acastilhar (v. tr.) : garnir (equipar) un naviri al dessús del pont màger.
acastilhat, -ada : garnit, -ida, « accastillé, ée, accompagné de ses deux châteaux, en parlant d’un vaisseau » (v. TdF jos ‘acastiha’)
acastilhatge nm, cf Ubaud Dicort : « accastillage » TdF
acatafasia : perturbacion de la facultat de parlar qu'amòda de construccions de frasas incorrèctas.
acatalepsia : impossibilitat de conéisser quicòm al solid (t. tecn. de filosofia) ; deficiéncia mentala caracterizada per l'incompreension, lo dobte, l'incertitud.
acataleptic, -a : relatiu, -iva a l'acatalepsia.
acatamiaular v, cf Ubaud Dicort : « v tr, cajoler, séduire » TdF suppl
« acatar » e derivats : v. acaptar 2.
« acatsar » e derivats : v. acapçar.
acauç nm, cf Ubaud Dicort : « coup de pied ; chas, œil d’une aiguille, v. cals 1 ; douille d’un outil, v. duèlha » (v. TdF jos ‘caus 2’)
acauçar (v. tr.) : cauçar una planta ; cauçar un aplech agricòla abenat. v. çauçar.
acauçat, -ada : cauçat, -ada. v. cauçar.
acaucinar (v. tr.) (abs. Dicort) : metre de cauç per un camp. (v. encaucinar)
acaule, -la adj : natura d'una planta sens camba aparenta.
Lo cardon es acaule (es una planta acaula)
acaumar (v. intr. e tr.) : chaurar ; afalhocar de calor ; far pausar las fedas quand fa tròp caud.
acaumat, -ada : assucat, -ada de calor (tropèl, tropelada)
acaumir (v. tr.) : aconsomir ; alangorir.
acaumir (s') : s'aconsomir ; s'alangorir.
Lo nòstre papeta s'acaumís sovent al pè del fuòc.
acaumit, -ida : aconsomit, -ida ; alangorit, -ida.
acaurar v, cf Ubaud Dicort : v. acalorar. (v. TdF jos ‘acaloura’)
acaurat, -ada : gamat, -ada de calor (blat, civada, frucha...)
Ongan, tot lo cerealum es un pauc acaurat.
a causa que (conj.) : estant que / vist que.
A causa que fa caud ai la canha.
açaval [veire aiçaval, cf Ubaud Dicort] / aiçaval (adv.) : alà / enlà ; a capval / cap enbàs.
acavalar (v. tr.) : montar a caval ; montar d'escambarlons / montar de cavalgons ; cavalgar / acavalgar. (# acabalar)
acavalat, -ada : a caval ; d'escambarlons ; acavalgat, -ada.
acavalgar (v. tr.) : acavalar.
acavalgat, -ada : d'escambarlons (a caval)
Èra acavalgat sus un marc de castanhièr.
accedir (v. intr. ind.) : arribar a ; obténer / montar pus naut ; èsser consent .
Aquel camin accedís a la bòria.
Accedir a una fonccion.
Accedir a una demanda.
accèdit nm, cf Ubaud Dicort : « descente de juge ; consultation de médecins dans la chambre du malade » TdF jos ‘acèdi’
acceleracion : abrivada.
L'acceleracion del baticòr preocupava lo mètge.
accelerador 1 nm : abrivaire.
Apevèt tròp brutalament sus l'accelerador.
accelerador 2, -airitz adj (abs. Dicort) : qu'accelèra. (v. abrivaire 2)
Fòrça accelerairitz.
accelerar (v. intr. e tr.) : abrivar.
Aquel remèdi accelèra lo baticòr.
accelerar (s') : venir pus rapid.
accelerograf : aparelh per enregistrar e estudiar graficament l'acceleracion d'un movement.
acceleromètre : instrument de mesura de l'acceleracion.
accent : (t.a.) elevacion de la votz sus tala o tala sillaba ; inflexion de la votz per exprimir un sentiment ; entonacion particulara ; biais de prononciar ; signe sus una letra. (v. accents)
L'accent d'un pòble fa partida de sa personalitat.
