|
|
|
|
|
|
|
acondroplasic, -a : relatiu, -iva a l'acondroplasia que se caracteriza per una manca de creissença dels òsses en longor. aconfessar (abs. Dicort) (v. tr.) : confessar (t. a.) aconfessar (s') (abs. Dicort) : se confessar. aconfessional, -a : non-confessional. aconfessionalament : d'un biais non-confessional. aconfessionalitat nf : natura de çò non-confessional. aconfessit, -ida : que se confèssa sovent. aconfinhar (v. tr.) : acuolar ; acantonar. aconfinhar (s') : s'acantonar ; s'acoconar ; se sèire davant lo fuòc. aconfinhat, -ada (t.a.) : t. a. çaisús, « rencogné, ée, blotti, ie ; assis au coin du feu » TdF jos ‘acoufina’. aconflar (s') : s'acorbaissar suls cotilhons (femna) ; s'espomparlar suls uòus o suls poletons (cloca) aconflat, -ada : t. a. de s'aconflar. aconit (plt.) : tua lop / fuèlha de pesolh / èrba de tòra. (A. Lamarckii) ; (A. Napellus) / A. vulgare) ; (A. anthora) (A. lycoctonum) ; (A. pyramidale) ; (A. paniculatum) aconitasa : mena d'enzim. aconitat : sal o estèr de l'acid aconitic. aconitic, -a : relatiu, -iva a l'aconit. aconitina : alcaloïd tirat de l'aconit vulgar. aconsègre / aconseguir (v. tr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : acorsar / acotir ; reatrapar. aconseguidor, -doira (abs. Dicort) : que pòt èsser aconseguit, -ida. aconseguiment (abs. Dicort) : accion d'aconsègre. aconsegut, -uda / aconseguit, -ida : t.a. çaisús (aconsegre), « atteint, einte, poursuivi, ie » (v. TdF jos ‘acoussegre’). aconselhable, -bla (abs. Dicort) : que pòt èsser aconselhat, -ada. aconselhador (L. 5), aconselhairitz (los 2, abs. Dicort) : persona qu'aconselha. (v. conselhaire n e conselhièr) aconselhaire, -aira (abs. Dicort) : aconselhador, -airitz. (v. conselhaire) aconselhar (v. tr.) (preconizat Dicort) : conselhar / donar de conselhs. aconselhar (s') : demandar conselh. aconsomida nf, cf Ubaud Dicort : « assoupissement » (Sèrras) aconsomiment : accion o resulta de s'aconsomir. aconsomir (s') : se sondormir ; s'acompesir ; cavecar. aconsomit, -ida : t. a. del vèrb aconsomir. acontar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, publier, annoncer publiquement, publier les bans d’un mariage » TdF ‘acounta’ L’an acontat, on a publié son mariage (v. TdF) acontentament (abs. Dicort) : accion d'acontentar o de s'acontentar. (v. contentament) acontentar (v. tr.) : contentar. Cèrca totjorn a acontentar sas practicas. acontentar (s') : se contentar. Se ganhava pas un fòrça, mas se n'acontentava. acontentat, -ada adj : content, -a « contenté, ée » TdF jos ‘acountenta’. acopelar (s') : se replegar sus se coma can jagut. (v. Vayssier ‘ocoupelà) acopelat, -ada : replegat, -ada sus se coma can jagut. acoquelar (s') : far de grumèls / s'agrumelar / s'agrumelir. acoquelir (s') : s'acoquelar. v. çaisús. acoquelat, -ada / acoquelit, -ida adj, cf Ubaud Dicort : « grumeleux, euse ; mal arrangé, mal habillé, ée » (v. TdF jos ‘acouquela’) acoquinar [ ~ acoquinir, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : acocarrar / acocarrir. acoquinar [ ~ acoquinir] (s') v pron : s'atruandar ; s'encanalhar. acoquinat, -ada [acoquinit, -ida (v. TdF jos ‘acouquina’)] : atruandat, -ada ; encanalhat, -ada. acora nf, cf Ubaud Dicort : « t. de marine, accore, étai ; contrefort » TdF acorar 1 (v. tr.) : escorar (mar.) ; espiconar ; sosténer ; cotar ; sostar ; aparar. acorar 2 (v. tr. e intr.) : descorar (far refasti) ; degostar ; afalhocar. acorar (s') : se desencorar ; se desesperar. acorat, -ada : t. a. çaisús. acoratge, cf Ubaud Dicort : « accorage, action d’accorer, d’étayer » TdF (v. acorar 1) acoratjar [ ~ acoratgir] (v. tr.) : encoratjar / encorar. acoratjar [ ~ acoratgir] (s') v pron : s'encoratjar / s'encorar. acoratjat, -ada ( ~ acoratgit, -ida) : encoratjat, -ada / encorat, -ada. acorbaissar (s') / acorbar (s') (v. acorbar (s’)) v pron : se corbar ; se baissar ; s'aclatar ; « s’accroupir ». (v. Alibert) acorbaissat, -ada : t.a. çaisús. acorbar (abs. Dicort) : corbar. v. corbar. acorbar (s’) v pron, cf Ubaud Dicort : « se baisser » (Alibert) acorcha (f.) / acorchi (m.) : camin pus còrt ; travèrsa. Prene los acorchis fa ganhar de temps. acorchament / acorchiment : accion d'acorchar. acorchar / acorchir (v. tr.) : far pus cort (t. a.) Lo tròp beure e lo tròp fumar acorchisson la vida. acorchar / acorchir (s') : se far pus cort. A la davalada los jorns s'acorchisson de mai en mai.
