abessir (v. tr. e r.) : asimar / afolar lo talh d'un cotèl, d'una dalha, d'una marra, d'una pigassa...
abestialar (v. tr.) : provesir en bestial.
abestialar (s') : se provesir en bestial.
abestialat, -ada : provesit, -ida en bestial.
abestiassar / abestir (v. tr.) (v. Ubaud Dicort e Alibert) : far venir bèstia.
abestiassar / abestir (s') (v. r.) : venir bèstia.
abestiassir v, cf Ubaud Dicort : « v tr, abrutir » TdF
abestiassir (s’) v pron : « s’abrutir » TdF jos ‘abestiassi’
abestiment : accion o resulta de venir bèstia.
abestir v : v. abestiassar.
abestit, -ida adj, cf Ubaud Dicort : « abêti, ie, hébété, ée, stupide, brutal, ale » TdF jos ‘abesti’
« abeston » (R. II, 12 - L. 1) : asbèst / amiant. (v. asbèst)
àbet nm : ac / aròfa / bolòfa / òlva / ase. (v. àbets)
àbets nm pl : polses / aròfas / òlvas / acs / bolòfas / ases.
Ne fasiam un confle, d'àbets, per las batesons !
abèu (a -) [a l’abèu] (expression adv.) : en dangièr. (v. bèu 3)
abeurada : çò que se beu dins un còp.
abeurador : airal per beure ; o per far beure lo bestial.
abeuraire, -aira : persona qu'abeura los pòrcs.
abeurar (v. tr.) : far beure ; donar lo beure als pòrcs.
abeurar (s') : beure ; se pintar ; s'embeure.
abeurat, -ada : qu'a begut.
abeuratge nm : beure dels pòrcs ; bevenda ; « action d’abreuver, d’arroser ; coulis, mortier clair qu’on fait couler entre les pierres ; rainure d’une pierre qui reçoit ce coulis ; lieu où les oiseaux vont boire ; buvée des pourceaux » TdF.
abeure nm, cf Ubaud Dicort : « breuvage ; vin trempé, piquette » TdF
« abeutir » (abeutir v) : v. abautir.
abiaissar (v. tr.) : far venir adrech ; aplechar quicòm.
abiaissar (s') : venir adrech ; metre de biais ; s'aplechar ; s'acostumar a un novèl anar.
D'ont mai practica e d'ont mai s'abiaissa.
abiaissat, -ada adj : adrech, -a, « sensé, qui a du bon sens, du jugement, du savoir-faire » (Bessou Brès p.155). (v. biaissós)
ABIET- : forma prefixada del latin abies, -ietis (avet)
abietacèas (f. pl.) : pinacèas (familha d'unes conifèrs)
abietin, -a (abs. Dicort) : relatiu, -iva a l'avet.
abietina : substància rosinosa tirada d'unes conifèrs.
abil, -a : adrech, -a.
abilament : d'un biais abil.
abilar v, cf Ubaud Dicort : « v tr, duper » (v. TdF)
abilàs, -assa adj, cf Ubaud Dicort : « très habile » TdF
abilesa nf, cf Ubaud Dicort : « habileté, aptitude, capacité, v. biais » TdF jos ‘abilesso’
abiletat nf (v. Ubaud Dicort e Basic) / abilesa (v. abilesa) : adreça, « dextérité » TdF ‘abileta’.
abilhada (l.p.) : carta de jogar que compòrta una figura.
abilhaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : « celui, celle qui habille, qui ensevelit les morts ; qui aime à critiquer ; t. de tannerie, habilleur » TdF ‘abihaire’
abilhament : accion d'abilhar (de fornir de vestits) ; biais de s'abilhar ; ensemble dels vestits per s'abilhar ; ensemble de las professions del vestit.
Magasin d'abilhament.
Un abilhament curiós.
Las diferentas pèças d'un abilhament.
Lo sindicat de l'abilhament.
abilhar (v. tr.) : vestir (cargar un abilhament, un vestit a q.q.) ; plan vestir ; corroçar, corroça que corroçaràs.
Aquel vestit t'abilha plan.
Lo t'abilhèri quicòm !
abilhar (s') : se vestir (cargar sos abilhaments, sos vestits) ; se crompar un vestit.
Òm s'abilha cada matin après se lavar.
S'abilha a cò de son vesin qu'es sartre.
S'abilhar d'estiu.
S'abilhar de dimenge.
abilhat, -ada : vestit, -ida.
Abilhat de seda : pòrc (l. p.)
abilhatge : accion o resulta d'abilhar o de s'abilhar.
abilitacion : aptitud reconeguda oficialament.
abilitar (v.tr.) (R. VI, 50) : declarar apte, -a per far quicòm.
abilitat 1, -ada : reconegut, -uda apte,-a per far quicòm.
Siás pas estat abilitada per aquò far !
abilitat 2 nf, cf Ubaud Dicort : « (dr) habilité » (Laus)
ab intestat (lat.) : sens testament. v. p. 20, 2°/ d)
S'es laissat morir ab intestat.
abiogenèsi (f.) : generacion espontanèa.
abiogenetic, -a : relatiu, -iva a l'abiogenèsi.
abiòsi (f.) : suspension aparenta de la vida.
abiotrofia : procèssus degeneratiu qu'ataca las cellulas vivas, mai que mai las del sistèma nerviós.
abiotrofic, -a : relatiu, -iva a l'abiotrofia.
