepiadas.

agrepiat, -ada : a la grépia.

agrepiment : accion o resulta d'agrepir o de s'agrepir.

agrepir / agrepesir (v. tr.) : engordir ; arraulir ; encrocar.

Èrem totes agrepesits a causa del grand freg.

agrepir (s') [ / agrepesir (s')] : s'engordir ; s'arraulir ; s'encrocar...

agrepit, -ida / agrepesit, -ida : t .a. çaisús.

agressar (v. tr.) : atacar primièr ; assalhir / assautar.

agression : ataca brutala e subta.

agressiu, -iva : batalhaire, -a.

agressivament : d'un biais agressiu.

agressivitat nf : comportament agressiu ; ostilitat (R. III, 546).

agressor nm, -ora : persona qu'ataca primièira.

agrèst, -a : relatiu, -iva als camps.

Menar una vida agrèsta.

agret 1, -a adj, cf Ubaud Dicort : « aigrelet » (L. 11)

agret 2 nm, cf Ubaud Dicort : « fruit de l’épine-vinette » (TdF jos ‘eigret’

agreta 1 (plt.) : vineta comuna Rumex acetosa), vineta pichona (Rumex acetosella) (v. çai jos), vineta redonda (Rumex scutatus)

agreta d’ase / agreta salvatja nf, cf Ubaud Dicort : « petite oseille, rumex acetosella (Lin.), plante » TdF jos ‘eigreto-d’ase’

agreta 2 nf, cf Ubaud Dicort : « aigrette ; oiseau qui porte sur la tête une aigrette de plumes » (v. TdF eigreto 2’)

 

 

« agretonir » : v. agratonir.

agretud nf, cf Ubaud Dicort : « aigreur » TdF suppl

agreu nm / agrèvol [agrévol, veire agreu, cf Ubaud Dicort  p. 144] / gréfol [veire grífol 1] nm (plt.) : (Ilex aquifolium)

agrèu nm, cf Ubaud Dicort : « grief, sujet de plaintes, chagrin » TdF

agrèujament nm, cf Ubaud Dicort : « aggravation » (L. 11)

agreujar (v. tr.) : cargar ; molestar (R. IV, 247) ; far venir grèu.

agreujar (s') : venir pus grèu.

agreujat, -ada ; vengut pus grèu, venguda pus grèva.

agreul nm, cf Ubaud Dicort : v. agreu. (v. Alibert)

agreular (subs. m.) (abs. Dicort) : airal cobèrt d'agreus (de gréfols) (v. grifoleda, grifolièira)

agreuliment : accion o resulta d'agreulir o de s'agreulir.

agreulir (v. tr.) : far venir greule (prim)

L'aganiment l'aviá agreulit quicòm !

agreulir (s') : venir greule.

agreulit, -ida : vengut greule, venguda greula.

S'es bravament agreulida de vielhum.

« agrèvol » : v. agrèu [agreu].

agrevon (?) nm, cf Ubaud Dicort : « houx » (Brun Glossari Oc-Fr). (v. agreu)

AGRI- : forma prefixada del latin ager, agri (camp) v. agricòla.

agrialau : oliu salvatge.

agricòla adj : relatiu, -iva a l'agricultura.

Trabalhs agricòlas.

Cooperativa agricòla.

agricultor, -tritz : persona que trabalha la tèrra.

agricultura : art de trabalhar la tèrra.

agrièira : mescla de froment, de segal e d'òrdi ; talha feodala sus las culhidas.

agrièr : libre terrièr (registre de las tèrras d'un airal) (v. agre 1)

agrifa (abs. Dicort e TdF) : croqueton de metal per estacar ensemble de papièrs ; croquet per suturar las plagas ; tota mena de croquet ; crampon de metal per religar doas sisas de pèiras. (v. agrafa)

agrifaira (abs. Dicort) : aparelh per metre d'agrifas. (v. agrafador)

agrifal : grafinhada ; fissada.

agrifar 1 (v. tr.) (Alibert e TdF) : engraunhar ; cramponar amb las arpas ; panar.  

agrifar (s') : s'engraunhar ; se cramponar amb las arpas.