|
|
acorchat, -ada / acorchit, -ida adj : (t. a.), « accourci, raccourci, ie ; abrégé, ée » TdF jos ‘acourchi’ acorchi nm : v. acorcha. acorchidura : accion o resulta de far pus cort (t. a.) acorchièira : acorcha / acorchi. v. pus naut. acorchiment nm : v. acorchament. acorchinar (v. tr.) : far ridiculament pus cort, -a. acorchir v : v. acorchar. acorchòla nf, cf Ubaud Dicort : « petit accourcissement, v. escorchièira ; chiche, v. escarsèla » (v. TdF) acorcossoniment nm, cf Ubaud Dicort : « état de ce qui est véreux ; vieillissement » (Alibert) acorcossonir (s') : se gorgolhar ; se vermenar. Los peses, ongan, se son acorcossonits. acorcossonit, -ida : gorgolhat, -ada (blat, vianda...) v. corcosson - gorgolh. acòrd (m.) (entre causas ; sens grammatical, musical, etc.) cf Ubaud Dicort / acòrdi : pacte ; resolucion presa per una assemblada ; union entre doas causas ; nòtas de musica simultanèas plan apariadas ; biais de sentir, de pensar o de far, comun a doas personas o mai [v. acòrdi]. Los acòrds musicals s'endevenián fòrt plan. Signèron un acòrd davant notari. I a pas totjorn acòrd dins un coble. Se metèron d'acòrd sus çò de far d'en primièr. [v. acòrdi] acordablament adv, cf Ubaud Dicort : « d’accord » (L. 5) acordable, -bla : que pòt èsser acordat (t. a.) acordador 1 nm, cf Ubaud Dicort : « accordoir, outil de luthier » TdF ; « médiateur, pacificateur [v. acordaire] » (L. 5) acordador 2, -doira adj, cf Ubaud Dicort : « à fixer, à déterminer » (L. 5) acordaire, -aira n : « celui, celle qui accorde » TdF ; persona que son trabalh es de metre d'acòrdi ; persona que sap acordar d'instruments de musica. acordalhas (f.pl.) : l'acòrdi oficial abans lo maridatge. acordament nm / acordança (v. acordança) / acòrdi (v. acòrdi) : accion de se metre d'acòrdi ; arrengament. (v. TdF ‘acourdamen’) acordança nf, cf Ubaud Dicort : « accord, harmonie, consonnance » TdF (v. acordanças) acordanças nf pl, cf Ubaud Dicort : « fiançailles » (Lexic M. Roqueta) acordant, -a adj, cf Ubaud Dicort : « accordant, ante, v. assonant » (v. TdF) D’acordantas voses. (v. TdF) acordar (v. tr. e intr.) : metre d'acòrdi ; favorir ; contrarotlar las sonoritats d'un instrument de musica ; armonizar entre eles dos instruments de musica o mai. acordar (s') : s'endevenir. acordatge : accion o resulta d'acordar de sons musicals. acordatiu, -iva adj, cf Ubaud Dicort : « qui sert à accorder, qui accorde ou qui s’accorde » TdF acordelar (v. tr.) : encordelar (metre lo fen en còrdas) acordelar (s') : s'entieirar. acordelar (s') : s'encordelar. acordelat, -ada : entieirat, -ada. acordeon : instrument de musica popular. acordeonista n (m. e f.) : persona que jòga de l'acordeon. acòrdi (armonia entre personas) nm, cf Ubaud Dicort : consentida / consentiment. Èsser d'acòrdi : èsser consent. Se metre d'acòrdi / tombar d'acòrdi. I a pas totjorn acòrdi dins un coble. (v. jos acòrd) Açòres n pr m pl, v. Ubaud Dicort Errata web : « les Açores, îles de l’Océan » (v. TdF) acoria : abséncia congenitala de l'irís e de la pupilla. acorral : canal de sortida per las aigas d'un molin. acorregut, -uda / acorrit, -ida : vengut, -uda a la lèsta. acorrement nm, cf Ubaud Dicort : « secours » (L. 5) acórrer / acorrir [veire acórrer, cf Ubaud Dicort] (v. intr.) : venir a la lèsta. acorrocar (v. intr.) : clocir ; s'aclatar suls poletons ; s'aclatar ; s'amatar ; s'abrigar. acocorrat, -ada : t. a. çaisús. acors nm, cf Ubaud Dicort : « secours » (L. 5) acorsar (v. tr.) : acostumar a la corsa ; butar a córrer ; persègre / acotir ; percaçar ; agarrir ; butassar ; « voler au secours de quelqu’un » TdF. acorsar (s') : se corsar : se persègre / s'acotir. Aquel can quita pas d'acorsar los cats. acorsat, -ada : t. a. d'acorsar o de s'acorsar, « en hâte, empressé, ée ; poursuivi, ie ; exercé, accoutumé, ée ; gêné dans ses affaires » TdF jos ‘acoursa’. acorsejar (v. tr.) : frequentatiu d'acorsar. acorsejar (s') : frequentatiu de s'acorsar. acosinar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, rendre cousin, traiter de cousin » TdF acosinar (s’) v pron : « devenir cousin » TdF jos ‘acousina’ acosmia : allucinacion auditiva qu'empacha la percepcion exacta dels sons. acosmic, -a : relatiu, -iva a l'acosmisme. acosmisme : sistèma filosofic que nèga l'existéncia d'un univèrs fòra Dieu. acosmista (m. e f.) : adèpte, -a de l'acosmisme. acòst nm, cf Ubaud Dicort : « action d’accoster, approche, accointance, v. abòrd » (v. TdF ‘acost’) |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|