acondroplasic, -a : relatiu, -iva a l'acondroplasia que se caracteriza per una manca de creissença dels òsses en longor.

aconfessar (abs. Dicort) (v. tr.) : confessar (t. a.)

aconfessar (s') (abs. Dicort) : se confessar.

aconfessional, -a : non-confessional.

aconfessionalament : d'un biais non-confessional.

aconfessionalitat nf : natura de çò non-confessional.

aconfessit, -ida : que se confèssa sovent.

aconfinhar (v. tr.) : acuolar ; acantonar.

aconfinhar (s') : s'acantonar ; s'acoconar ; se sèire davant lo fuòc.

aconfinhat, -ada (t.a.) : t. a. çaisús, « rencogné,  ée, blotti, ie ; assis au coin du feu » TdF jos ‘acoufina’.

aconflar (s') : s'acorbaissar suls cotilhons (femna) ; s'espomparlar suls uòus o suls poletons (cloca)

aconflat, -ada : t. a. de s'aconflar.

aconit (plt.) : tua lop / fuèlha de pesolh / èrba de tòra. (A. Lamarckii) ; (A. Napellus) / A. vulgare) ; (A. anthora) (A. lycoctonum) ; (A. pyramidale) ; (A. paniculatum)

aconitasa : mena d'enzim.

aconitat : sal o estèr de l'acid aconitic.

aconitic, -a : relatiu, -iva a l'aconit.

aconitina : alcaloïd tirat de l'aconit vulgar.

aconsègre / aconseguir (v. tr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : acorsar / acotir ; reatrapar.

aconseguidor, -doira (abs. Dicort) : que pòt èsser aconseguit, -ida.

aconseguiment (abs. Dicort) : accion d'aconsègre.

aconsegut, -uda / aconseguit, -ida : t.a. çaisús (aconsegre), « atteint, einte, poursuivi, ie » (v. TdF jos ‘acoussegre’).

aconselhable, -bla (abs. Dicort) : que pòt èsser aconselhat, -ada.

aconselhador (L. 5), aconselhairitz (los 2, abs. Dicort) : persona qu'aconselha. (v. conselhaire n e conselhièr)

aconselhaire, -aira (abs. Dicort) : aconselhador, -airitz. (v. conselhaire)

aconselhar (v. tr.) (preconizat Dicort) : conselhar / donar de conselhs.

aconselhar (s') : demandar conselh.

aconsomida nf, cf Ubaud Dicort : « assoupissement » (Sèrras)

aconsomiment : accion o resulta de s'aconsomir.

aconsomir (s') : se sondormir ; s'acompesir ; cavecar.

aconsomit, -ida : t. a. del vèrb aconsomir.

acontar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, publier, annoncer publiquement, publier les bans d’un mariage » TdF acounta’

L’an acontat, on a publié son mariage (v. TdF)

acontentament (abs. Dicort) : accion d'acontentar o de s'acontentar. (v. contentament)

acontentar (v. tr.) : contentar.

Cèrca totjorn a acontentar sas practicas.

acontentar (s') : se contentar.

Se ganhava pas un fòrça, mas se n'acontentava.

acontentat, -ada adj : content, -a « contenté, ée » TdF jos ‘acountenta’.

acopelar (s') : se replegar sus se coma can jagut. (v. Vayssier ‘ocoupelà)

acopelat, -ada : replegat, -ada sus se coma can jagut.

acoquelar (s') : far de grumèls / s'agrumelar / s'agrumelir.

acoquelir (s') : s'acoquelar. v. çaisús.

acoquelat, -ada / acoquelit, -ida adj, cf Ubaud Dicort : « grumeleux, euse ; mal arrangé, mal habillé, ée » (v. TdF jos ‘acouquela’)

acoquinar [ ~ acoquinir, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : acocarrar / acocarrir.

acoquinar [ ~ acoquinir] (s') v pron : s'atruandar ; s'encanalhar.

acoquinat, -ada [acoquinit, -ida (v. TdF jos ‘acouquina’)] : atruandat, -ada ; encanalhat, -ada.

acora nf, cf Ubaud Dicort : « t. de marine, accore, étai ; contrefort » TdF

acorar 1 (v. tr.) : escorar (mar.) ; espiconar ; sosténer ; cotar ; sostar ; aparar.

acorar 2 (v. tr. e intr.) : descorar (far refasti) ; degostar ; afalhocar.

acorar (s') : se desencorar ; se desesperar.

acorat, -ada : t. a. çaisús.

acoratge, cf Ubaud Dicort : « accorage, action d’accorer, d’étayer » TdF (v. acorar 1)

acoratjar [ ~ acoratgir] (v. tr.) : encoratjar / encorar.

acoratjar [ ~ acoratgir] (s') v pron : s'encoratjar / s'encorar.

acoratjat, -ada ( ~ acoratgit, -ida) : encoratjat, -ada / encorat, -ada.

acorbaissar (s') / acorbar (s') (v. acorbar (s’)) v pron : se corbar ; se baissar ; s'aclatar ; « s’accroupir ». (v. Alibert)

acorbaissat, -ada : t.a. çaisús.

acorbar (abs. Dicort) : corbar. v. corbar.

acorbar (s’) v pron, cf Ubaud Dicort : « se baisser » (Alibert)

acorcha (f.) / acorchi (m.) : camin pus còrt ; travèrsa.

Prene los acorchis fa ganhar de temps.

acorchament / acorchiment : accion d'acorchar.

acorchar / acorchir (v. tr.) : far pus cort (t. a.)

Lo tròp beure e lo tròp fumar acorchisson la vida.

acorchar / acorchir (s') : se far pus cort.

A la davalada los jorns s'acorchisson de mai en mai.