S'agrifèron totas doas (du' s / d s) que fasiá vergonha.

agrifar 2 (v. tr.) (abs. Alibert) : suturar una plaga amb d'agrifas. t. tecn. de cirurgia. (v. agrafar)

agrifat, -ada : t. a. çaisús.

agrifatge (abs. Dicort) : accion de suturar una plaga amb d'agrifas. (v. agrafatge)

agrifin nm, cf Ubaud Dicort : « aigrefin, escroc, v. arpiand » (v. TdF)

agrimena / agrimònia (plt.) : (Agrimonia eupatoria) (v. agrimonia)

agrimola nf (v. Ubaud Dicort e TdF ‘agrimoulo’) : « groseille à maquereau » [Alibert agrimòla]

agrimolièr (plt.) :  mena de corintonièr v. agrassolièr, « groseillier à maquereau » (Alibert).

agrimonia [agrimònia ~ agrimena] nf, cf Ubaud Dicort (plt) : (Agrimonia Eupatoria) ; (A. odorata)

agrinèl, -a adj, cf Ubaud Dicort : « un peu aigre, suret, ette » TdF eigrinèu’

agriòla nf, cf Ubaud Dicort : « centaurée de solstice (plante piquante dont on faisait des balais rustiques) » (Brun Glossari Oc-Fr)

agriolat nm (v. Ubaud Dicort e Alibert  : liquor d'agriòtas. (v. agriotat)

agriòta [nf / agriòt nm, cf Ubaud Dicort] : guina (mena de cerièira aspra). (v. TdF agrioto’ e ‘agriot’)

agriotat nm : « liqueur composée d’eau-de-vie et de sucre, dans lequel on confit des cerises à courte queue ; fruit de l’épine-vinette » TdF agrioutat’

agrioteta nf, cf Ubaud Dicort : « petite griotte » TdF

agriotièira nf, cf Ubaud Dicort : « champ planté de griottiers ; griottier, cerisier » TdF agrioutiero’

agriotièr : guinièr (Prunus cesarus)

agripada nf, cf Ubaud Dicort : « ce qu’on agrippe en une fois ; coup de griffe, griffade » TdF

agripalma nf, cf Ubaud Dicort : « (bot.) agripaume » (Rapin)

agripar (v. tr. ) : arrapar.

agripar (s') : s'arrapar.

agripat, -ada : arrapat, -ada.

Agripina : prenom.

agriponar v, cf Ubaud Dicort : v tr, « accrocher, planter ses griffes » (v. Brun Glossari Oc-Fr)

Agriponar sos cròcs. (v. Brun)

agrir (v. tr. e intr.) : far venir agre ; entaïnar.

agrir (s') : venir agre / s'entaïnar.

agrisar (abs. Dicort) (v. tr.) : doblet de grisar (far venir gris)

agrisar (s') (abs. Dicort) : venir gris.

Cresi que vòl plòure, que lo temps s'agrisa.

agritge nm, cf Ubaud Dicort : « aigreur, acidité » TdF eigrige’

AGRO- : forma prefixada del grèc agròs (camp)

agró nm : pollèn ; aiga de raja / espèrma (f.) ; coüm d'abelha ; coüm en general ; lendes de pesolhs ; gro / groanha.

agroalimentari 1 nm : ensemble de las industrias agroalimentàrias.

agroalimentari 2, - ària adj : natura d'una vianda agricòla transformada industrialament.

agroar (v. intr. e tr.) : groar.

agroar (s') : s'acoatar.

agrobacteria : mena de bacteria en forma de bacil e que fixa pas lo nitrogèn liure.

agroclimatologia : adaptacion de la climatologia a l'agricultura.

agroenergetica : sciéncia e tecnologia per melhor utilizar energeticament los produits agricòlas.

agrogeologia : sciéncia de la natura geologica de las tèrras al regard de la produccion agricòla.

agroindustria : ensemble de las industrias que l'agricultura fornís (R. III, 371) o se'n fornís.