Malautiás abiotroficas.
abís nm, cf Ubaud Dicort : « abîme ; foule, grand nombre » (Alibert)
Los abisses (abismes) marins.
abisme nm / abís (v abís) : gofre (traucàs) d'una prigondor insondabla ; tot çò que divisa o separa ; desastre ; mistèri ; potz (s.f.)
I a un abisme entre doas generacions.
Se tròba al fons de l'abisme.
Lo còr de l'òme es un abisme.
Aquel òme es un abisme de sciéncia.
abismaire, -aira n, cf Ubaud Dicort : v. abasimaire.
abismar v, cf Ubaud Dicort : v. abasimar.
abismatge nm, cf Ubaud Dicort : v. abasimament.
abisme nm : v. abís.
« abispar » : v. avispar.
abissal, -a : relatiu, -iva a un abís (abisme)
Prigondors abissalas : de 800 a 10 000 mètres.
abissar / abismar (v. tr.) : abasimar (englotir dins las aigas)
abissar / abismar (s') : s'englotir dins las aigas.
Lo naviri s'abismèt dins un pas res.
abit : vestit.
abitabilitat nf, cf Ubaud Dicort : « habitabilité » (Rapin)
abitable, -bla : que i se pòt abitar.
Airal abitable.
abitacion / abitacle (v. abitacle) : airal que l'òm i abita.
abitacle nm, cf Ubaud Dicort : « habitacle ; taudis ; t. de marine, espèce d’armoire » TdF
abitador, -airitz [, -doira n, cf Ubaud Dicort e TdF] : persona qu'abita, que demòra endacòm ; « indigène » TdF.
Las abitairises [v. çai jos] del vilatge foguèron convocadas.
abitaire, -aira [~ -airitz] n / abitant, -a : persona qu'abita endacòm.
abitanatge nm, cf Ubaud Dicort : « t. de coutumes, faculté de résider dans une ville, droit de résidence » TdF suppl
abitant, -a : persona que viu abitualament endacòm.
abitar (v. tr. o intr.) : demorar / estar / estatjar / repairar (viure endacòm / demorar endacòm) (# avitar)
Abiti dins un ostalon d'un vilatjon de Roergue.
L'estrambòrd abita son còr (s.f.)
abitarèla (arc.) : aubèrja ; ostelariá ; relais.
abitarelòta nf, cf Ubaud Dicort : « petite hôtellerie » TdF
abitat nm, cf Ubaud Dicort : « habitat » (Rapin)
abitatge nm : « action d’habiter » TdF ; residéncia.
abitet / abiton nm, cf Ubaud Dicort : « petit habit » (v. TdF jos ‘abitoun’)
abitual, -a : que se fa per abitud ; vengut, -uda abitud.
Las conversacions abitualas de cada jorn.
Es una expression abituala de son parlar.
abitualament : d'abitud (d'un biais abitual) ; de costuma.
abituar (v. tr.) : acostumar (far prene una abitud)
Es estat abituat a èsser pas lord.
abituar (s') : s'acostumar (prene una abitud)
S'es abituat per fòrça a parlar francés.
abituat, -ada : acostumat, -ada.
abitud nf : costuma, disposicion aquerida per la repeticion d'un meteis acte.
A presa per abitud de se levar matin.
abitud (d'-) (loc. adv.) : abitualament ; de costuma.
abitudassa nf, cf Ubaud Dicort : « mauvaise habitude, habitude invétérée » TdF
abjeccion : condicion de çò abjècte.
abjèctament : d'un biais abjècte.
abjècte, -cta : vil, -a / infame, -a (al darrièr gra de l'abaissament)
abjuracion nf / abjurament nm : renonciacion solemniala.
abjurador, -airitz (abs. Dicort) : persona qu'abjura.
abjurar (v. tr.) : renonciar solemnialament a sa religion ; renonciar a sas errors.
Abjurar sa fe.
Abjurar sas opinions.
abjuratòri, -a adj (abs. Dicort) : relatiu, -iva a una abjuracion, « abjuratoire » (Rapin).
Deslarguèt de paraulas abjuratòrias.
abla / ableta (los 2, abs. Dicort) (mena de peis) : garlesca / ravanenca / sòfia. (Alburnus lucidus)
ablacada [veire abracada, cf Ubaud Dicort] / ablacadís (v. ablacadís) : menusas de carn ; alas e patas de galinas chapladas « abatis, v. volcadís 1 » ; solada de frucha. (v. TdF jos ‘abracado’)
ablacadís nm : veire abracadís, cf Ubaud Dicort
ablacar (forme de abracar [Alibert]) [veire abracar, cf Ubaud Dicort] (v. tr.) : insolentar ; tustassar ; acanar de frucha ; abatre ; terrassar ; far jaire lo cerealum (froment, òrdi...)
Aquel auratge m'a ablacada tota la vianda.
ablacar [veire abracar] (s') : se jaire (èrbas ; cerealum)
ablacat [veire abracat, cf Ubaud Dicort], -ada adj : jagut, -uda per la pluèja o pel vent.