 

 

acorchat, -ada / acorchit, -ida adj : (t. a.), « accourci, raccourci, ie ; abrégé, ée » TdF jos ‘acourchi’

acorchi nm : v. acorcha.

acorchidura : accion o resulta de far pus cort (t. a.)

acorchièira : acorcha / acorchi. v. pus naut.

acorchiment nm : v. acorchament.

acorchinar (v. tr.) : far ridiculament pus cort, -a.

acorchir v : v. acorchar.

acorchòla nf, cf Ubaud Dicort : « petit accourcissement, v. escorchièira ; chiche, v. escarsèla » (v. TdF)

acorcossoniment nm, cf Ubaud Dicort : « état de ce qui est véreux ; vieillissement » (Alibert)

acorcossonir (s') : se gorgolhar ; se vermenar.

Los peses, ongan, se son acorcossonits.

acorcossonit, -ida : gorgolhat, -ada (blat, vianda...)  v. corcosson - gorgolh.

acòrd (m.) (entre causas ; sens grammatical, musical, etc.) cf Ubaud  Dicort / acòrdi : pacte ; resolucion presa per una assemblada ; union entre doas causas ; nòtas de musica simultanèas plan apariadas ; biais de sentir, de pensar o de far, comun a doas personas o mai [v. acòrdi].

Los acòrds musicals s'endevenián fòrt plan.

Signèron un acòrd davant notari.

I a pas totjorn acòrd dins un coble.

Se metèron d'acòrd sus çò de far d'en primièr. [v. acòrdi]

acordablament adv, cf Ubaud Dicort : « d’accord » (L. 5)

acordable, -bla : que pòt èsser acordat (t. a.)

acordador 1 nm, cf Ubaud Dicort : « accordoir, outil de luthier » TdF ; « médiateur, pacificateur [v. acordaire] » (L. 5)

acordador 2, -doira adj, cf Ubaud Dicort : « à fixer, à déterminer » (L. 5)

acordaire, -aira n : « celui, celle qui accorde » TdF ; persona que son trabalh es de metre d'acòrdi ; persona que sap acordar d'instruments de musica.

acordalhas (f.pl.) : l'acòrdi oficial abans lo maridatge.

acordament nm / acordança (v. acordança) / acòrdi (v. acòrdi) : accion de se metre d'acòrdi ; arrengament. (v. TdF acourdamen’)

acordança nf, cf Ubaud Dicort : « accord, harmonie, consonnance » TdF (v. acordanças)

acordanças nf pl, cf Ubaud Dicort : « fiançailles » (Lexic M. Roqueta)

acordant, -a adj, cf Ubaud Dicort : « accordant, ante, v. assonant » (v. TdF)

D’acordantas voses. (v. TdF)

acordar (v. tr. e intr.) : metre d'acòrdi ; favorir ; contrarotlar las sonoritats d'un instrument de musica ; armonizar entre eles dos instruments de musica o mai.

acordar (s') : s'endevenir.

acordatge : accion o resulta d'acordar de sons musicals.

acordatiu, -iva adj, cf Ubaud Dicort : « qui sert à accorder, qui accorde ou qui s’accorde » TdF

acordelar (v. tr.) : encordelar (metre lo fen en còrdas)

acordelar (s') : s'entieirar.

acordelar (s') : s'encordelar.

acordelat, -ada : entieirat, -ada.

acordeon : instrument de musica popular.

acordeonista n (m. e f.) : persona que jòga de l'acordeon.

acòrdi (armonia entre personas) nm, cf Ubaud  Dicort : consentida / consentiment.

Èsser d'acòrdi : èsser consent.

Se metre d'acòrdi / tombar d'acòrdi.

I a pas totjorn acòrdi dins un coble. (v. jos acòrd)

Açòres n pr m pl, v. Ubaud Dicort Errata web : « les Açores, îles de l’Océan » (v. TdF)

acoria : abséncia congenitala de l'irís e de la pupilla.

acorral : canal de sortida per las aigas d'un molin.

acorregut, -uda / acorrit, -ida : vengut, -uda a la lèsta.

acorrement nm, cf Ubaud Dicort : « secours » (L. 5)

acórrer / acorrir [veire acórrer, cf Ubaud Dicort] (v. intr.) : venir a la lèsta.

acorrocar (v. intr.) : clocir ; s'aclatar suls poletons ; s'aclatar ; s'amatar ; s'abrigar.

acocorrat, -ada : t. a. çaisús.

acors nm, cf Ubaud Dicort : « secours » (L. 5)

acorsar (v. tr.) : acostumar a la corsa ; butar a córrer ; persègre / acotir ; percaçar ; agarrir ; butassar ; « voler au secours de quelqu’un » TdF.

acorsar (s') : se corsar : se persègre / s'acotir.

Aquel can quita pas d'acorsar los cats.

acorsat, -ada : t. a. d'acorsar o de s'acorsar, « en hâte, empressé, ée ; poursuivi, ie ; exercé, accoutumé, ée ; gêné dans ses affaires » TdF jos ‘acoursa’.

acorsejar (v. tr.) : frequentatiu d'acorsar.

acorsejar (s') : frequentatiu de s'acorsar.

acosinar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, rendre cousin, traiter de cousin » TdF

acosinar (s’) v pron : « devenir cousin » TdF jos ‘acousina’

acosmia : allucinacion auditiva qu'empacha la percepcion exacta dels sons.

acosmic, -a : relatiu, -iva a l'acosmisme.

acosmisme : sistèma filosofic que nèga l'existéncia d'un univèrs fòra Dieu.

acosmista (m. e f.) : adèpte, -a de l'acosmisme.

acòst nm, cf Ubaud Dicort : « action d’accoster, approche, accointance, v. abòrd » (v. TdF acost’)