Aviá un accent de sinceritat que me pertoquèt.
Parlava occitan sens brica d'accent alemand.
ACCENTO- : forma prefixada del latin accentus (accent)
accentogèn, -a : natura dels morfèmas, dels sintagmas qu'an la proprietat de constituir d'unitats accentualas.
accents occitans :
- à : lo papà, la mamà.
- á : aviá, malautiá.
- è : capèl, mantèl.
- é : véser, cortés.
- í : país, Loís
- ï : Loïsa, païsa.
- ò : pòrta, mòrta.
- ó : jónher, gelós.
- ú : talús, alús.
- ü : ataüc, diürn.
accentuable, -bla : que pòt èsser accentuat, -ada.
accentuacion : accion o resulta d'accentuar.
accentual, -a : relatiu, -iva a l'accent ; basat, -ada sus l'accent.
accentuar (v. tr.) : t. a. del mot accent.
accentuar (s') : s'intensificar (t.a)
Lo freg s'es accentuat encara mai.
accepcion : sens d'un mot ; sens ; parcialitat (R. IV, 437) / preferéncia.
Coneissiái pas aquela accepcion d'aquel mot.
Sens accepcion de persona (v. R. II, 276).
acceptabilitat nf : qualitat de çò acceptable.
acceptablament : d'un biais acceptable.
acceptable, -bla : que pòt èsser acceptat, -ada.
Me propausèt un trabalh acceptable.
acceptacion : accion o resulta d'acceptar.
Son acceptacion es fòrt improbabla.
acceptaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui accepte, accepteur » TdF ‘acetaire’
accèptament nm, cf Ubaud Dicort : « acception » (L. 4)
acceptar (v. tr.) : volontar quicòm o q.q.
Lo proposicion foguèt acceptada.
La nòra foguèt acceptada dins sa novèla familha.
acceptor : atòm o grop d'atòms qu'atrai los electrons de ligason ; dins un semiconductor, atòm trivalent capable de recebre un electron d'un autre atòm.
accès : apròchi ; abòrd ; arribada ; febrada.
L'accès de la cosina demòra defendut.
L'accès de l'iscla es de mal far.
Un accès de colèra.
accessibilitat nf : qualitat de çò accessible.
accessible, -bla : airal que i se pòt arribar aisidament ; causa o persona que son pas fòra portada.
Montanha accessibla.
Persona accessibla.
accession : accion de montar pus naut, d'obténer quicòm.
Accession a la proprietat. Accession a una carga.
accèssit : recompensa mendra que non pas lo prèmi.
Agèt l'accèssit primièr, mas non pas lo prèmi.
accessòri, -a adj e nm : mens important, -a que çò principal.
S'arrestar pas a l'accessòri per anar a l'essencial.
accessòriament : d'un biais accessòri.
accessorista (m. e f.) : persona cargada dels accessòris dins un teatre, un estudiò de television o de cinemà ; persona que ven al detalh d'accessòris d'automobilas, de motocicletas...
accessorizar (v. tr.) : adornar amb d'accessòris.
accident : eveniment fortuit de consequéncias mai o mens grèvas (t.a.) ; çò que romp l'uniformitat.
Un accident d'aviacion.
Un accident de terren.
accidental, -a : qu'arriba fortuitament ; pas essencial, -a.
accidentalament : d'un biais fortuit.
Moriguèt accidentalament.
accidentalisme : sistèma medical basat pas que suls simptòmas.
accidentalista (m. e f.) : adèpte, -a de l'accidentalisme ; relatiu, -iva a l'accidentalisme.
accidentar (v. tr.) (abs. Dicort) : afrabar.
Accidentèt sa veitura, que n'anava al brutle.
accidentar (s') (abs. Dicort) : aver un accident.
accidentologia : estudi scientific dels accidents de veïculs motorizats e de lors consequéncias corporalas.
accidia (R. II, 20) (abs. Dicort) : peresa / pigresa / canha, dins la vida fisica, intellectuala o espirituala.